موسیقی اثری پنهان در سلامت، آیا موسیقی درمانی واقعیت دارد؟

شاید جالب باشد که به طبیعت رفته باشید و از آن احساس لذت خاصی داشته باشید در حالی که هیچ کاری انجام نداده‌اید. درست است شما کاری انجام نداده‌اید اما گوش و مغزتان در حال کار کردن بودند و مشغول شنیدن موسیقی طبیعت! روان آدمی با طبیعت انس گرفته است بنابراین هر انسانی می‌تواند از طبیعت و صداهای زیبای آن استفاده کند. تحقیقات متعدد علمی نشان داده‌اند که این هنر جهانی ،موسیقی، اثر بسیار زیادی بر روی سلامتی افراد دارد. پس موسیقی درمانی یا موسیقی تراپی یک بحث واقعی و علمی است. موسیقی می‌تواند مستقیما بر روی عملکرد های شناختی انسان تاثیر گذار باشد. در ادامه به مهمترین این تاثیرات می‌پردازیم و اشاره می‌کنیم.

1.کاهش استرس

استرس امروزه جزو جدایی ناپذیر زندگی انسان هاست. هورمون کورتیزول که به عنوان هورمون استرس شناخته می‌شود به عنوان معیاری برای اندازه گیری استرس استفاده می‌شود. در یک تحقیق و بررسی علمی تعدادی از بیماران قبل از عمل جراحی (که خود یکی از استرس زا ترین تجربه‌های بیماران است) به 2 گروه مشخص 500 نفره تقسیم شدند.گروه اول به عنوان گروه کنترل هیچ موسیقی قبل از عمل جراحی دریافت نکردند. گروه پانصد نفره دوم ولی مورد آزمایش با گوش دادن به موسیقی آرام قرار گرفتند. نوع موسیقی از نوع موسیقی آرام و با تمپو پایین و بی کلام بود. برای اندازه گیری میزان سطح استرس این افراد متد State-Trait Anxiety Inventory (STAI) مورد استفاده قرار گرفت. نتیج بسیار جالب بود. گروهی که موسیقی را قبل از شرایط استرس آور گوش دادند سطح کورتیزول آن ها پایین‌تر از گروهی بود که در‌یافت نکرده بودند. نتیجه جالب‌تر این که تاثیر موسیقی آرام‌کننده و تاثیر دارو‌های ضد استرس نیز با یکدیگر بررسی شد و مشخص گردید که در استرس های با دوز پایین و متوسط موسیقی عملکردی همانند داروی های ضد استرس دارد اما با یک فایده بزرگ! موسیقی بدون عوارض شیمیایی است! نتایج این مقاله در مجله علمی Journal of Advanced Nursing چاپ شد و بسیار مورد توجه قرار گرفت.

2.تقویت سیستم ایمنی

بدن انسان در ساختار های داخلی و زیست‌شناسی دارای یک سیستم قوی ایمنی است. این سیستم تمامی ساختار ها و فرآیند های زیستی انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. موسیقی طبق تحقیقات علمی بالینی سبب تقویت این سیستم ایمنی گسترده می‌شود. طبق این گزارش گوش دادن به موسیقی دلخواه و مناسب سبب افزایش سطح ایمونوگلوبولین A (یک عامل کلیدی در ایمنی بدن) می‌شود. این مقاله و تحقیق علمی در مجله Journal of Behavioral Medicine چاپ شده است.

3.بهبود عملکرد شناختی

این تحقیق علمی بین دانشجویان انجام شد. دانشجویان به 3 گروه تقسیم می‌شوند. گروه اول گروهی بودند که به آهنگ های موتزارت (هنرمند بزرگ موسیقی) گوش دادند، گروه دوم گروهی بودند که به موسیقی آرامش بخش و بی کلام گوش دادند و گروه سوم گروهی بودند که به هیچ موسیقی گوش ندادند ( گروه کنترل). نتایج بسیار جالب بود. گروه اول یا همان گروهی که به آثار موتزارت بزرگ گوش دادند، توانایی آن ها در حل مسائل به ویژه در مسائل ریاضی و سه بعدی بیشتر شده بود. گروه دوم سطح توانمندی کمتری به نسبت گروه اول از خودشان نشان دادند. گروه سوم هم از هر دو گروه ضعیف تر خود را در حل مسائل نشان دادند. این اثر در علم موسیقی به اثر موتزارت نیز شناخته می‌شود که اثر کوتاه مدتی در حد 15 تا 20 دقیقه بر عملکرد های ذهنی دارد. به نظر می‌آید ریتم آهنگ نیز در تاثیر آن بر روی مغز به طور مستقیم در ارتباط است. نتایج این تحقیق در مقاله علمی Psychological Science چاپ شده است.

4.تسکین درد

درد را همه ما انسان ها می‌شناسیم. درد در حقیقت جواب بدن به یک ناملایمتی است که تمامی بدن را به هم می‌زند. اعصاب و روان آدمی جزو اولین اعضایی هست که درگیر درد می‌شود. اولین چیز هایی که ما با آن سعی می‌کنیم درد خود را تسکین دهیم دارو است. در حالی که مطالعات علمی به ما چیز دیگری در اثرگذاری آن نشان می‌دهند. طبق این تحقیقات که در یک جامعه آماری بزرگ 7000 نفره صورت گرفته است، بیماران بزرگسال که قرار بوده زیر تیغ جراحی قرار گیرند(از بیماری های مختلف گوارش تا استخوانی) در شرایط قبل حین و بعد از عمل تحت اثر موسیقی قرار گرفتند. گروه کنترل هم هیچ آهنگی دریافت نکرد. نوع موسیقی آرام و با تمپو پایین بود و در هر بار بیماران گروه اول بین 20 تا 60 دقیقه در معرض آهنگ قرار می‌گرفتند. اندازه گیری درد بیماران با شاخص معروف Visual Analogue Scale یا VAS صورت گرفت. متدولوژی این تحقیق یک روش هوشمندانه برعکس بود. یعنی بیمار اگر میزان داروی تسکین دهنده بیشتری مصرف کند یعنی درد بیشتری دارد و داروی کمتر یعنی درد کمتر. نتایج بسیار هیجان انگیز بود. بیمارانی که بعد از جراحی تحت موسیقی درمانی قرار گرفته بودند شدت درد احساس شده کمتری به نسبت گروه کنترل گزارش کردند. بیمارانی که تحت موسیقی درمانی قرار گرفتند میزان دارو های مسکن و حتی دوز مصرفی قابل توجه کمتری به نسبت گروه کنترل مصرف داشتند. نوع موسیقی هم در این عمل جراحی ب=مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که موسیقی آرامش بخش و آرام به نسبت موسیقی های پر تنش مانند موسیقی متالیک و هیپ هاپ و رپ، روی کاهش درد بیماران موثر بوده است. تمامی نتایج این تحقیق علمی بر روی مجله علمی The Lancet در دسترس است.

5.بهبود کیفیت خواب

تا حالا شده است از شدت بی‌خوابی حالتان بد شود؟ موسیقی را امتحان کنید، شاید درمانتان باشد. هدف از این مطالعه بررسی و تاثیر اثرگذاری موسیقی بر کیفیت خواب است. در این پژوهش 60 فرد بزرگسال سالمند(بالای 55 سال سن) به دو گروه کنترل و عمل تقسیم شدند. گروه اول هر شب قبل از خواب به مدت 30 دقیقه در معرض آهنگ آرامش بخش قرار می‌گرفتند. موسیقی مورد استفاده، آهنگ آرام و با تمپو پایین بود. طی 3 هفته این آزمایش ادامه یافت. کیفیت خواب سالمندان با استفاده از پرسشنامه کیفیت خواب پیتزبورگ (Pittsburgh Sleep Quality Index - PSQI) تعیین شد. یافته ها نشان دادند:

1.گروه تحت تاثیر موسیقی به نسبت گروه کنترل کیفیت بالاتری را گزارش می‌کردند

2.گروه موسیقی به نسبت گروه کنترل سریع‌تر به خواب می‌رفتند و این یعنی سریعتر آماده شدن مغز برای خواب.

3.افزایش طول خواب عمیق در این گروه به نسبت گروه کنترل ثبت شد.

4.گروه موسیقی یک مورد عجیب را گزارش دادند! بهبود کیفیت خواب بعد از تحت آزمایش بودن! یعنی حتی بعد از این که کیفیت خواب افراد دیگر مورد بررسی نبود افراد مورد مطالعه خواب بسیار بهتری به نسبت دوران قبل از آزمایش داشتند.

نتایج این آزمایش نشان داد که افراد شاید بتوانند اختلالات کم خواب خود را با موسیقی درمان کنند. نتایج این آزمایش نیز در مجله Journal of Music Therapy. چاپ گردید.

نتیجه گیری:

موسیقی درمانی و تاثیر موسیقی و آهنگ بر ذهن و روان و سلامت انسان امری اثبات شده است. مطالعات بسیار زیادی نشان می‌دهند انسان می‌تواند زندگی خود را با آهنگ های مناسب مورد بهبود قرار دهد.همانطور که در مقالات علمی موسیقی درمانی نیز اشاره شد، آهنگ های آرام و با تمپو پایین اثر مثبت بیشتری روی مغز می‌گذارند. پس به هنگام دانلود آهنگ اگر می‌خواهید بیشترین اثر مثبت را روی مغز و روان خود بگذارید در تایم‌ موزیک خود موسیقی های آرام و با تمپو کم را انتخاب کنید!

منابع:

Music interventions for mechanically ventilated patients - DOI: https://doi.org/10.1002/14651858.cd006902.pub3

Mona Lisa Chanda - Daniel J Levitin -The neurochemistry of music - PubMed-2013- DOI:10.1016/j.tics.2013.02.007

W F Thompson-E G Schellenberg- G Husain - Arousal, mood, and the Mozart effect - Psychological Science- 2001-DOI:10.1016/j.tics.2013.02.007

Jenny Hole , Martin Hirsch, Elizabeth Ball , Catherine Meads - Music as an aid for postoperative recovery in adults: a systematic review and meta-analysis - Lancet - 2015 - DOI: 10.1016/S0140-6736(15)60169-6

Kira Vibe Jespersen, Peter Vuust - The Effect of Relaxation Music Listening on Sleep Quality in Traumatized Refugees: A Pilot Study-Journal of Music Therapy-2012-DOI:10.1093/jmt/49.2.205