اثر انگشت دیجیتالی فرش دستباف، مهمترین نوآوری استارتاپ چَمرُوش به شمار میرود که با یکپارچهکردن بلاکچین، هوش مصنوعی، محاسبات شناختی و پردازش تصویر، بهعنوان یک راهکار فناورانه توسعه یافته است. این فناوری تحت عنوان اختراع «سیستم ایجاد اثر انگشت منحصربهفرد برای فرش دستباف» با شماره ۱۱۲۸۲۳ در تاریخ ۳۰ تیر ۱۴۰۴ در مرکز مالکیت فکری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور (قوه قضائیه) به ثبت رسیده است.
چَمرُوش سامانهی هوشمند ثبت، ردیابی و تأیید اصالت فرش دستباف است که در بهار ۱۳۹۷ توسط جمعی از دانشآموختگان، پژوهشگران و اساتید دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی امیرکبیر، با همکاری گروهی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف و همچنین مشاوران مالی، حقوقی، بازاریابی و طراحی، راهاندازی شد. این مجموعه با شعار «افسانه اصیل اسرارآمیز» هدف خود را حفظ و گرامیداشت اصالت فرش ایرانی قرار داده است.
ایده اثر انگشت دیجیتال فرش از ضربالمثل قدیمی و معروف ایرانی الهام گرفته شده است که میگوید:
"A Persian Rug is Perfectly Imperfect, and Precisely Imprecise."
بر اساس یک سنت دیرینه، بافندگان فرش بهطور ناخواسته و اتفاقی، خطاهای کوچک و ناچیزی در هنگام بافت فرش مرتکب میشوند تا یادآور این نکته باشند که کمال مطلق تنها از آن خداوند است. این موضوع که به «اصالت خطا» شهرت دارد، ناشی از عوامل انسانی مانند سهلانگاری یا خستگی هستند و بهصورت تصادفی در انتخاب رنگ یا گرهها رخ میدهند. وجود این خطاها و عیوب تصادفی و غیرقابلتکرار، نهتنها نشانه دستبافت بودن فرش است، بلکه آن را از فرشهای ماشینی که با دقت کامپیوتری و مکانیکی و بدون خطا تولید میشوند، متمایز میکند. بااینحال، فرشهای دستبافت ایرانی با چنان دقت و ظرافتی بافته میشوند که به کمال نزدیکتر از هر اثر هنری دیگری هستند و بهعنوان یکی از ارزشمندترین میراثهای فرهنگی ایران شناخته میشوند.
این اختراع با شناسایی «خطاهای منحصربهفرد بافت» در فرشهای دستباف، یک اثر انگشت دیجیتالی منحصربهفرد ایجاد میکند که هویت، اصالت و ویژگیهای اختصاصی فرش را در قالب شناسنامه الکترونیکی تغییرناپذیر بر بستر بلاکچین ثبت میکند. فرآیند اجرا بدینگونه است: پس از اسکن پشت فرش و مقایسه آن با نقشه اصلی بافت، هوش مصنوعی با بهرهگیری از محاسبات شناختی و پردازش تصویر، یک نقشه میانی تولید میکند که رنگهای آن با نقشه اصلی مطابقت دارد، اما خطاهای تصادفی بافت که در اسکن پشت فرش شناسایی میشود نیز در آن گنجانده شده است. با مقایسه نقشه میانی و اصلی، خطاهای بافت بهعنوان ویژگیهای انحصاری و غیرقابل تکرار هر فرش شناسایی و ذخیره میشوند. از آنجا که این خطاها سهوی و تصادفی هستند، هیچ دو فرشی دقیقاً ویژگیها و خطاهای یکسان ندارند، بنابراین این ویژگیها مانند اثر انگشت انسان، برای هر فرش منحصربهفرد و غیرقابل تکرار است.
در سامانه هوشمند چمروش شناسنامه الکترونیکی، از طریق اسکن کد QR با تلفن همراه، در دسترس بوده و امکان رهگیری تاریخچه، تأیید اصالت و اطمینان از مالکیت فرش را برای مخاطبان و خریداران فراهم میسازد. بدین ترتیب، از جعل و سرقت هویت فرش جلوگیری شده و اعتماد در زنجیره تأمین تقویت میشود. این نوآوری نمونهای شاخص از همآفرینی ارزش در هنر - فرهنگ فرش محسوب میشود و ارزش و جایگاه فرش دستباف ایران را در بازار جهانی تقویت میکند.
سه مزیت کلیدی این اختراع به شرح زیر است:
ثبت و انتقال مالکیت امن: این فناوری با بهرهگیری از بلاکچین، امکان ثبت انکارناپذیر و تغییرناپذیر مشخصات مالک را فراهم میکند. هنگام فروش، سوابق مالکیت همراه با مشخصات مالک قبلی به خریدار جدید منتقل شده و اطلاعات خریدار جدید نیز در بلاکچین ذخیره میشود، که این فرآیند شفافیت و امنیت مالکیت فرش را تضمین میکند.
افزایش ارزش با ایجاد اعتماد: با توجه به افزایش ارزش فرش دستباف در طول زمان، این اختراع با ارائه شناسنامهای دیجیتال مبتنی بر شواهد واقعی و ثبتشده در بلاکچین، اعتمادی بینظیر به خریداران میبخشد. این گنجینه اطلاعاتی امن و غیرقابلتغییر، با تقویت حس وفاداری و اعتبار، به افزایش قیمت و ارزش فرشهای دستباف کمک میکند.
تمایز بهعنوان اثر هنری منحصربهفرد: این اختراع به تولیدکنندگان امکان میدهد فرشهای دستباف را با اثر انگشت دیجیتال و ثبت مالکیت در بلاکچین، بهعنوان آثار هنری یکتا معرفی کنند، مشابه تابلوهای نقاشی نفیس. این ویژگی، بهویژه برای فرشهای فاخر، با ایجاد ارزش افزوده بالا، امکان قیمتگذاری نامحدود را فراهم میکند، زیرا هر فرش بهعنوان تنها نمونه موجود در جهان شناخته میشود.
