سنتها و اعتقادات در رابطه با مرگ، یکی از مهمترین قسمتهای فرهنگ انسانها محسوب میشود. مقدار زیادی از مردم اعتقاد به دنیای پس از مرگ دارند و باور دارند زندگی ادامه خواهد داشت.
مرگ در واقع بیداری شبیه به بیداری از خواب است و هرگز هیچ چیز به طور کامل نابود نخواهد شد.
بعد از مرگ وارد بُعد دیگری از جهان خواهید شد وهیمنطور روح بخش نابود ناپذیر انسان ها است.
به بررسی دیدگاه های مختلف درباره مرگ می پردازیم:
مرگ از دیدگاه علم
مرگ در زیست شناسی پایان چرخهٔ زندگی موجودات زنده و در پزشکی به معنای توقف برگشتناپذیر علائم حیاتی است.
در متنهای دیگر رشتهها، ممکن است به نابودی کامل یک روند، یک وسیله یا یک پدیده اشاره کند.
پس از توقّف علائم حیاتی و قلب، هوشیاری تمام حواس بهکلّی از دست میرود و موجود زنده (انسان و جانوران) هیچ چیزی را احساس نمیکند و نمیشنود و نمیبیند زیرا این امور متعلّق به بدن او و اعصاب و تجزیه و تحلیل آن توسط مغز است که از بین رفته است.
پس از مرگ درمغز در حدود یکدقیقه پس از قطعشدن ورود اکسیژن به آن، واکنشهای شیمیاییای در مغز انجام شده که باعث از بین رفتن سلولهای مغزی ( نورون ها )میشود.
سپس جسد به حالت تونوس و خشکشدگی ماهیچهها در میآید و اصطلاحاً (جمود نعشی) میشود و عوامل میکرو ارگانیسمی مانند: باکتری بیهوازی از بیرون بدن و درون آن شروع به فعالیت کرده و بافتهای بدن را تجزیه کرده و پس از گذشت چیزی حدود شصت روز بافت نرم بدن از بین رفته و فقط اسکلت (استخوان) و دندان و مو و ناخن به دلیل داشتن پروتئین کراتین تجزیهٔ بسیار کند تری نسبت به بافت نرم خواهند داشت.
آیین بودا
بودا آیینی انسانگرایانه و شاخهای از دین هندو است؛ در این دین، یگانهوظیفۀ انسان را رهایی از رنج و درد دنیوی میدانند. بوداها به تناسخ، چرخۀ مرگ و تولد دوباره اعتقاد دارند.
در این دین مردم معتقدند روح وجود ندارد و در تناسخ، فرد جسمی دیگر برای زندگی بعدی خود به دست میآورد. این چرخه آنقدر ادامه دارد که تناسخ انسان به تصفیه کامل و رسیدن به مقام نیروانا ختم شود. با اینکه این مقام اهمیت بالایی برای آنها دارد اما ماهیت آن چندان روشن نیست؛ گاهی از آن به اقلیم آسایش و پایان وجود یاد میکنند.
زرتشت
دین زرتشت، آیین باستانی ایران و قبل از اسلام است. پیامبر این آیین زرتشت بود. امروزه این دین پیروان کمی دارد که در شهرهای کمی پراکنده هستند.
زندگی پس از مرگ در آیین زرتشت پذیرفته شده است. آنها اعتقاد دارند روح انسان پس از مرگ کمی در اطراف جسم از دستهرفته میماند و به اعمال خود فکر میکند و بعد از آن راهی جهان دیگر میشود. مردگان بعد از حضور در دادگاه عادلانۀ اهورامزدایی و داوری، راهی بهشت و جهنم و برزخ میشوند تا در روز رستاخیز بار دیگر برای قضاوت عمومی حاضر شوند.
در دین زرتشت زندگی آسوده در دنیای دیگر وابسته به سه اصل پندار، گفتار و کردار نیک است.
دین یهود
هنوز برای کسب اطلاعاتی درباره اعتقادات مردم در آیین یهود به زندگی پس از مرگ مدارک زیادی در دست نیست و تنها دو کتاب مقدس آنها برای مراجعه وجود دارد.
در دین یهود اعتقاد به زندگی پس از مرگ به خود فرد و عقایدش بستگی دارد. آنها بیشتر روی زندگی دنیوی تمرکز دارند. تعداد کسانی که به زندگی بعد از مرگ اعتقاد دارند هم کم نیست ولی همۀ آنها به یک نوع زندگی فکر نمیکنند؛ عدهای به چرخۀ تناسخ اعتقاد دارند و عدهای به دنیایی در آینده و بهشت!
آیین هندو
آیین هندو که به آن هندوئیسم هم میگویند، از ادیان کهن جهان است و شکل تحولیافتۀ آیین برهمایی است.
هندوها هم مانند بودا به تناسخ پس از مرگ اعتقاد دارند و میگویند روح با توجه به کارما یا همان کارهای خوب و بدی که فرد در زندگی انجام داده، جسم و زندگی جدیدی به دست میآورد. آنها معتقدند این زندگیِ دوباره ممکن است در جسم انسانی نباشد و روح در کالبد یک حشره یا گیاه قرار بگیرد.
این چرخه انقدر ادامه پیدا میکند تا انسان از آن رها شود و به موکشَه یا رهایی که کمال محض است، دست یابد. در این مرحله روح در یک زندگی ابدی از همۀ دردهای دنیایی آزاد میشود به ماهیت پاک خود بازمیگردد.
آیین مسیحیت
اعتقادات مسیحیان به زندگی پس از مرگ به این بستگی دارد که چه مذهبی داشته باشند.
به طور کلی اکثریت آنها به دنیای پس از مرگ و زندهبودن عیسی مسیح اعتقاد دارند؛ این دسته معتقدند انتخابهای اخلاقی ما در زمین است که جایگاه ما را در دنیای پس از مرگ تعیین میکند. پس از مرگ روح بلافاصله در دادگاه عادلانهای حاضر شده و مورد قضاوت قرار میگیرد. هر کدام با توجه به اعمال خود به بهشت، جهنم و یا بزرخ میروند تا روز قیامت و قضاوت نهایی برسد.
مسحیان کاتولیک به برزخ اعتقاد دارند و میگویند برزخ مکانی برای تطهیر گناهان است و ابتدا مردگان بهشتی به آن وارد میشوند.
دین اسلام
احتمالا به خوبی میدانید در دین اسلام چگونه زندگی پس از مرگ را توصیف میکنند. همۀ مسلمانان اعتقاد دارند مرگ پایان زندگی فیزیکی و جسم انسان است اما روح زنده است و در برزخ به انتظار روز قیامت است. در روز رستاخیز تمام کارهای انسان در دادگاهی عادلانه قضاوت شده و مشخص میشود که هر فرد باید زندگی جاودانۀ خود را در کجا بگذراند، در بهشت یا جهنم.
در کتاب قرآن بارها و به اشکال مختلف به مسئلۀ معاد و زندگی پس از مرگ اشاره شده و بر روز قیامت و وقوع آن تأکید فراوانی شده است. در میان ادیان مختلف دین اسلام جزئیات بیشتری از حیات پس از مرگ ارائه داده و این مسئله را به خوبی روشن کرده است!
مکتب وحدت نوین جهانی
مکتب وحدت که مکتبی است شیعی بر این باور است که مرگی در کار نیست
وحدت معتقد است هر موجود دارای یک کالبد یک روح و یک قالب مثالی است
روح که همان امر پروردگار است که در تمام عالم جاری است و هر کالبدی می تواند به اندازه ظرفیت خود از آن استفاده کند و پریسپری قالبی است که روح پس از جدا شدن از کالبد برای ادامه حیات خود از پریسپری به عنوان یک ماشین یا یک قالب استفاده کرده و به شکل دیگری به زندگی خود ادامه می دهد .