دانشجوی علوم اجتماعی محاسباتی
دانشجوی علوم اجتماعی محاسباتی
خواندن ۳ دقیقه·۴ سال پیش

تاثیر پنهان شبکه‌های اجتماعی بر چاقی و خیلی چیزهای دیگر

در یادداشت قبلی درباره‌ی معنای شبکه‌های اجتماعی و ضرورت پرداختن به آن‌ها نوشتم.

https://virgool.io/@css/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%DB%8C-sefi5nv6n7jh

حالا بیایید نمونه‌ی دیگری از این تحلیل‌ها را مرور کنیم.


نیکلاس کریستاکیس جامعه‌شناس و پزشک است و به خاطر پژوهش‌هایی که درباره‌ی ارتباط شبکه‌های اجتماعی و سلامتی انجام داده، مشهور است. او در دانشگاه ییل به تدریس علوم اجتماعی و طبیعی مشغول است.

نیکلاس کریستاکیس (Nicholas Christakis) پزشک و جامعه‌شناس است.
نیکلاس کریستاکیس (Nicholas Christakis) پزشک و جامعه‌شناس است.

جزییات پژوهش‌های او را اگر خواستید، می‌توانید در اینترنت ببینید. این‌جا به اختصار به یافته‌های او اشاره می‌کنم. بنا به نتایجی که کریستاکیس به دست آورده، وقتی شبکه‌ی ارتباطات افراد در جایی مثل فیسبوک را ترسیم کنید و ویژگی‌های سلامتی و سبک زندگیِ آن‌ها را روی آن جانمایی کنید، به این نتیجه می‌رسید که افرادی که وضعیت مشابهی دارند و مثلاً چاق‌ند، در گروه‌های نزدیک به هم سازماندهی شده‌اند. به صورت مشخص، وقتی فردِ لاغری با فرد چاقی دوست شود، طی دو تا چهار سال آینده به احتمال 57 درصد بیش از فردی که دوستِ چاق ندارد، چاق خواهد شد.

دلایل مختلفی را می‌توان برای پدید آمدن این گروه‌های مشابه در شبکه پیدا کرد:

  • تاثیرپذیری: حتی اگر شما کم‌خوراک باشید، وقتی دوستان صمیمی‌تان پرخوری می‌کنند، رفتار شما هم به تدریج شبیه به آن‌ها خواهد شد (و اگر تاثیرگذاریِ شما بیشتر باشد، برعکس). هشدارهای پرشماری که در آموزه‌های دینی ما درباره‌ی تاثیرات دوستان بیان شده، می‌تواند به همین دلیل باشد.
  • هم‌خوانی (هوموفیلی): اعضای شبکه‌های اجتماعی ترجیح می‌دهند با افرادِ شبیه به خود همراه شوند. یعنی وقتی شما گیاه‌خوار باشید، خودآگاه یا ناخودآگاه به دنبال سایر گیاه‌خواران می‌گردید و رابطه‌ی دوستی شما با آن‌ها قوی‌تر خواهد شد. شعر مشهورِ «کبوتر با کبوتر، باز باز، کند هم‌جنس با هم‌جنس پرواز» بیانِ هنرمندانه‌ی همین قاعده است.
  • زمینه‌ی مشترک: وقتی شما ورزشکار و اهل باشگاه باشید، به تدریج با سایر حاضران در باشگاه دوست خواهید شد و گروه دوستی جدیدی با محور «بچه‌های باشگاه» خواهید داشت و هرچه حضورتان در این گروه پررنگ‌تر باشد، به تدریج از اهمیت و تاثیرگذاریِ سایر ارتباطات شما کاسته خواهد شد.
 «آدمی بر دینِ دوستش خواهد بود. پس هرکدام‌تان بنگرد که با چه کسی دوست می‌شود» پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)
«آدمی بر دینِ دوستش خواهد بود. پس هرکدام‌تان بنگرد که با چه کسی دوست می‌شود» پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)

شبیه همین تغییر سبک زندگی را در سایر رفتارهای اعضای شبکه هم می‌شود دید. پژوهش‌های کریستاکیس درباره‌ی مصرف سیگار، مشروبات الکلی، شادی و حتی بخشندگی هم نتایج مشابهی دارد. مثلاً وقتی شما عضو شبکه‌ای از افراد باشید، هر هزار تومان صدقه‌ای که شما بدهید، تا سه لایه روی رفتار کلیتِ شبکه تاثیر می‌گذارد و به سه هزار تومان صدقه‌ی بیشتر منجر خواهد شد. یعنی رفتار شما، چه مثبت باشد و چه منفی، تاثیرِ آشکاری بر رفتار سایر دوستان‌تان خواهد داشت.

https://www.ted.com/talks/nicholas_christakis_the_hidden_influence_of_social_networks/transcript?embed=true&language=fa

شناخت نحوه‌ی گسترش رفتارهای خوب یا بد در جامعه مهم‌ترین فایده‌ی این قبیل پژوهش‌ها است. فرض کنید شما مسئول سازمان فرضیِ مبارزه با مصرف دخانیات هستید و ماموریت دارید راهی برای جلوگیری از افزایش مصرف سیگار در میان دانشجویان پیدا کنید. انجام چنین پژوهش در هر دانشگاه و پیدا کردن گروه‌ها و افراد مرجع که رفتارشان بیشترین تاثیر را در این زمینه دارد، نخستی قدمِ برنامه‌ریزی کارآمد است.

به علاوه، فهم چگونگی ایجاد تغییر در رفتار شبکه‌های اجتماعی هم نتیجه‌ی دیگر این پژوهش‌ها است. مثلاً کریستاکیس به این نتیجه رسیده که اگر یک مرد سیگار را ترک کند، تاثیر کمتری بر کاهش مصرف دخانیات در کل شبکه می‌گذارد؛ تا این که یک زن آن را کنار بگذارد.

علوم اجتماعی محاسباتیشبکه‌های اجتماعیمشابهتتغییر رفتاردوستی
مشغول به «فرهنگ»، «سیاست» و «علوم اجتماعی محاسباتی»
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید