یکی از رایج ترین مسائل مدیریت در سال های اخیر، هوش هیجانی می باشد. هوش هیجانی از یک سو مفاهیم ارزشمند و مهمی را در خود جای داده و از سوی دیگر به صورت حرف ها، ادعاها و توصیه های غیر علمی منتشر گردیده است. برای آشنایی بیشتر با هوش هیجانی و کاربرد آن در مدیریت با ما همراه باشید.
تاریخچه هوش هیجانی
اگر به هوش هیجانی با معنی نقش احساسات و هیجانات در تصمیم گیری و رفتار و اهمیت آن بنگریم، باید خدمت شما عرض کنیم که این تعریف از هوش هیجانی سال ها قدمت دارد. به طور مثال تعریفی که برای طبع چهار گانه انسان ارائه گردیده و استفاده از مفاهیمی مانند خلق و خو، نمونه هایی از توجه به نقش و اهمیت هیجانات و احساسات در گذشته های دور هستند.
در طی سال گذشته پژوهش های بسیاری در زمینه احساسات و هیجانات و ظاهر شدن آن در قالب زبان بدن و رفتار، حالات مختلف چهره، پاسخ های هیجانی بدن و موارد دیگر انجام گردیده که از مهم ترین آن ها می توان به چارلز داروین اشاره نمود. بنابراین هوش هیجانی در واقع تلاش برای ایجاد یک چهارچوب صحیح برای تعاریف پراکنده قبلی است و یک علم جدید نیست.
اگر بخواهیم بزرگانی را که بر روی هوش هیجانی کار نموده و آن را گسترش داده اند نام ببریم، می توانیم به افرادی مانند جان مایر و پیتر سالووی اشاره کنیم که راهشان توسط دانیل گولمن و روون بارون (بار-ان) ادامه داده شد. امروز پس از گذشت سال ها از این موضوع، هوش هیجانی به یکی از مهم ترین و اثر بخش ترین موارد در مدیریت کسب و کار ها و همین طور در زندگی شخصی محسوب می گردد.
جان مایر و هوش هیجانی
تعریفی که جان مایر درباره هوش هیجانی ارائه می نماید به شرح زیر است:
هوش هیجانی به معنی دریافت هیجانات و احساسات خود و دیگران است. به این معنی که هیجانات و عواطف ما چه پیام هایی درباره رابطه با دیگران به ما می دهد و اینکه چگونه می توانیم هیجانات و احساسات خود و دیگران را کنترل کنیم. این تعریف شامل اعتماد به نفس، شروع کننده بودن و خوش بینی که امروزه در تعریف هوش هیجانی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد، نمی شود.
EQ یا IQ ؟ کدام به معنی هوش هیجانی است؟
در سخنرانی ها، مقالات هوش هیجانی، سمینار ها، کارگاه های هوش هیجانی، متون و دوره هایی که درباره هوش هیجانی وجود دارد، از دو کلمه EQ و IQ بسیار استفاده می شود. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که بپرسید چه فرقی بین این دو وجود دارد؟
اصطلاح EI که بسیاری از آن برای اشاره به هوش هیجانی استفاده می کنند، کوتاه شده Emotional Intelligence است، از روزهای اولیه ای که درباره هوش هیجانی صحبت هایی به میان آمد مطرح شد و در بسیاری از مقالات و متون رسمی هوش هیجانی از آن استفاده می گردد. اصطلاح EQ هم اصطلاحی است که به پیروی از اصطلاح IQ ساخته شده و توسط بسیاری از بزرگان مورد استفاده قرار می گیرد.
هوش هیجانی و روانشناسی
هوش هیجانی زیر مجموعه ای از روانشناسی است که این روزها به روانشناسی مثبت گرا شهرت یافته است. دانشمندان بسیاری برای توسعه هوش هیجانی زحمت فراوانی کشیده اند که از جمله آن ها می توان به روون بار-اون، پیتر سالووی، مارتین سلیگمن و دنیل گولمن اشاره نمود. هوش هیجانی البته مخالفانی هم دارد که به تجاری شدن بیش از حد آن و دور شدن آن از فضای آکادمیک اعتراض داشته و دارند.
هوش هیجانی و اهمیت آن در مدیریت کسب و کار
هوش هیجانی که به هوش احساسی و هوش عاطفی معروف است، در واقع مهارت شناخت و کنترل احساسات و هیجانات در خود و در دیگر افراد است. این مهارت در بسیاری به صورت ذاتی وجود دارد اما اکثریت مردم برای برخورداری از این مهارت باید با آموزش و تمرین در کنار گذشت زمان، هوش هیجانی را در خود پرورش دهند.
بسیاری از بزرگان معتقدند هوش هیجانی مهارت های متعددی را شامل می شود که می تواند ضامن موفقیت انسان در عرصه های مختلف زندگی شود. افرادی که از هوش هیجانی بالایی برخوردار هستند، توانایی بالایی در کنترل احساسات و هیجانات خود دارند. این افراد علاوه بر آنچه ذکر شد، توانایی درک عواطف و احساسات دیگران را نیز دارند و به همین علت می توانند در موقعیت های هیجانی طوری رفتار کنند که در آن لحظه خاص متناسب و صحیح بوده و بتواند بهترین تاثیر را روی دیگران بگذارد.
آنچه در پاراگراف بالا ذکر گردید، دقیقا خصوصیت یک مدیر با هوش هیجانی بالا است و اهمیت هوش هیجانی در مدیریت را به وضوح نشان می دهد. این گونه افراد بهترین گزینه برای مدیریت یک سازمان و کسب و کار می باشند، زیرا ابتدا شناخت کاملی از احساسات و عواطف خود کسب نموده اند و به این درک رسیده اند که هر یک از رفتار های آنها چه تاثیری می تواند بر روی دیگران بگذارد. این دسته از افراد معمولا به دلیل اینکه کنترل بالایی بر اعمال و رفتار خود دارند، کمتر پیش می آید که دیگران را برنجانند و یا کاری بکنند که باعث دلخوری بقیه شود بلکه معمولا کارهایی می کنند تا به دیگران انگیزه داده، آنها را سر ذوق آورده و به سوی موفقیت رهنمون سازد.
با توجه به مواردی که ذکر شد، هوش هیجانی می تواند یکی از مهم ترین المان ها در مدیریت کسب و کارها باشد زیرا مدیرانی که از هوش هیجانی بالایی برخوردار باشند، درک صحیحی از احساسات و هیجانات کارکنان خود دارند و به راحتی می توانند این احساسات را کنترل و به سمت و سویی صحیح هدایت کنند.
بسیاری همچنین معتقدند اگر هوش هیجانی به عنوان یک مهارت مهم به اعضای سازمان آموزش داده شود باعث می شود اعضای سازمان بتوانند در بزنگاه های مهم بر احساسات خود کنترل بیشتری داشته و روحیه انتقاد پذیری را نیز در خود پرورش دهند. بدین معنی که زمانی که با انتقادی واقعی و به دور از غرض ورزی مواجه شوند، آن را با آغوش باز می پذیرند و در صدد رفع آن و بهبود خود بر می آیند. دقیقا به جای اینکه عصبانی شده و از کوره در رفته و بخواهند با طرف مقابل به بحث و جدل بپردازند.
تاثیر هوش هیجانی بر موفقیت در محل کار
افرادی که از هوش هیجانی بالایی برخوردارند، زمانی که به یک جمع جدید وارد شوند به راحتی می توانند با دیگران رابطه ای قوی و بر اساس اعتماد متقابل برقرار کنند. این گونه افراد قابلیت کار تیمی بالایی دارند که این موضوع دقیق همان چیزی است که هر کارفرما و یا مدیر کسب و کاری به دنبال آن است. ضمنا برخورداری از هوش هیجانی بالا می تواند در جلسات مذاکره و فروش و همین طور در مقابل مشتریان بسیار موثر بوده و حس حرفه ای بودن شما را به آن ها منتقل کند.
خودآگاهی بالا نیز همچنین یکی از موهبات برخورداری از هوش هیجانی قوی است که شامل قدرت درک احساسات و تحلیل عواطف، محرک های درونی و حالات های روحی می باشد که توانایی های یاد شده موجب می شود رفتارهایی که انسان با دیگران انجام می دهد، تاثیر مستقیم روی روابطش با دیگران بگذارد. افرادی که از هوش هیجانی بالایی برخوردار هستند معمولا انسان هایی به شدت با انگیزه هستند و در هر سازمان، شرکت و یا کسب و کاری که مشغول شوند، برای آن سازمان یک مزیت بزرگ محسوب می گردند. این افراد به دلیل انگیزه بالایی که دارند، اشتیاق انجام هر کاری را دارند و با انرژی بالا در مسیر نیل به اهداف سازمان حرکت می کنند.
