فیبرومیالژیا یا Fibromyalgia بیماری است که احساس درد در همه جای بدن را در بیماران ایجاد می‌کند. از مهمترین علائم فیبرومیالژی درد، خستگی و اختلال خواب است و از طریق فیزیوتراپی و ورزش می‌توان این بیماری را درمان نمود.
فیبرومیالژیا (Fibromyalgia) یکی از شایعترین اختلالات عضلانی و اسکلتی در بزرگسالان است. این بیماری یک سندرم درد مزمن با علت ناشناخته است که با دردهای مزمن منتشر، وجود نقاط دردناک در معاینه و علایمی نظیر خستگی، خشکی مفاصل، سر درد و اختلالات خلقی و شناختی همراه است.
شایعترین شکایت بیماران مبتلا به فیبرومیالژی در زمان مراجعه به پزشک، احساس درد در همه جای بدن است. بر اساس معیارهای طبقهبندی کالج روماتولوژی آمریکا جهت تشخیص فیبرومیالژی، درد در بیشتر اوقات شبانه روز و طی حداقل ۳ ماه باید وجود داشته باشد.
درد از نظر بالینی از طریق معاینه نقاط حساس به لمس مشخص می‌شود. دردناک بودن ۱۱ نقطه از ۱۸ نقطه خاص که با معاینه پزشک مشخص می‌شود، برای تشخیص لازم است. (۱)
مطالعات مبتنی بر جامعه نشان میدهند که سندرم فیبرومیالژی تقریبا ۲% جامعه و حدود ۷% زنان را مبتلا می‌کند. (۴)
مهمترین علائم فیبرومیالژی در بدن عبارت است از درد،خستگی و اختلال خواب که در ادامه هر کدام را بررسی می‌نماییم.
درد یکی از علائم فیبرومیالژی و مهمترین علت مراجعه این بیماران است. اکثرا دردهای گسترده در تمام بدن دارند. معمولا درد با هوای سرد و مرطوب، اضطراب و استرسهای روانی و بدخوابی تشدید می‌شود.
برای بیان درد از اصطلاحات دردهای گنگ، دردهای فرورونده (مثل فرو رفتن سوزن در بدن)، دردهای ضربان دار، دردهای نافذ و سوراخ کننده و سوزش بدن استفاده میکنند.
از دیگر علایم مهم فیبرومیالژیا خستگی است و گاهی در تمام مدت روز وجود دارد و گاهی بسیار شدید می‌شود. تعدادی فقط به علت خستگی به پزشک مراجعه میکنند.
خستگی با فعالیت بدنی تشدید می‌شود و بسیاری از بیماران میگویند من ضعیف تر از آن هستم که بتوانم کوچک‌ترین کاری انجام دهم. برای بیان خستگی از اصطلاحات من همیشه خستهام، همیشه حالت کوفتگی دارم، من انرژی ندارم استفاده میکنند.
اختلال خواب جزء علایم شایع بیماری فیبرومیالژی است. بیمارانی که خستگی صبحگاهی آنها بیشتر است از اختلال بیشتری در خوابیدن رنج میبرند که به آنها بدخواب گفته می‌شود. درد و حالت خشکی خصوصا در هنگام صبح و گاهی عصرها وجود دارد.
سایر علائم بیماری فیبرومیالژیا شامل موارد زیر می‌شود:
در درمان فیبرومیالژی باید به بیمار اطمینان داد که مبتلا به بیماری پیشرونده ناتوان کننده یا تهدیدکننده حیات نیست. ترکیبی از گزینههای درمانی شامل درمان دارویی و فیزیوتراپی در اکثر بیماران موثر است. (۴)
درمان‌های فیزیوتراپی برای فیبرومیالژیا شامل موارد زیر است: (۵)
انجام ورزش برای کم کردن علایم فیبرومیالژی ضروری است. به علت درد، خستگی و ضعفی که بیماران مبتلا به فیبرومیالژی دارند وضعیت فیزیکی بدن آنها در شرایط مناسبی نیست. انجام ورزش‌های هوازی اثرات ضددرد و ضدافسردگی داشته و احساس سالم بودن را تقویت میکنند.
طبق تحقیقات فعلی، تصدیق و توضیح ساده علائم و استراتژی‌های آرام‌سازی می‌تواند توانایی بیمار را برای کنار آمدن با شرایط خود تغییر دهد.
از این روش‌های آرام‌سازی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
فیزیوتراپیست شما با ارزیابی شرایط شما برنامه مناسبی را طراحی می‌کند که در این برنامه به شما نشان می‌دهد چگونه:
فیزیوتراپیست شما می‌تواند با طراحی یک برنامه ورزش هوازی، که قلب و ریه‌ها و همچنین عضلات شما را آموزش می‌دهد، نه تنها تناسب اندام بلکه کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد. تمرینات هوازی شامل راه رفتن سریع (می‌توانید صحبت کنید اما باید نفس‌های عمیق بکشید)، دوچرخه سواری، شنا و پله‌نوردی می‌باشد.
اگر علائم شدیدی دارید، فیزیوتراپیست شما با شما کار خواهد کرد تا به تدریج سطح فعالیت کلی شما و تحمل شما را برای ورزش افزایش دهد، و شما با تمریناتی شروع می‌کنید که می‌توانید برای مدت کوتاهی (مثلاً ۱۰ دقیقه) انجام دهید، و سپس به تدریج تحمل خود را برای ورزش طولانی‌تر تقویت کنید.
حتی جلسات تمرینی کوتاه و ۱۰ دقیقه‌ای که ۲ یا ۳ بار در روز انجام می‌شود می‌تواند قدرت شما را بهبود بخشد و استقامت شما را افزایش دهد.
اگر علائم خفیف‌تری دارید، ممکن است درمانگر بر تقویت عضلات یا افزایش تناسب قلب و عروق تمرکز کند. درمانگر ممکن است برای کمک به کاهش سفتی و درد هنگام ورزش، ورزش در آب را در استخر توصیه کند.
فیزیوتراپیست شما را با آموزش تکنیک‌هایی که می‌توانید در خانه استفاده کنید، مانند روش‌های آرام سازی و ورزش‌های کششی، شما را آماده می‌کند.
ممکن است علاوه بر فیبرومیالژیا، بیماری‌های دیگری مانند تاندونیت، آرتروز یا بیماری قلبی نیز داشته باشید. این شرایط می‌تواند ورزش را برای شما دشوارتر کند. فیزیوتراپیست شما با در نظر گرفتن تاثیری که ممکن است بر علائم فیبرومیالژیا و توانایی ورزشی شما داشته باشد، به طور منحصر به فرد آموزش دیده است تا درمان آن شرایط را به صورت فردی انجام دهد.
اهداف فیزیوتراپیست شامل موارد زیر است:
درمانگر شما ممکن است از تکنیک‌های دستی درمانی استفاده کند تا به بهبود حرکت مفصلی شما کمک کند. این تکنیک‌ها همراه با ورزش، کشش و حرکاتی است که شما کنترل می‌کنید.
درمانگر شما ممکن است برای تسکین درد و انعطاف‌پذیری بیشتر عضلات از فشار بر روی نواحی‌ای از عضله و به دنبال آن کشش یا انقباض عضلات استفاده کند. درمانگر شما همچنین ممکن است از تکنیک‌های دستی درمانی برای کمک به تسکین درد در عضلات و سایر بافت‌ها استفاده کند.
تراپیست ممکن است از طب سوزنی برای تسکین درد شما استفاده کند.
از دیگر روش‌های درمانی مورد استفاده تراپیست شما ماساژ است که باعث ریلکس شدن عضله و بهتر شدن وضعیت حرکت و درد می‌شود.
بسته به شدت درد شما، درمانگر شما ممکن است تصمیم بگیرد از تحریک الکتریکی برای کمک به تسکین درد استفاده کند. این مدالیته‌ها شامل تنس که برای کاهش درد شما به کار گرفته می‌شود. اولتراسوند برای افزایش جریان خون و بهبودی و لیزر برای درمان‌های دیگر استفاده کند.
متأسفانه، مکانیسم‌های واقعی فیبرومیالژیا کاملاً شناخته نشده است. به همین دلیل، هیچ راهی برای پیش‌بینی یا جلوگیری از شروع آن وجود ندارد. با این حال، تشخیص زود هنگام علائم و نشانه‌های مربوط به فیبرومیالژیا به شما و ارائه‌دهندگان خدمات پزشکی شما کمک می‌کند تا مدیریت زودهنگام را شروع کنند.
اگرچه درمان قطعی برای فیبرومیالژی وجود ندارد ولی فیزیوتراپی به بهبود شرایط و کاهش درد و افزایش عملکرد شما کمک بخصوصی می‌کند.
