دیده‌بان جهانی کارآفرینی (GEM) هر ساله آماری از وضعیت کارآفرینی در کشورهای زیادی از دنیا ارائه می‌دهدکه شواهدی را برای تأیید فرضیات در مورد کارآفرینی ایجاد کرده است. این گزارش وضعیت کارآفرینی را در شاخص‌های متنوعی در سراسر دنیا نشان می‌دهد اما در عین حال بیان می‌کند که هر کشوری با توجه به وضعیت فاکتورهای محیطی و زمینه ای خود، در سطح مشخصی فعالیت کارآفرینانه را خواهد داشت. از طرف دیگر در حالی که دیدگا‌ه‌های رایج در مورد کارآفرینی غالباً روی استارتاپ‌های مستقل متمرکز است ، GEM توجه به ثبات و ارزش مداوم و همچنین چالش‌های مربوط به کسب‌وکارهای بالغ و نیاز به کارآفرینی در انواع مختلف مشاغل مانند کسب‌وکارهای خانوادگی ، کارآفرینی سازمانی ، کارآفرینان انفرادی را مورد توجه قرار می‌دهد. در ادامه با آمار و ارقامی مواجه می‌شویم که در اخرین گزارش مرکز دیده‌بان جهانی کارآفرینی برای توصیف وضعیت کارآفرینی در ایران آورده شده است:
با وجود اینکه نرخ فعالیت‌های استارتاپی از ۱۳ درصد در سال ۲۰۱۷ به ۱۰ درصد در سال ۲۰۱۸ کاهش یافته است، جامعه کارآفرینی ایران همچنان قوی است. همچنین به تازگی نرخ اهداف کارآفرینانه در بین جوانان ، به ویژه موارد با تحصیلات دانشگاهی افزایش یافته است که این موضوع به دلیل تاکید دولت ایران بر ترویج فرهنگ کارآفرینی در آموزش عالی و آموزش و پرورش است. یکی از استراتژی‌های اصلی برنامه توسعه کارآفرینی دانش بنیان در ایران ، توسعه مراکز نوآوری در دانشگاه‌ها است. به همین دلیل ، این کشور در فعالیت‌های کلی کارآفرینانه نرخ رو به بهبودی را نشان می‌دهد.
نرخ مالکیت مشاغل در سال ۲۰۱۸ افزایش یافته است، این بدان معناست که بنگاه‌های ایرانی توانسته‌اند مزیت رقابتی خود را در بازار حفظ کنند. بر این اساس، تهیه و تصویب قانون مشارکت بخش خصوصی و دولتی برای بهره‌برداری بهینه از منابع موجود بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
اقدامات مربوط به نگرش‌های اجتماعی ، خود ادراکی ، وابستگی‌ها و اهداف می‌تواند نشانگر حضور کارآفرینان بالقوه در یک جامعه و همچنین افراد دیگری باشد که از تلاش‌های آن‌ها حمایت می‌کنند. کارآفرینان به طیف گسترده‌ای از ذینفعان از جمله سرمایه‌گذاران ، تامین‌کنندگان ، مشتریان ، کارمندان و حتی خانواده و دوستان اعتماد می‌کنند. دیده‌بان جهانی کارآفرینی طیف گسترده‌ای از نگرش ها و برداشت‌های افراد در مورد کارآفرینی و بخش شناختی آن را بررسی می‌کند.
نگرش‌های اجتماعی به این موضوع می‌پردازد که افراد نسبت به کارآفرین شدن چه بینش و نگرشی دارند. ایا از نظر آنان یک کارآفرین در جامعه شان بالایی دارد؟ آیا آن‌ها معتقدند که کارآفرینی یک انتخاب شغلی خوب است؟ رسانه‌ها تا چه میزانی به کارآفرینی و کارآفرینان می‌پردازند؟ همچنین درجه سختی و آسانی‌ای که افراد به شروع یک کسب‌وکار اختصاص می‌دهند در همین قسمت سنجیده می‌شود.
برای سنجش خود ادراکی، GEM از افراد می پرسد که آیا فرصت‌های اطراف خود را میبینند یا خیر. این مفهوم می‌تواند نشان دهد که آیا فرصت‌های زیادی در یک محیط وجود دارد یا خیر. همچنین ، تا حدودی توانایی‌های یک جامعه را در تشخیص فرصت به رسمیت می‌شناسد. ممکن است فرصت‌هایی در محیط وجود داشته باشد ، اما میزان اگاهی افراد نسبت به این فرصت‌ها با هم متفاوت باشد.
شاید نزدیکترین شاخص برای سنجش پتانسیل کارآفرینی در جامعه ، بررسی نیت افراد برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار باشد. نیت‌های کارآفرینانه درصد افراد بالغ شاغلی (سنین ۱۸ تا ۶۴ ساله) را اعلام می‌کند که قصد دارند در سه سال آینده کسب‌وکار خود را راه‌اندازی کنند. درست است که تنها نیت شاخص قابل اعتمادی برای شروع یک کسب‌وکار نیست اما می توان استدلال کرد که کسانی که کسب‌وکار خود را شروع کرده‌اند کسانی بودند که قبلاً برنامه ریزی کرده‌اند یا حداقل در نظر داشتند که کارآفرین شوند.
همانطور که این گزارش و گزارش‌های قبلی GEM نشان داده است ، هر اقتصاد از نظر میزان فعالیت در مراحل مختلف کارآفرینی ، خصوصیات کارآفرینان و کسب‌وکار آن‌ها و نگرش‌ها و برداشت‌هایی که مردم نسبت به این فعالیت دارند ، مشخصات کارآفرینانه خاص خود را دارد. به همین ترتیب ، محیطی که در آن فعالیت می‌شود هم در هر کشوری منحصر به فرد است و نقاط قوت و ضعفی دارد که کارآفرینان آن منطقه باید برای رشد از آن‌ها استفاده کرده و یا بر محدودیتهایش غلبه کنند.
دیده‌بان جهانی (GEM) از مدتها پیش در زمینه های مرتبط با کارآفرینی مانند آموزش کارآفرینی ، دولت و امور مالی ، از کارآفرینان و متخصصان نظرسنجی کرده و از آن‌ها سؤالاتی را میپرسد که شامل ۱۲ حوزه است که به نظر می رسد مربوط به فاکتورهای مهم برای پیشرفت کارآفرینی است. همچنین این ۱۲ شرط چارچوب موضوع تحقیقات علمی ای بوده است که رابطه بین کارآفرینی و محیط آن را بررسی می‌کند. این دوارده فاکتور عبارتند از:
این متغیر میزان درک کارآفرینان از بودجه کافی برای شروع یک فعالیت کارآفرینانه را توصیف می‌کند. فاکتور امور مالی در کارآفرینی میزان دسترسی و عملکرد کارآمد بازارهای سهام و همچنین دسترسی به کانال‌های تأمین مالی را برای کارآفرینان ارزیابی می‌کنند. این مفهوم شامل سرمایه‌گذاری غیر رسمی ، سرمایه‌گذاران فرشته، سرمایه داران خصوصی، بانک‌ها ، وام‌های دولتی ، کمک های مالی، یارانه‌ها و همچنین جمع‌آوری کمک‌های مالی می‌شود.
این فاکتور ارزیابی می‌کند کارآفرینان تا چه حد از سیاست‌ها و حمایت‌های دولتی راضی هستند. به عنوان مثال ، آیا سیاست‌گذاران در گفتمان عمومی از کارآفرینی یاد می‌کنند و برای بهبود شرایط برای نیروی کار شاغل و شرکت‌های کوچک و متوسط (SME) ، مقررات خاصی را تعیین می‌کنند یا خیر.
این فاکتور نشان می‌دهدکه ایا کارآفرینان و فعالین اقتصادی مالیات های فعلی را مقرون به صرفه و متعادل میدانند یا خیر؟ این عامل، میزان بوروکراسی را در فرایندهای تجاری و تسهیلاتی برای تأمین مالی فعالیت‌های کارآفرینانه میسنجد.
این عامل ارزیابی می‌کند که سازمان‌های دولتی چه برنامه‌های خاصی را برای کارآفرینان ارائه می‌دهند و این کار را چگونه انجام می‌دهند. این موضوع شامل یارانه‌ها ، شتاب دهنده‌ها، مراکز رشد و آژانس‌هایی است که به کارآفرینان مشاوره می‌دهند.
این عامل شامل ارزیابی کارآفرینان از میزان ورود محتوای کارآفرینانه به برنامه‌های مدارس است و اینکه آیا مدارس، دانش‌آموزان را با ارزش‌های کارآفرینانه آشنا می‌کند یا خیر.
این عامل شامل درج مباحث کارآفرینی در برنامه‌های اموزشی بعد از مدرسه مانند دانشگاه ها ، مدارس تجاری و مراکز حرفه ای است. این فاکتور شامل اثربخشی سیستمهای آموزشی در ایجاد مهارت‌ها و ارزش‌های کارآفرینی در بزرگسالان است.
این فاکتور میزان انتقال تلاش‌های تحقیق و توسعه از دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی به بخش‌های صنعت و کسب‌وکار را مدنظر قرار می‌دهد. ضمن اینکه بررسی می‌کند مهندسان و دانشمندان تا چه میزان می‌توانند یافته های تحقیقاتی را تجاری و به بازار عرضه کنند.
این عامل بیانگر میزان عرضه و قیمت خدمات حرفه‌ای افرادی همچون حسابداران ، وکلا و مشاوران است که به کارآفرینان در ابتدای مسیر کارآفرینی و راه‌اندازی کسب‌وکارشان کمک می‌کنند.
این موضوع ارتباطات ، حمل و نقل و فعالیت‌های تجاری را در سطح ملی و بین‌المللی از طریق جنبه‌هایی مانند اینترنت پر سرعت و خدمات تلفن همراه ، املاک و مستغلات (زمین ، ساختمان‌ها) ، ابزارهای قابل اعتماد و بزرگراه‌های پیشرفته ، راه‌آهن ، بنادر و فرودگاه‌ها تسهیل می‌کند.
این عامل تجزیه و تحلیل می‌کند که آیا بازار آزادی وجود دارد که هیچ یک از واحدها از آن برای تأثیرگذاری یا تعیین قیمت‌ها استفاده نکنند یا خیر و اینکه در صورت تغییر تقاضا با تغییر در عرضه مواجه می‌شوند یا نه.
این فاکتور وضعیت کلی بازار را از نظر شرایط ورود کارآفرینانی با ایده‌های جدید و مخرب نشان می‌دهد. در واقع عواملی را بررسی می‌کند که میتوان با تضعیف آن‌ها، کارآفرینی را تسهیل کرد.
این عامل نشان می‌دهدکه جامعه از طریق رفتار ، عقاید ، زبان و آداب و رسوم ، تمرکز کارآفرینی را در درون فرهنگ نشان می‌دهد یا نه. این موضوع می‌تواند کارآفرینان را برای پذیرش ، پشتیبانی و توجه زیاد به فعالیت‌های کارآفرینانه ترغیب کند.
منبع: دیده‌بان جهانی کارآفرینی
