چالش واقعی:
ما در آستانهٔ تشکیل یک تیم سهنفره برای ساخت یک محصول تازه هستیم؛ من بهعنوان مالک محصول (PO) و بدون اسکراممستر رسمی، هدایت «چرایی/چهچیزی» را بر عهده دارم و تسهیلگری رویدادها بهصورت چرخشی بین اعضا انجام میشود. محصول در مرحلهٔ کشف و پرریسک است، بنابراین آن را در حوزهٔ «پیچیده» (Cynefin) میبینیم و با کمینهٔ ساختار اسکرام و بازخورد سریع پیش میرویم:
اسپرینتهای یکهفتهای با یک Product Goal شفاف، بکلاگی سبک و مرتب (۱۰–۱۵ آیتم نتیجهمحور در بالاسری) و تمرکز بر «تمامکردن» با محدودیت WIP برابر ۱ توسعهدهنده–ماکسیمم ۲ تسک درحال انجام. یک Definition of Done مینیمال و یک Working Agreement یکصفحهای معیارهای کیفیت، نحوهٔ تصمیمگیری، همکاری روزانه و حل تعارض را روشن میکند. هدف ما تحویل تدریجیِ ارزش و سنجش آن در هر اسپرینت ریویو است و در هر رتروسپکتیو دستکم یک بهبود عملی را برای اسپرینت بعد اجرا میکنیم؛ این معارفه، تصویر وضعیت فعلی (Issue Context) و چارچوب عمل ماست.
واقعیت را شفاف کنید (نقشها و انتظارات): بهعنوان PO فقط «چرا/چه چیزی» را هدایت کن (ویژن، Product Goal، و ترتیب بکلاگ) و از دخالت در «چگونه» خودداری کن. اینها صراحتاً مسئولیتهای PO هستند.
نکته: نبودِ اسکراممستر را «ریسک» اعلام کنید و تسهیلگری رویدادها را بین اعضا بچرخانید تا حدی از مسئولیتهای SM (تسهیل رویدادها/رفع موانع) پوشش داده شود.
هویت و قرارداد تیمی بسازید (۹۰ دقیقه): با تیم به سه سؤال پاسخ دهید: «چرا وجود داریم؟ چه چیز برایمان مهم است؟ با هم میخواهیم به چه برسیم؟» سپس Working Agreement بنویسید: کیفیت، تصمیمگیری، مشارکت در جلسات، شیوهٔ حل تعارض، رشد مهارتها و پاسخگویی. این قرارداد پایهٔ خودسازماندهی است.
Vision و یک Product Goal شفاف (یک اسپرینت زمان): هدفِ محصولِ میانمدت را بهعنوان «هدف واحد» در بکلاگ ثبت کنید تا قطبنمای تصمیمگیری باشد.
Definition of Done مینیمال (۴۵ دقیقه): معیارهای کیفیت/تکمیل را مشترکاً بنویسید (قابل استفاده، تستشده، یکپارچه...). هر چیزی خارج از DoD «تمامشده» نیست.
بکلاگ سبک و مرتب: ۱۰–۱۵ آیتم بالاسری، نتیجهمحور و قابل خرد شدن برای یک اسپرینت داشته باشید؛ تصریحِ «ترتیب» (نه صرفاً اولویتهای برابر) شفافیت ایجاد میکند. پالایش بکلاگ فعالیتی مداوم است.
طول اسپرینت کوتاه انتخاب کنید (۱ هفته برای تیم ۳نفره): اسکرام حداکثر یکماه میگوید؛ کوتاهتر یعنی بازخورد سریعتر و ریسک کمتر برای تیم تازهکار.
هدف اسپرینت دقیق و قابل سنجش: یک جملهٔ نتیجهمحور که تمرکز ایجاد کند؛ قرار نیست همهٔ آیتمها داخل هدف بیایند. در برنامهریزی، بپرسید «از کجا بفهمیم به هدف رسیدیم؟».
جریان کار شفاف + WIP Limit: بورد ساده (To Do / In Progress / Done) بسازید، WIP ستون «درحالانجام» را ۱–۲ بگذارید؛ بهجای شروعِ کار جدید، با هم کارهای باز را «تمام» کنید (Little’s Law).
رویدادها را دقیق ولی سبک اجرا کنید:
Daily در دقیقه: خود تیم برنامهٔ روز را برای رسیدن به هدف اسپرینت تطبیق میدهد؛ وضعیتدهی به PO/مدیر نیست.
Review: گرفتنِ بازخورد دربارهٔ ارزش، نه جلسهٔ «قبول/رد».
Retrospective: یک تغییر اثرگذار را برای اسپرینت بعد عملی کنید.
اندازهگیری «ارزش»، نه صرفاً تحویل: یک شاخص نتیجه (مثلاً زمان بارگذاری زیر ۲ثانیه، یا تکمیل سناریوی کلیدی) تعریف و در هر Review/Retro بررسی کنید.
چرخش تسهیلگر رویدادها در هر اسپرینت بین سه نفر تا مهارت تسهیلگری در تیم رشد کند و خلأ SM کمتر حس شود.
یک روز «اسپرینتِ یکروزه» برای شکستن کار به برشهای خیلی نازکِ ارزش و همکاری فشرده. بینش زیادی میدهد.
WIP=1 برای یک هفته (هر توسعهدهنده فقط یک تسک تا اتمام و بعد تسک بعدی): مجبور میکند کنار هم روی همان آیتم کار کنید و سریعتر «Done» شوید.
PO فرماندهکل! تصمیمهای بکلاگ باید شفاف و با مشارکت ذینفعان/تیم شکل بگیرد؛ نه دستور یکطرفه.
PO+SM در یک نفر: اگر ناچاراً تسهیلگری میکنی، آگاهانه از قضاوتِ کار تیم (Review) و وضعیتگیری روزانه دور بمان؛ تمرکز PO روی «ارزش/ترتیب» بماند.
ویژن یکخطی محصول + Product Goal.
Working Agreement یکصفحهای (کیفیت، تصمیمگیری، مشارکت، حل تعارض).
DoD یکصفحهای (قابل استفاده، تست خودکار/دستی حداقلی، مرور کد/طراحی، استقرار آزمایشی…).
بکلاگِ مرتب: ۱۰ آیتم بالاسریِ نتیجهمحور.
انتخاب اسپرینت ۱هفتهای + زمانهای ثابت رویدادها.
بورد ساده + WIP=1–2.
قالب Sprint Goal: «[در پایان اسپرینت] میخواهیم [نتیجهٔ قابل سنجش برای کاربر/بیزنس] را نشان دهیم؛ موفقیت یعنی [معیار].»
قالب DoD: «آیتم زمانی Done است که: تستها سبز، مرور کد انجام، مستند مصرفکننده بهروز، در محیط staging قابل استفاده، بدون کار باز باشد.»
قالب Working Agreement (خلاصه): تصمیمها با اجماع سبک؛ حضور بهموقع؛ تعارض را سریع و محترمانه مطرح میکنیم؛ در Daily دربارهٔ هدف اسپرینت حرف میزنیم نه صرفاً وضعیت؛ اگر بلوکه شدیم، همان روز کمک میگیریم.
تا [تاریخ هدف] یک MVP قابلاستفاده ارائه کنیم که به [پرسونای هدف] امکان میدهد [وظیفهٔ کلیدی] را در کمتر از [X دقیقه/کلیک] انجام دهد، بهطوریکه نرخ تکمیل ≥ [Y%] و نمرهٔ رضایت/CSAT ≥ [Z/5] در آزمونهای کاربری بهدست آید.
معیارهای پذیرشِ هر آیتم شفاف است و همهٔ تستهای خودکار/دستی سبز هستند.
مرور کد/طرح انجام شده و مسائل حیاتی امنیت/کارایی پوشش داده شدهاند.
در محیط staging استقرار یافته و Smoke Test موفق است.
مستند مصرف/انتشار (Release Notes) بهروز و قابل فهم است.
هیچ کار باز/وابستگی حلنشده باقی نمانده و بدهیهای ضروری ثبتشده هستند.
اگر آیتم به کاربر ارائه میشود، قابل استفادهٔ انتهابهانتها (E2E) است.
نقشها: تصمیمهای محصولی با PO؛ «چگونه انجام دهیم» با تیم توسعه.
رویدادها: اسپرینت ۱هفتهای؛ تسهیلگریِ رویدادها چرخشی بین اعضا؛ Daily ۱۵دقیقه روی هدف اسپرینت.
جریان کار: بورد ساده To Do/In Progress/Done؛ WIP=1–2؛ «هر توسعهدهنده، ۲ تسک تا اتمام کامل، اول تمام، بعد شروع».
کیفیت/همکاری: Pair/Mob اختیاری برای آیتمهای حساس؛ بلوکهگیها ظرف ۲۴ساعت مطرح و پیگیری میشوند.
تصمیمگیری: تلاش برای اجماع؛ اگر بنبست، مالک تصمیم مربوطه (محصولی=PO، فنی=تیم) تصمیم میگیرد و شفاف اعلام میشود.
رفتار تیمی: بازخورد مستقیم و محترمانه؛ تعارضها سریع و در همان اسپرینت حلوفصل میشوند؛ ساعات تمرکز بدون مزاحمت توافق میشود.
شفافیت: بورد، معیارهای ارزش/کیفیت و DoD برای همه شفاف است.
