هگزان یک هیدروکربن آلکان با فرمول شیمیایی CH3 (CH2) 4CH3 است. پیشوند "هگز" به شش کربن آن اشاره دارد ، در حالی که انتهای "آن" نشان می دهد که کربن های آن توسط پیوندهای منفرد متصل شده اند. ایزومرهای هگزان عمدتا غیرفعال هستند و به دلیل اینکه بسیار غیر قطبی هستند ، به عنوان حلال بی اثر در واکنش های آلی مورد استفاده قرار می گیرند. آنها همچنین ترکیبات متداول بنزین و چسبهای مورد استفاده در کفش ، محصولات چرمی و بام هستند. علاوه بر این ، از آن در حلال ها برای استخراج روغن ها برای پخت و پز و به عنوان ماده پاک کننده کفش ، مبلمان و نساجی استفاده می شود.
هگزان با پالایش نفت خام تولید می شود. ترکیب دقیق کسری تا حد زیادی به منبع نفت (نفت خام یا اصلاح شده) و محدودیت های پالایش بستگی دارد. محصول صنعتی (معمولاً حدود 50٪ وزن ایزومر مستقیم زنجیره) کسری است که در دمای 65-70 درجه سانتیگراد جوش می آید.
سمیت حاد هگزان نسبتاً کم است ، اگرچه یک ماده بی حس کننده است. استنشاق غلظت های بالا حالت سرخوشی خفیف ایجاد می کند و به دنبال آن خواب آلودگی با سردرد و حالت تهوع ایجاد می شود.
مسمومیت مزمن از هگزان در سوء استفاده کنندگان از حلالهای تفریحی و کارگران صنایع ساخت کفش ، ترمیم مبلمان و ساخت و سازهای خودرو مشاهده شده است. علائم اولیه سوزن سوزن شدن و گرفتگی در بازوها و پاها است و به دنبال آن ضعف عضلانی کلی است. در موارد شدید ، آتروفی عضلات اسکلتی ، همراه با از بین رفتن هماهنگی و مشکلات بینایی مشاهده می شود.
درباره تاریخچه سیکلو هگران نیز در این مطلب بخوانید
علائم مشابه در مدل های حیوانات مشاهده می شود. آنها با تخریب سیستم عصبی محیطی (و درنهایت سیستم عصبی مرکزی) همراه هستند و با شروع قسمتهای دیستونی آکسونهای عصبی طولانی تر و گسترده تر شروع می شوند. سمیت ناشی از خود هگزان نیست بلکه یکی از متابولیتهای آن هگزان-2،5-دیون است. اعتقاد بر این است که این با گروه آمینه زنجیره جانبی باقیمانده لیزین در پروتئین ها واکنش نشان می دهد و باعث ایجاد اتصال متقاطع و از بین رفتن عملکرد پروتئین می شود.
اثرات مسمومیت با هگزان در انسان نامشخص است. در سال 1994 ، n-hexane در لیست مواد شیمیایی موجودی موجودی انتشار سمی (TRI) قرار گرفت .در قسمت دوم قرن بیستم و اوایل قرن 21 ، تعدادی از انفجارها به احتراق بنزین هگزان نسبت داده شده است. . در سال 2001 ، آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده به دلیل خاصیت سرطان زا بودن احتمالی و نگرانی های زیست محیطی ، مقررات مربوط به كنترل انتشار گازهای هگزان را صادر كرد.
در صنعت از hexanes در فرمولاسیون چسب کفش ، محصولات چرمی و بام استفاده می شود. آنها همچنین برای استخراج روغن های پخت و پز (مانند روغن کانولا یا روغن سویا) از دانه ها ، برای تمیز کردن و دفع انواع اقلام و در ساخت نساجی استفاده می شوند. این ماده معمولاً در استخراج روغن سویا بر پایه مواد غذایی در ایالات متحده مورد استفاده قرار می گیرد و این ماده آلاینده ای است که بطور بالقوه در کلیه محصولات غذایی سویا با استفاده از این تکنیک وجود دارد ، که توسط FDA مورد بحث نیست.
یک آزمایشگاه معمولی از hexanes برای استخراج مواد آلوده کننده روغن و گریس از آب و خاک برای تجزیه و تحلیل است. از آنجایی که هگزان به راحتی قابل جدا شدن نیست ، در آزمایشگاه برای واکنش هایی که پایه های بسیار قوی ای دارند ، مانند تهیه ارگانولیتیوم ها ، در آزمایشگاه استفاده می شود. به عنوان مثال ، بوتیلیتیم ها معمولاً به عنوان محلول هگزان تهیه می شوند.
هگزان ها معمولاً در کروماتوگرافی به عنوان یک حلال غیر قطبی استفاده می شوند. آلکانهای بالاتر که به عنوان ناخالصی در هگزانها وجود دارند دارای مدت زمان نگهدارنده مشابه با حلال هستند ، بدین معنی که کسری حاوی هگزان نیز حاوی این ناخالصی ها خواهد بود. در کروماتوگرافی مقدماتی ، غلظت حجم زیادی از هگزان ها می تواند منجر به نمونه ای شود که به میزان قابل توجهی توسط آلکان ها آلوده شود. این ممکن است در نتیجه حاصل شود که یک ترکیب جامد به عنوان روغن بدست می آید و آلکان ها ممکن است در تجزیه و تحلیل دخالت کنند.
در بسیاری از کاربردها (به ویژه دارویی) ، استفاده از هگزان به دلیل سمیت طولانی مدت آن در حال کاهش است. این غالباً با n-heptane جایگزین می شود ، که متابولیت سمی هگزان-2،5-دیون را تشکیل نمی دهد.
برای مطالعه بیشتر میتوانید به مطلب هگزان شرکت بیسموت مراجعه کنید
