آشنایی با انواع قهوه | انواع روش های دم آوری و دانه قهوه
انواع دانههای قهوه
دانههای قهوه از چندین گونه گیاهی مختلف به دست میآیند، که هرکدام ویژگیها و طعمهای منحصر به فردی دارند. دو نوع اصلی دانه قهوه عبارتند از:
عربیکا (Arabica):عربیکا (Arabica) یکی از دو گونه اصلی قهوهسازی است که بیشترین مقدار قهوه کشت شده در جهان از آن تولید میشود (گونه دیگر روبوستا یا Robusta است). عربیکا قهوهای با کیفیت و طعم ملایمتری ایجاد میکند و به دلیل این خصوصیتها برای قهوهسازی به طور گسترده استفاده میشود.
مهمترین ویژگیهای عربیکا عبارتند از:
طعم ملایم: عربیکا قهوهای با طعم ملایم و دلپذیر تولید میکند که معمولاً با نتهای میوهای و گلی همراه است. این قهوه دارای ترشی ملایمی است که معمولاً در آن بدون وجود رطوبت اضافی ایجاد میشود.
کمترین مقدار کافئین: عربیکا دارای کمترین درصد کافئین نسبت به دیگر گونهها مثل روبوستا است. این ویژگی منجر به طعم ملایم و کمتر تلخی در قهوه میشود.
توسعهپذیری مناسب: گیاه عربیکا برای رشد نیاز به ارتفاعات بالا، آب فراوان، آب و هوای معتدل و خاک مناسب دارد. بنابراین، مناطق کشت عربیکا معمولاً در ارتفاعات بالا و مناطق کوهستانی واقع شده و شرایط مساعدی برای توسعهاش ایجاد میکنند.
قیمت بالاتر: به دلیل محدودیت در شرایط رشد و نیاز به مراقبت ویژه، عربیکا معمولاً گرانتر از روبوستا و سایر گونههای قهوه است.
تنوع سرزمینهای کاشت: عربیکا در مناطق مختلفی از جهان کاشته میشود و هر ناحیه و کشوری میتواند طعم و خصوصیتهای منحصر به فردی به عربیکا اضافه کند.
به طور کلی، قهوه عربیکا برای دوستداران قهوه با طعم ملایم و آرومی که از لذت نساختن قهوه با ترشی ملایم و کمتر کافئین لذت میبرند، مناسب است.
روبوستا (Robusta):خصوصیات: روبوستا (Robusta) یکی از دو گونه اصلی قهوهسازی است که در سراسر جهان کشت میشود (گونه دیگر عربیکا است). قهوههای ساخته شده از دانههای قهوه روبوستا دارای ویژگیهای متمایزی نسبت به قهوههای عربیکا هستند.
مهمترین ویژگیهای قهوه روبوستا عبارتند از:
تلخی بیشتر: دانههای قهوه روبوستا دارای مقدار کافئین بیشتری نسبت به دانههای قهوه عربیکا هستند. این افزایش کافئین معمولاً به تلخی بیشتر و طعم متفاوتی در قهوه منجر میشود.
طعم تند: قهوه روبوستا دارای طعم تندتر و قویتری است که ممکن است برای برخی افراد جذاب باشد. این طعم تلخ و قوی معمولاً به خاطر کمتر بودن رطوبت در دانههای روبوستا ایجاد میشود.
مناسب برای قهوههای ترکیبی: دانههای قهوه روبوستا به عنوان افزونهای به قهوههای ترکیبی (بلندینگ) اضافه میشوند تا تلخی و تندی به ترکیب داده شود.
قیمت مناسب: قهوه روبوستا معمولاً ارزانتر از قهوه عربیکا است و برای تولید قهوههای ارزانتر و با قیمت پایین مورد استفاده قرار میگیرد.
مناسب برای مشروبات دیگر: قهوه روبوستا به عنوان مواد اولیه برای محصولات دیگری مانند کاکائو و قهوههای آمادهی بستهبندی شده نیز استفاده میشود.
در مورد انتخاب بین قهوه عربیکا و روبوستا، این بستگی به سلیقه شما دارد. اگر شما دوست دارید طعم تند و تلخ قهوه را تجربه کنید و یا قهوههای ترکیبی را دوست دارید، ممکن است قهوه روبوستا مناسب باشد. اما اگر به دنبال یک قهوه با طعم ملایمتر و کمتر تلخی هستید، قهوه عربیکا بهترین گزینه خواهد بود.
علاوه بر این دو نوع اصلی، دیگر انواع دانههای قهوه نیز وجود دارند که کمتر رایج هستند، از جمله:
لیبریکا (Liberica): دارای طعمی منحصر به فرد با نتهای میوهای و گلی.
اکسلسا (Excelsa): شناخته شده برای طعمهای متمایز و پیچیدهاش.
فرآوری دانههای قهوه
دانههای قهوه پس از برداشت، از طریق روشهای مختلف فرآوری میشوند که بر طعم نهایی قهوه تاثیر میگذارد:
فرآوری خشک: دانهها به صورت کامل خشک میشوند، که باعث ایجاد طعمهای میوهای و شیرین میشود.
فرآوری مرطوب: دانهها از میوه جدا شده و سپس خشک میشوند، که نتیجه آن طعمی تمیزتر و شفافتر است.
تاثیر منطقه روی طعم قهوه
منطقه کشت نیز در طعم قهوه تاثیرگذار است. قهوههای کشت شده در مناطق مختلف جهان دارای خصوصیات طعمی منحصر به فردی هستند:
آمریکای لاتین: معمولا دارای طعمهای ملایمتر و متعادل.
آفریقا: قهوههایی با طعمهای پیچیده و میوهای.
آسیا و اندونزی: طعمهای سنگینتر و اغلب با نتهای زمینی یا چوبی.
دانههای قهوه و روشهای کشت و فرآوری آنها در نهایت به خلق طیف وسیعی از طعمها و تجربیات نوشیدن قهوه منجر میشوند.
انواع قهوه با روش های مختلف دم آوری
در اینجا به بررسی انواع مختلف روشهای دم کردن قهوه میپردازیم:
1. اسپرسو ماشین
یک اسپرسو ماشین یک دستگاه برای تهیه قهوه اسپرسو است، که با استفاده از فشار بالا، آب داغ را از طریق قهوه آسیاب شده عبور میدهد. در ادامه به برخی از ویژگیهای کلیدی و جنبههای مهم استفاده از یک اسپرسو ماشین اشاره میکنم:
ویژگیهای کلیدی اسپرسو ماشین
فشار بالا: اسپرسو ماشینها معمولاً با فشاری بین 9 تا 15 بار کار میکنند. این فشار بالا برای استخراج کامل طعم و عطر از دانههای قهوه ضروری است.
دمای آب: دمای آب برای تهیه اسپرسو باید حدود 90 تا 96 درجه سانتیگراد باشد. دمای ثابت آب برای تضمین کیفیت طعم اسپرسو مهم است.
آسیاب قهوه: آسیاب قهوه باید به گونهای تنظیم شود که دانههای قهوه به اندازه مناسبی برای اسپرسو آسیاب شوند. آسیاب بیش از حد ریز یا درشت میتواند بر کیفیت اسپرسو تأثیر بگذارد.
تمپر کردن: فرآیند تمپر کردن شامل فشردن قهوه آسیاب شده در داخل دسته اسپرسو (پورتافیلتر) است. تمپر کردن یکنواخت برای جلوگیری از عبور ناهموار آب از قهوه حیاتی است.
نکات مهم در استفاده از اسپرسو ماشین
پیش گرم کردن: قبل از تهیه اسپرسو، ماشین و دسته اسپرسو (پورتافیلتر) باید پیش گرم شوند تا دمای ثابت حفظ شود.
دوز قهوه: مقدار قهوه مورد استفاده برای هر شات اسپرسو مهم است. معمولاً حدود 7 تا 9 گرم قهوه برای یک شات اسپرسو توصیه میشود.
نظافت و نگهداری: نگهداری و تمیز کردن منظم اسپرسو ماشین برای حفظ کیفیت نوشیدنی و طول عمر دستگاه ضروری است.
تنظیمات سفارشی: برخی از اسپرسو ماشینها امکان تنظیم فشار، دما، و زمان دم کردن را برای انطباق با سلیقه شخصی فراهم میکنند.
به طور خلاصه، اسپرسو ماشین یک ابزار حیاتی برای تهیه اسپرسو با کیفیت بالا است. توجه به جزئیات مانند دمای آب، دوز و آسیاب قهوه، و تمپر کردن، به همراه نگهداری مناسب، کلیدی برای تولید اسپرسو عالی است.
2. فرنچ پرس (قهوهجوش فرانسوی)
فرنچ پرس یک وسیلهی کافی است که برای تهیه قهوهی فرانسوی یا کافهی فرنچ پرس شناخته میشود. این وسیله از دو قسمت اصلی تشکیل شده است: بدنه و کروی که به عنوان پرس نیز شناخته میشود.
نحوه عملکرد فرنچ پرس به این شکل است:
قهوهی نسخه ریز یا مردد را در کروی فرنچ پرس قرار میدهید. تعداد قهوهسازی و مقدار آب مورد نیاز به سلیقه شما وابسته است.
آبی را جوش میدهید و سپس اجازه میدهید تا کمی خنک شود (حدود 30 ثانیه تا 1 دقیقه).
آب را به آرامی روی قهوه در کروی فرنچ پرس ریخته و آن را همراه با آب به طور یکدستی مخلوط میکنید.
پس از مخلوط کردن، درب کروی را بسته و پرس را به آرامی به پایین فشار میدهید.
حالا قهوه در کروی به آرامی به بالا جابجا میشود و از ذرات قهوه جدا میشود.
بعد از چند دقیقه استفاده، میتوانید قهوه را از کروی فرنچ پرس به فنجان یا لیوان بریزید و لذت ببرید.
فرنچ پرس یکی از روشهای ساده و محبوب تهیه قهوه است و به دلیل عملکرد آسان و امکان تنظیم زمان مخلوط کردن، اجازه میدهد تا قهوه به دلخواه شما تهیه شود.
3. دریپ کافی (قهوهساز قطرهای)
دریپ کافی یک روش تهیه قهوه است که برخلاف فرنچ پرس، از فشار برای تخلیه آب به قهوه استفاده نمیکند. این روش به طور معمول با استفاده از وسایل مخصوصی مانند دریپ کافی میتواند انجام شود. در زیر توضیح کوتاهی در مورد چگونگی تهیه قهوه با روش دریپ کافی داده شده است:
دستگاه دریپ کافی خود را آماده کنید. این دستگاه عمدتاً از سه بخش اصلی تشکیل شده است: مخزن آب، جاشویی (دریپر)، و فنجان قهوه.
قهوه مورد نظر را به صورت خرد یا پودر درآورده و در جاشویی دریپ کافی قرار دهید. تعداد قهوهسازی و مقدار آب وابسته به سلیقه شماست.
مخزن آب را پر کرده و آن را به دستگاه وصل کنید.
با توجه به نوع دستگاه دریپ کافی شما، ممکن است بتوانید تنظیمات مختلفی برای سرعت و میزان آب ریختن داشته باشید. این تنظیمات را بر اساس سلیقه خود تنظیم کنید.
دستگاه را روشن کرده و آب به آرامی از مخزن به جاشویی ریخته و از آنجا به صورت چکیده به فنجان قهوه نزدیک میشود.
بعد از اینکه آب به تمامی قهوه رسید، فنجان قهوه آماده برای مصرف است.
دریپ کافی یکی از روشهای محبوب تهیه قهوه در جهان است و امکان تنظیم دقیق تر میزان قهوه و آب وارد شده به قهوه را فراهم میکند. این روش به عنوان یک روش تهیه قهوه کمتر تاثیری بر روی ترشی و تلخی قهوه دارد و بیشتر متمرکز بر استخوان قهوه و طعمدهی دقیق تر به آن است.
4. آیروپرس
آیروپرس (AeroPress) یک وسیلهی تهیه قهوه است که به عنوان یکی از روشهای محبوب و مدرن در تهیه قهوه شناخته میشود. این وسیله اولین بار در سال 2005 توسط مخترع آلن آدلمن ابداع شد و به سرعت محبوبیت یافت.
نحوه کارکرد آیروپرس به شرح زیر است:
قهوه مورد نظر را به صورت خرد یا پودر درآورده و در داخل کیسه فیلتر آیروپرس قرار دهید. اندازهگیری قهوه و مقدار آب وابسته به سلیقه شماست.
کیسه فیلتر آیروپرس را بر روی قسمت پایهی آیروپرس قرار دهید و آن را بر روی فنجان یا لیوان مورد نظر قرار بدهید.
آب را جوش کنید و سپس اجازه دهید تا کمی خنک شود (حدود 30 ثانیه تا 1 دقیقه).
آب را به داخل کیسه فیلتر ریخته و به آرامی آن را به قهوه اضافه کنید. آب به صورت چکیده از قهوه عبور میکند.
پس از افزودن آب، پیستون (بخش بالایی آیروپرس) را بر روی کیسه فیلتر قرار داده و به آرامی به پایین فشار دهید. این عمل باعث استخراج قهوه و فشردن باقیماندهی آب از قهوه میشود.
قهوه آماده به مصرف است. میتوانید آن را از زیر کیسه فیلتر به فنجان یا لیوان بریزید.
آیروپرس به دلیل سادگی استفاده، قابلیت تنظیم زمان تماس آب با قهوه، و نتیجهی قهوهای با طعم و عطر مطلوب، بسیار محبوب در بین دوستداران قهوه است. این وسیله برای سفرهای کوچک و مسافرت نیز مناسب است زیرا کمی حجم دارد و آسان برای حمل و نقل میباشد.
5. پور اوور (ریختنی)
پور اوور (Pour Over) یکی دیگر از روشهای تهیه قهوه است که معمولاً با استفاده از وسایلی مانند قوری، جاشویی، و فیلتر کاغذی انجام میشود. این روش از دقت بالایی در آمادهسازی و تخلیه آب به قهوه برخوردار است و به طور معمول در کافهها و توسط دوستداران قهوه خانگی مورد استفاده قرار میگیرد.
مراحل تهیه قهوه با روش پور اوور به شرح زیر است:
ابتدا فیلتر کاغذی خود را در جاشویی یا دستگاه پور اوور قرار دهید و آن را بر روی فنجان یا لیوان مورد نظر قرار بدهید.
قهوه مورد نظر را به صورت خرد یا پودر درآورده و درون فیلتر قرار دهید. تعداد قهوهسازی و مقدار آب مورد نیاز به سلیقه شما وابسته است.
آب را جوش کنید و سپس اجازه دهید تا کمی خنک شود (حدود 30 ثانیه تا 1 دقیقه).
آب را به آرامی به قهوه بریزید. این کار را با دقت و با حرکتهای مدور انجام دهید تا قهوه به طور یکدست مخلوط شود.
پس از مخلوط کردن، اجازه دهید تا قهوه به آرامی به فنجان یا لیوان نزدیک شود.
قهوه آماده به مصرف است. میتوانید از زیر فیلتر کاغذی به فنجان یا لیوان بریزید.
پور اوور به دلیل امکان کنترل دقیق میزان آب و زمان تماس آب با قهوه، به عنوان یکی از روشهای حرفهای تهیه قهوه محسوب میشود. این روش به دست کردن نتایج متنوعی در مورد طعم قهوه امکان پذیر میکند و به دلیل سادگی وسایل مورد نیاز، مورد ترجیح خصوصی بسیاری از علاقهمندان به قهوه قرار دارد.
6. موکاپات (قهوهساز ایتالیایی)
موکاپات (Moka pot) یک وسیله تهیه قهوه است که در اصل از ایتالیا مشهور شده و برای تهیه یک نوع خاص از قهوه به نام "اسپرسو" (Espresso) به کار میرود. موکاپات یکی از روشهای سنتی تهیه قهوه است که از فشار بخار آب برای عبور از قهوهسازی جهت استخراج طعم قهوه استفاده میکند.
نحوه کارکرد موکاپات به شرح زیر است:
موکاپات به دو بخش اصلی تقسیم میشود: بازوی پایهای (بخش پایینی) و مخزن (بخش بالایی).
ابتدا مخزن را با آب پر میکنید. آب را به آرامی به داخل مخزن ریخته و آن را تا خط معمولاً مندرج بر روی مخزن پر کنید. میزان آب و تعداد قهوهسازی به سلیقه شما وابسته است.
قهوه مورد نظر را به صورت خرد یا پودر درآورده و به بازوی پایهای موکاپات قرار دهید. قهوه باید به صورت فشاری در این بخش قرار گیرد.
موکاپات را بر روی شعله گاز یا دیگر منابع حرارتی قرار دهید و منتظر باشید تا آب در مخزن گرم شده و به فشار بخار تبدیل شود.
زمانی که آب به شدت گرم شده و فشار بخار ایجاد شده است، آب به طور اجباری از مخزن به سمت بازوی پایهای میرود و از قهوه عبور میکند.
قهوه تا زمانی که بخار از مخزن خارج شود و به فنجان یا لیوان برسد به آرامی به سمت بالا جابجا میشود.
قهوه آماده به مصرف است. میتوانید آن را از بازوی پایهای به فنجان یا لیوان بریزید.
موکاپات یکی از روشهای سنتی و محبوب تهیه قهوه است و تولید معمولاً یک نوع قهوه مشابه اسپرسو با طعم غنی و شدید است. این وسیله به عنوان یک جزء متعارف در خانههای ایتالیایی و در بسیاری از دیگر نقاط جهان مورد استفاده قرار میگیرد.
7. کولد برو (قهوه سرد دم)
قهوه کلد برو (Cold Brew Coffee) یک روش تهیه قهوه است که در آن قهوه با آب سرد تهیه میشود و نیاز به گرما و جوشاندن ندارد. این روش معمولاً به تهیه قهوه با طعمی ملایم و خنک تر منجر میشود و به خصوص در فصلهای گرم تابستان بسیار محبوب است.
مراحل تهیه قهوه کلد برو به شرح زیر است:
قهوه مورد نظر را به صورت خرد یا پودر درآورده و در یک مخلوطکننده یا ظرف مناسب قرار دهید. تعداد قهوهسازی و مقدار آب وابسته به سلیقه شماست. معمولاً نسبت قهوه به آب در حدود 1:4 یا 1:5 به کار میرود (یعنی برای هر قاشق قهوه پودری، 4 یا 5 قاشق آب سرد).
آب سرد را به قهوه اضافه کنید. آب به صورت آرام و به تدریج به قهوه اضافه شود تا تمام قهوه به آب نریزد.
قهوه و آب را خوب مخلوط کنید تا تمام قهوه به طور یکدست با آب ترکیب شود.
مخلوط را بپوشانید و به مدت حداقل 12 تا 24 ساعت در یخچال قرار دهید. این مدت زمانی است که قهوه در آب سرد آبگوشت میکند و طعم ملایم و خنکی به خود میگیرد.
پس از مدت زمان تعیین شده، قهوه را از یخچال بیرون بیاورید و با استفاده از فیلتر کاغذی یا سایر وسایل مشابه، قهوه را از ترکیب جدا کنید تا کاهش ذرات قهوه و استخوانهای آن صورت گیرد.
قهوه کلد برو آماده به مصرف است. میتوانید آن را با یخ و شیر یا مواد دلخواه دیگر مخلوط کنید و لذت ببرید.
قهوه کلد برو به دلیل طعم ملایم و خنکیاش، مخصوصاً در فصلهای گرم تابستان بسیار محبوب است و به عنوان یک نوشیدنی مناسب برای افرادی که قهوه گرم را تحمل نمیکنند، شناخته میشود.
8. سایفون (قهوهساز وکیوم)
سایفون قهوه (Coffee Syphon) یک وسیله تهیه قهوه است که از طریق ایجاد فشار و اختلاط آب و قهوه تا زمان استخراج طعم قهوه برای تهیه قهوه استفاده میشود. این وسیله به شکل یک دستگاه دو قسمتی با قسمت پایینی و قسمت بالایی تشکیل شده است. سایفون قهوه به نوعی ترکیبی از فرنچ پرس و موکاپات است.
نحوه کارکرد سایفون قهوه به شرح زیر است:
ابتدا قهوه مورد نظر را به صورت خرد یا پودر درآورده و درون قسمت پایینی سایفون قرار دهید. تعداد قهوهسازی و مقدار آب وابسته به سلیقه شماست.
آب را در جاشویی سایفون بریزید و آن را روی شعله گاز یا منبع حرارتی دیگر قرار دهید تا آب جوشانده شود.
زمانی که آب به جوش آمد، آن را به آرامی به بالای قسمت پایینی سایفون ریخته و آن را با قهوه مخلوط کنید. به طور خودکار فشار بخار آب باعث استخراج طعم قهوه از قهوهسازی میشود.
پس از مدت زمان معینی (که معمولاً تعیین شده توسط سازنده سایفون)، دستگاه را از شعله گاز بردارید و منتظر باشید تا آب به قسمت پایینی برگشته و قهوه آماده به مصرف شود.
با توجه به میل شما، میتوانید قهوه را از قسمت پایینی به فنجان یا لیوان بریزید.
سایفون قهوه یکی از روشهای سنتی و جذاب تهیه قهوه است که به عنوان یک وسیلهٔ جذاب برای دوستداران قهوه شناخته میشود. این روش به عنوان یک ترکیب از علم و هنر در تهیه قهوه مطرح است و نتیجهای با طعم غنی و ملایم ایجاد میکند.
9. قهوهساز ترکی (Ibrik/Cezve)
قهوهساز ترکی (Turkish Coffee Maker) یک وسیله تهیه قهوه سنتی است که به خصوص در کشورهای خاورمیانه و مناطقی از جنوب شرق اروپا محبوبیت دارد. این قهوهساز به عنوان یکی از اسلایم آمادهکنندههای معروف قهوه ترکیه شناخته میشود.
نحوه تهیه قهوه با قهوهساز ترکی به شرح زیر است:
قهوه مورد نظر را به صورت بسیار ریز درون قهوهساز ترکیه قرار دهید. قهوه ترکیه معمولاً در دوغابی (چشمه) قهوهساز قرار میگیرد. تعداد قهوهسازی و مقدار آب وابسته به سلیقه شماست.
آب را به اندازهای که لازم است به قهوهساز اضافه کنید. میتوانید شکر یا نمک (در صورت تمایل) نیز اضافه کنید.
قهوهساز ترکیه را روی شعله گاز یا منبع حرارتی دیگر قرار دهید و با استفاده از یک قاشق چای خوب مخلوط کنید. سپس اجازه دهید تا آب داغ شود.
زمانی که بر فنجان از قهوه بخار بیرون آمده و درخششی روی سطح قهوه دیده میشود (معمولاً پس از چند دقیقه)، قهوه آماده به مصرف است.
قهوه ترکیه را از قهوهساز به فنجان یا لیوان بریزید. معمولاً ترکیب باقیمانده از قهوه نیز در قهوهساز باقی میماند.
قهوه ترکیه به عنوان یک نوشیدنی سنتی با طعم غنی و خوشمزه شناخته میشود و به عنوان یک جزء از فرهنگ مردم ترکیه و مناطق اطراف محبوبیت دارد. این نوع قهوه با توجه به روش خاص تهیهاش و معمولاً بدون استفاده از فیلتر، طعمی متمایز و قوی دارد.
هر یک از این روشها تاثیر منحصر به فردی بر طعم و بافت قهوه دارد و میتواند تجربهی نوشیدن قهوه را کاملاً متفاوت کند.