یبوست چیست؟
یبوست (به انگلیسی constipation) یکی از مشکلات شایع و بیماریهای دستگاه گوارش است که در آن حرکت روده سخت‌تر می‌شود و گاهی ممکن است یک بیماری گوارشی باعث بروز آن شود. دستگاه گوارش از دهان شروع شده و به مقعد ختم می‌شود. همچنین مسئولیت هضم و جذب مواد مغذی و دفع مواد زائد را بر عهده دارد. روده بزرگ در انتهای دستگاه گوارش قرار دارد، در روده بزرگ آب از مواد هضم شده جذب می‌شود و مدفوع از حالت مایع به جامد تغییر پیدا می‌کند.
هر چه مواد هضم شده مدت زمان طولانی‌تری در روده بزرگ بمانند، به دلیل جذب آب توسط روده، مدفوع سفت‌تر می‌شود و یبوست به وجود می‌آید. نیاز به دفع مدفوع در هر فرد متفاوت است. مثلا بعضی افراد ممکن است روزانه ۳ بار احساس نیاز به دفع داشته باشند، در حالی که بعضی افراد ممکن است چند بار در هفته دفع مدفوع داشته باشند. درصورتی‌که بیش از ۳ روز شکمتان کار نکند، مدفوع سفت شده و در دفع آن مشکل به وجود می‌آید.
دلایل و علت یبوست چیست؟
هر کسی ممکن است دچار یبوست شود، اما ریسک ابتلا به یبوست در جنسیت مؤنث، افراد با سن بیشتر از ۶۵ سال، افراد با وضعیت اقتصادی ضعیف و نژادهای غیر اروپایی بیشتر است. برخی از علل آن عبارت‌اند از:
تغییرات در مواد غذایی مصرفی یا فعالیت‌ها
عدم وجود میزان کافی آب و فیبر در مواد غذایی مصرفی
مصرف زیاد لبنیات
عدم فعالیت فیزیکی و تحرک مثل ورزش
مقاومت در دفع مدفوع
استرس
تنبلی روده
استفاده بیش از حد داروهای ملین
مصرف بعضی داروها به ویژه داروهای ضد درد مانند مواد مخدر، داروهای ضد افسردگی، قرص آهن و داروهای ضد اسید (آنتی اسیدها) که دارای کلسیم یا آلومینیوم هستند.
اختلالات خوردن
سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
بارداری
مشکلات عصبی و عضلانی دستگاه گوارش
بیماریهای انسدادی
بیماری سلیاک (آسیب پرزهای روده ی باریک)
پولیپ روده
سرطان روده
بیماریهای عصبی مانند بیماری پارکینسون یا مولتیپل اسکلروزیس(ام اس)
کم‌کاری تیروئید (به نام هیپوتیروئید)
دیابت
سکته قلبی
پارگی‌های ریز در پوست اطراف مقعد
انسداد در روده
تنگی روده بزرگ
سرطان رکتوم و مقعد
آسیب به اعصاب مربوط به عملکرد بدن
بیماری پارکینسون
آسیب نخاعی
ضعیف شدن عضلات لگن
دیابت
پرکاری غده پاراتیروئید
تیروئید کم‌کار
درمان یبوست از نظر طب سنتی چگونه است؟
درمان‌های طب سنتی بر استفاده از گیاهان دارویی و مکمل‌های طبیعی متمرکز هستند:
نوشیدن آب گرم: مصرف آب گرم در طول روز عبور مدفوع از روه را تسهیل می‌کند. می‌توانید صبح‌ها را با یک لیوان آب گرم همراه با یک قاشق عسل شروع کنید.
استفاده از خرما: این میوه به عنوان یک ملین طبیعی شناخته می‌شود. می‌توانید صبح‌ها قبل از صبحانه چند عدد خرما بخورید و یا آن را به شیر گرم اضافه کنید.
استفاده از گیاهان دارویی: برخی گیاهان دارویی در طب سنتی ایرانی برای درمان یبوست مورد استفاده قرار می‌گیرند. مثلا برگ گزنه، بابونه، آویشن، زیره سبز، ریحان، خاکشیر و دارچین معمولاً به عنوان ملین‌های طبیعی در نظر گرفته می‌شوند.
ماساژ شکمی: ماساژ ملایم شکم می‌تواند به تحرک روده کمک کند و در رفع یبوست مؤثر باشد. می‌توانید به طور ملایم و با حرکات دایره‌ای شکم خود را ماساژ دهید.
تغییر در رژیم غذایی: مصرف مواد غذایی دارای فیبر بالا مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و ماهی‌ها می‌تواند در لخته‌سازی مدفوع و بهبود یبوست مؤثر باشد. همچنین، از مصرف مکمل‌های فیبری مانند برنج خام و چیا هم می‌توان استفاده کرد.
استفاده از روغن‌های طبیعی: مصرف روغن‌های طبیعی مانند روغن زیتون و روغن کنجد به عنوان مکمل در رژیم غذایی می‌تواند مدفوع را نرم و عبور آن از روده را آسان کند.
استفاده از عصاره‌های گیاهی: برخی عصاره‌های گیاهی مانند عصاره آلو ممکن است به عنوان ملین‌های طبیعی عمل کنند و در رفع یبوست موثر باشند.
راه‌های درمان یبوست در خانه
درمان یبوست در خانه می‌تواند شامل موارد زیر باشد؛
مصرف فیبر را افزایش دهید: غذاهای غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. فیبر به نرم شدن مدفوع و افزایش حرکات منظم روده کمک می‌کند.
هیدراته بمانید: در طول روز مقدار زیادی آب بنوشید. هیدراتاسیون کافی به نرم شدن مدفوع کمک می‌کند و دفع آن را آسان‌تر خواهد کرد.
به طور منظم ورزش کنید: برای تحریک ماهیچه‌های روده و تقویت حرکات روده به فعالیت بدنی منظم بپردازید. حتی یک پیاده‌روی ساده یا ورزش سبک می‌تواند مفید باشد.
ملین‌های طبیعی را امتحان کنید: برخی از مواد طبیعی می‌توانند اثر ملین خفیفی داشته باشند. به عنوان مثال می‌توان به آلو یا آب آلو، بذر کتان، آب آلوئه‌ورا و دمنوش‌های گیاهی مانند بابونه یا نعناع اشاره کرد.
یک برنامه منظم برای رفتن به سرویس بهداشتی داشته باشید: هر روز زمانی را برای اجابت مزاج اختصاص دهید، ترجیحاً بعد از غذا. ایجاد یک روتین می‌تواند به آموزش بدن، برای اجابت مزاج منظم کمک کند.
از به تعویق انداختن دفع مدفوع خودداری کنید: زمانی که به اجابت مزاج نیاز دارید، سعی کنید آن را به تاخیر نیندازید. نگه داشتن آن می‌تواند مدفوع را سفت‌تر و خشک‌تر کند و منجر به افزایش مشکل در دفع آن شود.
گزینه‌های بدون نسخه را در نظر بگیرید: اگر داروهای خانگی تسکین کافی را ارائه نمی‌دهند، می‌توانید از داروهای بدون نسخه مانند مکمل‌های فیبر یا ملین‌های ملایم استفاده کنید. با این حال، توصیه می‌شود قبل از استفاده از هر دارویی با پزشک متخصص مشورت کنید.
