چرا ملت‌ها شکست می‌خورند؟
چرا بعضی کشورها فقیرند و بعضی ثروتمند؟
این ٢ سوالی است که بر سراسر کتاب سایه انداخته و نویسندگان کتاب، «دارون عجم اوغلو و جیمز رابینسون»، سعی می‌کنند با بررسی و واکاوی پیروزی‌ها و شکست‌های ملت‌ها و اقوام مختلف در طول تاریخ به آن‌ها پاسخ دهند.
نظریه‌پردازان ٣ عامل جغرافیا، فرهنگ و غفلت را از عوامل شکست و پیروزی ملت‌ها بیان کرده‌اند. اما
نوسندگان کتاب با ارائه مثال‌های نقض متعدد این فرضیات را رد می‌کنند.
١. جغرافیا:
به عنوان مثال (طبق ادعای نظریه‌پردازان) مردم کشورهای معتدل‌تر چون زمین‌های حاصلخیزتر و کشاورزی راحت‌تری دارند، تنبل‌ترند و خلاقیت کم‌تری دارند.
مثال نقض این کتاب برای عامل جغرافیا، شهر نوگالس است. شهری مرزی در آمریکای شمالی که بخش آمریکایی آن بسیار ثروتمندتر از بخش مکزیکی آن است. (علی رغم این که در یک موقعیت جغرافیایی قرار دارند)
۲. فرهنگ:
به عنوان مثال ماکس وبر، عامل کلیدی ظهور جامعه مدرن در اروپا را اصلاح دینی پروتستان و اخلاقیات برخاسته از آن معرفی کرده است.
اما نویسندگان این کتاب بیان می‌کنند، فرهنگ، نقش علت را بازی نمی‌کند و شکل‌گیری آن معلول شرایط است. مثال نقض جالب این موضوع، جزیره کره است که تا قبل از جنگ جهانی دوم یک ملت واحد با آداب رسوم واحد بوده‌اند، اما اکنون دو وضعیت کاملا متفاوت را تجربه می‌کنند.
٣. غفلت:
برخی نظریه‌پردازان، عدم آگاهی و کم‌سوادی حاکمان را علت شکست ملت‌ها معرفی می‌کنند. نویسندگان، این مورد را هم رد می‌کنند و بیان می‌کنند اگر مشکل از عدم آگاهی است، حاکمان روش درست را با آزمون و خطا می‌یافتند نه این که دائما اشتباهات‌شان را تکرار کنند.
کتاب «چرا ملت ها شکست می‌خورند» پر از مثال‌هایی است از پیروزی و شکست ملت‌های مختلف مثل چین، بریتانیا، افریقا، کره شمالی، شوروی، آمریکا و ...
مثال‌های بعضا عجیب از:
اروزی که پول کاغذی در آرژانتین تمام شد!
کار اجباری دانش‌آموزان ازبک برای برداشت پنبه
بلایی که استعمارگران بر سر مستعمرات آوردند!
نپذیرفتن پول‌های نقد مردم توسط بانک‌ها در کره شمالی
و ...
طبق نظر نویسندگان کتاب "چرا ملت‌ها شکست می‌خورند"، نقطه اشتراک کشورهای پیروز و ثروتمند در ٢ چیز خلاصه می‌شود:
نظام سیاسی فراگیر و نهادهای اقتصادی فراگیر. یعنی نظامی که در آن تمامی افراد حق رای دارند، هیچ گروهی سرکوب نمی‌شود، حقوق مالکیت مردم تقویت می‌شود، زمین بازی برابر برای همه بوجود می‌آید، از نوآوری نمی‌هراسند و نوآوری تقویت می‌شود، آحاد ملت فرصت سرمایه‌گذاری دارند و ...
چرا ملت‌ها شکست می‌خورند؟
برای یافتن پاسخ این سوال و تعمق بیشتر در تاریخ سیاسی و اقتصادی ملت‌ها، پیشنهاد می‌کنم حتما این کتاب را مطالعه کنید.
امین زمانی
