خار پاشنه جزو بیماری‌هایی است که می‌تواند فرد را بسیار اذیت کند. از سوالاتی که معمولا پرسیده میشود این است که خار پاشنه چیست و چگونه درمان میشود؟ در ادامه درباره علت، علائم، تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری خارپاشنه بدون جراحی و همچنین جراحی و عوارض آن صحبت می‌کنیم.
خار پاشنه در اصل، یک زائده استخوانی به شمار می‌رود که در زیر استخوان پاشنه پا شکل می‌گیرد. در کف پا یک بافت نرم داریم که به استخوان پاشنه پا وصل شده است و شبیه به نوار ضخیم می‌باشد.
این نوار ضخیم سبب تشکیل قوس کف پا میشود و کمک به حفظ ثبات پا می‌کند. هنگامی که با گذشت زمان به دفعات مکرر به کف پا فشار وارد شود، این فشار موجب تشکیل خار استخوانی یا به اصطلاح خارپاشنه میشود.
علت خار پاشنه جمع شدن رسوبات کلسیم در قسمت پایینی و زیرین استخوان پاشنه است. این اختلال در مدت زمان طولانی و به علت‌های مختلف ایجاد میشود و اکثرا بر اثر فشار عضلات و تاندون ها، کشش عضلات کف پا و از بین رفتن غشای استخوان پاشنه، پدید می‌آید.
مواردی که سبب به وجود آمدن این عارضه می شوند، عبارت است از:
در اغلب افراد ممکن است خارپاشنه وجود داشته باشد، اما امکان دارد هیچ وقت متوجه آن نشوند، زیرا هیچ علائمی در آن مشاهده نخواهد شد. در برخی موارد این عارضه می‌تواند با درد مدام و مزمن همراه باشد، به خصوص هنگام راه رفتن و دویدن
به صورت کلی علت درد، در پاشنه پا نیست، بلکه آسیب اصلی به بافت نرمی که با آن ارتباط دارد، وارد شده است. این دردهای مزمن در افراد مختلف، متفاوت است. برخی از بیماران، درد پاشنه پا را مانند فرو رفتن سوزن یا سیخ در پا توصیف می‌کنند.
در ابتدای صبح بیمار از خواب بیدار خواهد شد و پای خود را بر زمین خواهد گذاشت، درد بسیار تند و شدید خواهد بود. در طی روز درد کاهش یافته و خفیف میشود و در برخی شرایط ممکن است درد کاملا در طول روز از بین برود.
همچنین به هنگام عصر و شب، درد شروع شده و افزایش پیدا می‌کند و حتی پس از نشستن‌های طولانی مدت نیز، بیشتر خود را نشان می‌دهد.
از دیگر نشانه های خار پاشنه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
برای تشخیص خار پاشنه ابتدا به پزشک مراجعه کرده و بعد از سوال در مورد سوابق پزشکی بیمار و گرفتن شرح حال او، معاینات فیزیکی انجام خواهد شد. در واقع تشخیص خارپاشنه به کمک معاینه انجام میشود، اما اگر شک به مشکلات کمر داشته باشیم، ابتدا باید نوار عصب و عضله را انجام دهیم.
این معاینات فیزیکی جهت پیشگیری و درمان خارپاشنه شامل موارد زیر است:
همچنین هنگامی که فرد به خارپاشنه مبتلا شده باشد، می‌توان با کمک رادیوگرافی این زائده استخوانی را مشاهده نمود. اما التهاب آن در این تصاویر مشاهده نخواهد شد و برای بررسی آن باید از تصاویر اولتراسوند استفاده کرد.
مهمترین و اصلی‌ترین راه پیشگیری از خار پاشنه استفاده از کفش مناسب با فعالیت بدنی خواهد بود. کفشهای استاندارد از ضربات پاشنه پا هنگام برخورد مداوم با زمین جلوگیری می‌کنند.
نکته حائز اهمیت این است که قبل از انجام فعالیت‌های بدنی سنگین، ابتدا بدن خود را گرم کرده سپس تمرینات را انجام دهید. انجام تمرینات کششی در طول روز نیز ضروری و مهم است.
از پوشیدن کفشهای بدون قوس و کاملا تخت یا پاشنه بسیار بلند برای طولانی مدت اجتناب کنید.
موارد دیگری که ابتلا به بیماری خارپاشنه را افزایش می‌دهد، اضافه وزن و چاقی خواهد بود. در درمان بیماری خار پاشنه کاهش وزن بسیار موثر و کمک کننده خواهد بود.
به طور خلاصه راههای پیشگیری از خار پاشنه عبارتند از:
اولین و ابتدایی‌ترین روش درمانی برای خارپاشنه، تغییر سبک زندگی و استراحت کافی می‌باشد. اما در برخی شرایط با استراحت کردن خارپاشنه بهبود نخواهد یافت. اگر احساس درد بیشتر از یک ماه طول بکشد، بهتر است که با پزشک مشورت کنید.
به کمک کارهای زیر می‌توان تا حدود بسیار زیادی درد را بهبود بخشید:
علاوه بر موارد ذکر شده، برخی داروهای مسکن مانند استامینوفن نیز می‌تواند کاهش‌دهنده درد باشد. همچنین تزریق مواد دارویی، همانند کورتیکواستروئیدها برای تسکین التهاب ناحیه آسیب دیده، استفاده می‌شوند.
استفاده از کمپرس‌های سرد روزی یک بار و هر بار به مدت ۱۵ دقیقه روی موضع به کاهش درد این بیماری کمک خواهد کرد و به طور موقت موجب بی‌حسی موضع درد میشود. این روش ورم ناحیه را کمتر کرده و نسبت به کمپرس‌های گرم بهتر عمل می‌کند.
حدود ۹۰ درصد از مشکلات مربوط به خار پاشنه، توسط روش‌های غیرجراحی بهبود خواهد یافت. اما اگر پس از گذشت ۹ تا ۱۲ ماه، احساس درد بیشتری کردید و علائم آن افزایش یافت، در این صورت به پزشک متخصص مراجعه کنید.
عوارض احتمالی که ممکن است پس از عمل جراحی خار زیرین پاشنه رخ دهند عبارت است از:
