امین قریبی
امین قریبی
خواندن ۳ دقیقه·۵ سال پیش

مبانی نظری حوزه گردشگری

مقدمه

صنعت گردشگری در حال حاضر در تمام نقاط دنیا به یکی از نیروهای محرکه در بالندگی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی جوامع محسوب می‌شود و به طور کلی، مدیریت صحیح این ابزار در کنار حفظ منابع تجدیدناپذیر آن موجب افزایش کیفیت زیستی ساکنان و بازدیدکنندگان می‌شود. در این میان نیز، هر مکان دارای پتانسیل و نقاط قوت مختص و ویژه خود است که می‌تواند برای غیربومیان آن مکان جذاب و آموزنده باشد و در کنار آن نیز منافعی را برای هر دو طرف با خود آورد.

تعریف گردشگری (Tourism)

تعاریف بسیاری از واژه گردشگری وجود دارد. به همین سبب نیز سازمان گردشگری جهانی ملل متحد (United Nation World Tourism Organization, UNWTO) پروژه‌ای را در سال‌های 2005 تا 2007 به منظور ایجاد فرهنگ واژگان برای گردشگری به کار انداخته است. این سازمان، گردشگری را به صورت زیر تعریف می‌کند:

گردشگری، پدیده‌ای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است که دربردارنده جابه‌جایی مردم از کشوری به کشور دیگر یا از مکانی به مکان دیگردر محدوده‌ای خارج از محیط زیست معمول خود و برای اهدافی شخصی یا کاری / تخصصی است. این افراد مهمان یا بازدیدکننده (که گردشگر یا مسافر؛ ساکن یا غیرساکن) است و گردشگری در ارتباط با فعالیت‌های وی قرار دارد که برخی از آن‌ها دلالت بر مصارف گردشگری دارد. (UNWTO, 2008)

تعریف گردشگر (Tourist)

بر پایه تعریف گردشگری، تعریف پذیرفته شده عمده از گردشگر به صورت "فردی است که حداقل مسافتی بیش از 80 کیلومتر را از خانه خود برای مدتی به اندازه 24 ساعت، برای مقاصد کاری یا تفریحی یا سایر دلایل، طی می‌کند" (Link BC, p.8, 2008) سازمان گردشگری جهانی ملل متحد (1995)، متعاقبا این تعریف را با بیان اینکه گردشگر می‌تواند:

  • بومی (Domestic Tourism) (ساکنانی از کشور که تنها در محدوده همان کشور سفر می‌کنند)
  • داخلی (Incoming Tourism) (غیرساکنی که در یک کشور مشخص به سفر می‌پردازد)
  • خارجی (Outgoing Tourism) (ساکن یک کشور که به کشور دیگری سفر می‌کند)

باشد، در هم می‌شکند.

گونه‌های گردشگری

گردشگری بر اساس زمان، مکان، انگیزه سفر و وسایل و تسهیلات به گونه‌های مختلفی تقسیم و دسته‌بندی می‌شود. در دسته‌بندی بر اساس طول مدت سفر گردشی، گونه‌های گردشگری می‌توانند مطابق با فصول سال زمستانی یا تابستانی و بر اساس مدت زمان اقامت طولانی و یا کوتاه مدت باشند.

بر اساس مکان، انواع گردشگری را می‌توان در دو دسته داخلی و خارجی و محل اقامت و مقصد، به گونه‌های شهری یا روستایی و محل اقامت هتل، ویلا، کمپ یا خانه‌های اجاره‌ای دسته‌بندی کرد.

بر اساس تسهیلات و نوع دسترسی نیز در دسته‌های هوایی، دریایی و زمینی شامل ریل و جاده‌ای دسته‌بندی می‌شود.

سازمان گردشگری جهانی ملل متحد، بر اساس مقصد سفر، انواع گونه‌های گردشگری را شامل گردشگری تفریحی، گردشگری اجتماعی، گردشگری سلامت، گردشگری فرهنگی و آموزشی، گردشگری مذهبی، گردشگری بازرگانی و تجاری، گردشگری دولتی و سیاسی، گردشگری ورزشی، اکوتوریسم، ژئوتوریسم، بیابان‌گردی، گردشگری الکترونیکی، گردشگری مناسب، گردشگری بومی، گردشگری قومی، گردشگری صنعتی، گردشگری روستایی و گردشگری فضایی معرفی می‌کند.

انواع گردشگری معرفی شده توسط سازمان جهانی گردشگری

بر اساس هدف

  • گردشگری تفریحی
  • گردشگری درمانی
  • گردشگری فرهنگی و آموزشی
  • گردشگری اجتماعی
  • گردشگری ورزشی
  • گردشگری مذهبی
  • گردشگری دولتی و سیاسی
  • گردشگری بازرگانی و تجاری

بر اساس فصل

  • تابستان
  • زمستان

بر اساس زمان

  • کوتاه مدت
  • میان مدت
  • بلند مدت

بر اساس تابعیت

  • بین‌المللی
  • داخلی

بر اساس دیدگاه کلی

  • فرهنگی
  • طبیعت گرا
  • ماجراجویانه
  • سبک

بر اساس انگیزه

  • قومی – نژادی
  • تاریخی
  • فرهنگی
  • طبیعت گرا
  • تفریحی
  • کاری

بر اساس موضوع

  • گردشگری میراث
  • گردشگری علمی – آموزشی
  • گردشگری درمانی
  • گردشگری ورزشی
  • گردشگری دریایی
  • گردشگری فضاهای صنعتی – معدنی
  • گردشگری زیارت اهل قبور
  • گردشگری زیارت اجتماعی
  • گردشگری تجاری

بر اساس موقعیت مکانی

  • درون مرزی
  • برون مرزی
  • محلی

بر اساس شکل و سازماندهی

  • انفرادی
  • گروهی
  • خانوادگی
  • دوستانه
  • سایر

بر اساس وسیله نقلیه

  • هوایی
  • دریایی
  • زمینی
  • ریلی
  • جاده‌ای
  • پیاده

بر اساس نوع اقامت

  • هتل
  • مهمانپذیر
  • ویلایی
  • کمپینگ
  • هاستل
  • سایر

منبع

امین قریبیگردشگریحوالیگردشگری هوشمندسازمان جهانی گردشگری
مدیر پروژه‌های شهر هوشمند فناپ (مرکز تحول دیجیتال) و عضو کمیته شهرهای هوشمند و نوآور مجمع شهرداران آسیایی
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید