عادت چیست و چگونه آینده ما را رقم می زند

عادت چیست؟

کلمه عادت در اغلب اوقاب بار معنایی منفی دارد, زیرا افراد معمولا این کلامه را در رابطه با رفتارهای منفی به کار می برند. این کلمه به خودی خود خوب یا بد نیست و به یک فرآیند ذهنی مربوط می شود که بسته به نتایج حاصله می تواند مفهوم مثبت یا منفی داشته باشد. در فرهنگ لغت عادت اینگونه تعریف شده است :

هدایت خودکار رفتارها و اعمالی که فرد با حداقل صرف انرژی انجام می دهد زیرا مغز به صورت خودکار آن را انجام می دهد.

در ویکی پدیا چنین تعریف شده :

به رفتارهایی که در اثر تکرار منظم و پایدار به وجود آمده اند عادت می گویند. به عبارت ساده تر عادت,  روتین یا رفتاری است که به صورت مداوم انجام شده و به مرور زمان به صورت خودکار رخ می دهد. در واقع عادت الگوی رفتاری است که با تکرار مکرر به دست می آید . به طوری که آن رفتار یا کار را با توانمندی بیشتر و بدون هیچ فکر آگاهانه ای انجام می دهیم. به تعریفی دیگر :

عادت رفتاری است که آگاهانه یا غیر آگاهانه به صورت منظم آن را تکرار می کنیم.  این رفتار می تواند یک عمل,  یک روال,  یک سبک زندگی یا حتی یک فکر باشد.

با توجه به چند تعریف گفته شده دو نکته در مورد عادت قابل توجه است :

*عادت بر اثر تکرار مداوم شکل می گیرد.

*رفتاری که عادت شد تقریباً به صورت خودکار و غیر آگاهانه انجام می شود.

پس با توجه به اینکه عادت ها بر اثر تکرار شکل می گیرند بسیار باید مراقب پرتکرارهای خود باشیم,  رفتارهای پر تکرار و حتی افکار پر تکرار. به عنوان مثال: وقتی به سمت محل کار می روید,  به مسیری که در شش سال گذشته پیموده اید فکر نمی کنید.  رانندگی در آن مسیر به صورت خودکار انجام می شود,  زیرا عادتی در شما ایجاد شده است و مغز شما آن مسیر عصبی را ساخته است. گاهی در افکار خود غرق هستید و وقتی متوجه می شوید که به مقصد رسیده اید.

لازم است بدانیم کیفیت زندگی ما به کیفیت عادت های ما بستگی دارد.  هرچه عادت های مثبتی در خود ایجاد کنیم,  زندگی بهتری خواهیم داشت. فراموش نکنید اگر قصد دارید به نتایج بهتری در زندگی فردی و اجتماعی برسید,  ابتدا باید عادت های جدید در خودتان ایجاد کنید. با عادت های گذشته هماه نتایج گذشته را به دست خواهید آورد.

عادت هایی که داریم همان کارهایی هستند که در طول روز انجام می دهیم.  به عنوان مثال:  عادت به سحر خیزی,  دیر وقت خوابیدن, کتاب خواندن,  ورزش کردن,  سیگار کشیدن و ...

ما باید قبل از شروع هر کاری ابتدا عادت های خودمان را بشناسیم و تعیین کنیم که مایل هستیم کدام یک از آن ها را بهبود ببخشیم و یا به طور کلی از عادت هایمان حذف کنیم. فرض کنید می خواهید برنامه کاهش وزن داشته باشید. اگر عادت به پرخوری یا ریزه خواری مدام داشته باشید هرگز برنامه کاهش وزن شما به نتیجه نخواهد رسید.

پس تمرین اول ما این است که لیستی از عادت های خوب و بدی که روزانه انجام می دهیم بنویسیم و بررسی کنیم. عادت ها در طی زمان و با انجام مکرر رفتارها شکل می گیرند.  این فرآیند در ابتدا به صورت آگاهانه انجام می شود و سپس شکل خودکار به خود می گیرد. برخی  از عادت ها نیز بدون اینکه قصد انجام آنها را داشته باشیم در زندگی ما شکل می گیرند و جز رفتارهای ما به شمار می روند که ممکن است خوب یا بد باشند.

شخصیت ما, رفتار ما, نتیجه ی مجموعه ای از عادت های ما است.  وقتی اجازه می دهیم عادت های بد قدرت بگیرند این عادت های بد در مسیر موفقیت ما قرار می گیرند. چالش اصلی اینجاست که عادت های بد,  موذی هستند و به آرامی در وجود ما ریشه می کنند.  تا جایی که حتی متوجه زیانی که به ما می رسانند نیز نمی شویم. بسیاری از ما در طول روز,  کارهای بیهوده ی زیادی انجام می دهیم که مانع از موفقیت و استفاده ی بهینه از زمان و توانایی هایمان می شوند.

برای رسیدن به موفقیت باید عادت های بد را کنار بگذاریم و سعی کنیم,  بهره وری خود را افزایش دهیم.  کنار گذاشتن عادت های بد, نیازمند میزان بالایی از خودکنترلی است.  پژوهش ها نشان می دهند که رسیدن به خودکنترلی,  ارزش تلاش کردن را دارد, زیرا نقش بزرگی در دستیابی به موفقیت دارد.

خودکنترلی لازم برای شکل گیری عادت های خوب و حذف عادت های بد به صورت پایه و اساس برای رفتارهای خوب و بهره وری بالا عمل می کند. خودکنترلی مانند عضله ای است که برای رسیدن به آن,  باید آن را ورزش دهید. شما می توانید با حذف عادت های بد, عضله ی خودکنترلی خود را قوی کنید.

انواع عادت های بد

عادت های بد دسته بندی گوناگونی دارند.  مانند :

عادات بد شخصیتی – عادات بد بهداشتی و سلامتی – عادات بد در زمینه ارتباطات – عادات بد در استفاده کردن از تکنولوژی – عادات بد در زمینه درس و تحصیل – عادات بد مالی و ..... به عنوان مثال :

عادات بد شخصیتی :

بی نظم بودن,  جویدن ناخن,  رانندگی بد,  درگیر شدن با افکار منفی و نشخوارهای فکری , کم خوابیدن یا زیاد خوابیدن,  داشتن وضعیت بدنی بد و نامناسب مانند کج نشستن یا قوز کردن به مدت طولانی,  به تعویق انداختن کارها,  تنبل بودن,  با دهان باز چیزی خوردن.

عادات بد بهداشتی و سلامتی :

سرفه و عطسه کردن بدون پوشاندن دهان , خشک نکردن دستها پس از شستن آنها,  حمام نکردن به اندازه کافی در طور هفته , با آرایش خوابیدن , پاک کردن غذای مانده لای دندانها در جمع,  پرخوری کردن,  سریع غذا خوردن,  عدم مصرف میره و سبزیجات کافی,  حذف صبحانه,  ریزه خواری

عادات بد در زمینه ارتباطات :

بی احترامی کردن به دیگران,  انتقاد پذیر نبودن , بد قول بودن,  شنیدن مکالمه خصوصی دیگران,  تحمل رفتارهای توهین آمیز دیگران,  صحبت کردن با صدای خیلی بلند,  انتشار شایعات دیگران , خبر چینی,  رازدار نبودن

چگونه عادات بد را ترک کنیم

پنج کلید طلایی ترک عادات بد

1-عادات را بررسی کنید ( سرنخ,  همان اتفاقات اولیه و محرک هایی است که باعث می شود ما به سمت یک رفتار برویم.

به خاطر داشته باشید که محرک‌ها باعث می‌شوند که یک عادت شکل بگیرد و ادامه پیدا کند. شناسایی محرک‌ها، اولین قدم برای رفع آنها است. چند روز عادت‌هایتان را بررسی کنید تا محرک‌ها را شناسایی کنید و عادت‌هایتان را بهتر بشناسید. به این سوالات درباره عادت خود، پاسخ بدهید:

• معمولا چه زمانی آن رفتار را بروز می‌دهید؟
• بیشتر چه زمانی از روز آن رفتار را بیشتر بروز می‌دهید؟
• وقتی آن رفتار را انجام می‌دهید، چه احساسی به شما دست می‌دهد؟
• آیا در اطراف شما، افراد دیگری نیز درگیر این عادت بد هستند؟

به عنوان مثال وقتی عادت دیر خوابیدن را بررسی می‌کنید، متوجه می‌شوید که این رفتار معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که شما تا دیر وقت با شریک عاطفی خود حرف می‌زنید. درواقع حرف زدن با شریک عاطفی، محرک این عادت شما است. معمولا در روزهای تعطیل اتفاق می‌افتد و بعد از انجام این رفتار یعنی دیر خوابیدن، فردا صبح احساس خستگی و سردرد می‌کنید. طبق این مثال و توضیحات فوق، عادات رفتاری‌تان را بررسی کنید.

2-فکر کنید ببینید چرا می خواهید این عادات را تغییر دهید ؟

اگر بدانید چرا می‌خواهید این عادت را رفع کنید و ترک کنید، برایتان انگیزه ایجاد می‌شود که راحت‌تر و آسان‌تر بتوانید آن عادت را ترک کنید. علاوه بر این، فکر کنید ببینید مزایای تغییر عادت‌تان چیست؟ آنها را یادداشت کنید و هر روز مطالعه کنید تا برایتان انگیزه بیشتری ایجاد شود. این لیست را در اتاق‌تان جایی بچسبانید که در اکثر اوقات روز، جلوی چشم‌تان باشد. به عنوان مثال اگر می‌خواهید عادت سیگار کشیدن را ترک کنید، فکر کنید ببینید چرا می‌خواهید این عادت را ترک کنید؟ دلایل تان را لیست کنید. به عنوان مثال، می‌خواهید ترک کنید چون: سیگار کشیدن برای سلامتی‌تان مضر است، از لحاظ جنسی شما را دچار مشکل کرده است، همسرتان از بوی بدن و دهانتان ناراضی است و از رابطه سرد می شود  و… این دلایل، شما را راضی می‌کنند که تلاش کنید این عادت را ترک کنید. در مرحله بعدی بنویسید که تغییر این عادت، چه مزایایی برای شما به همراه خواهد داشت. مثلا ترک سیگار، این مزایا را دارد: سالم می‌شوید، بوی بد نمی‌دهید، بدن‌تان از لحاظ جنسی و قدرت باروری بهبود پیدا خواهد کرد و… مطالعه کردن این لیست، به شما انگیزه می‌دهد که عادت بدتان را ترک کنید.

3-عادات خوب را با عادات بد جایگزین کنید .

مثلا به جای سیگار کشیدن، برای تخلیه کردن احساسات منفی‌تان، ورزش کنید، مدیتیشن کنید، پیاده‌روی کنید، تغذیه سالم داشته باشید و… وقتی عادات خوب را در زندگی‌تان تقویت کنید، عادات بد کم کم از بین خواهند رفت.

4-برای خودتان یادآوری هایی تنظیم کنید .

به عنوان مثال اگر می‌خواهید عادت زیاد تلویزیون نگاه کردن را ترک کنید، روی موبایل خود یک آلارم بگذارید که مثلا بعد از نیم ساعت تلویزیون تماشا کردن، موبایل‌تان زنگ بخورد و این جمله روی صفحه موبایل‌تان به نمایش دربیاید:«وقت اینه که تلویزیون رو خاموش کنی!» وقتی چندین روز این جمله و یادآوری را ببینید، ذهن‌تان یاد می‌گیرد که این عادت بد را کمتر کند و ترک کند. می‌توانید این یادآوری‌ها را مثل مثال قبل، در موبایل‌تان ذخیره کنید یا روی کاغذهای کوچک بنویسید و مثلا روی کلید چراغ‌ها بچسبانید که جلوی دیدتان باشد.

5-به خودتان پاداش دهید .

وقتی حتی یک بار در کاهش عادت‌هایتان موفق عمل می‌کنید، به خودتان پاداش بدهید مثلا وقتی  با کم کردن عادت پرخوری یا بی تحرکی وزن و سایز کم کردید برای خودتان لباس جدیدی بخرید و به خود انگیزه بدهید .

برای مطالعه بیشتر و راه های عادت سازی و همچنین دانلود جدول برنامه ریزی ساخت عادت های جدید و موثر به سایت ما مراجعه فرمایید .

موفق و پیروز باشید

آزاده پرویش