مرتضی کیانی/ کارشناسی ارشد رشته‌ی علوم اقتصادی دانشگاه صنعتی شریف
«صدای جیغ دخترکی خیمه‌ی خماری را از سرم کنار زد. دختر وحشت‌زده به پدرش می‌گفت: بابا روی این مُرده خاک نریخته‌اند، دارد تکان می‌خورد! مرا می‌گفت که در یک گور خوابیده و تکه‌ای مقوا رواندازم شده بود. توان تکان‌دادن پلک‌های سنگینم را نداشتم اما شنیدم پدر دخترک گفت: نه بابا جون، نمرده. این‌ها معتاد هستند و چون جایی ندارند، می‌آیند در قبرها می‌خوابند. انشاءالله خدا شفایش بدهد. نمی‌دانم، شاید مرغ آمین همان حوالی بود و دعایش را بالا برد که من از ته جاده‌ی تباهی به زندگی برگشتم». حسن شاه‌حسینی گفت. کسی که امروز قهرمان تکواندو و دانشجوی دکترای ادبیات است [۱].
داستان ساده است: ترشح مکرر دوپامین در اثر مصرف ماده‌ی اعتیادآور، کم‌شدن حساسیت با مصرف دوز قبلی، بیشتر و بیشترشدن مصرف و افزایش سرعت در جاده‌ی اعتیاد؛ تضعیف اراده و قدرت تصمیم‌گیری و حافظه به دلیل تغییرات فیزیکی مغز و باز هم حرکتی تندتر در این مسیر. یک جرقه برای شروع این راه کافیست. جرقه‌ای که معمولاً اجتماع با بسته‌بندی فقر، مشکلات عاطفی و خانوادگی یا ماجراجویی به شخص هدیه می‌کند. تلخ‌تر آنکه صدایی شنیده می‌شود از دل جامعه: تقصیر خودش است؛ باید اراده می‌داشت.
مبدل‌شدن یک عنصر مولد بالقوه به باری روی دوش جامعه آن‌قدر مهم و دردناک است که توجه و دغدغه‌ی دل‌سوزان جامعه را جلب کند و آن‌ها را به پیشگیری و مبارزه وادارد.
مبدل‌شدن یک عنصر مولد بالقوه به باری روی دوش جامعه آن‌قدر مهم و دردناک است که توجه و دغدغه‌ی دل‌سوزان جامعه را جلب کند و آن‌ها را به پیشگیری و مبارزه وادارد. گرچه آن‌چه دیده می‌شود اهمالی تلخ از جانب نهادهای فرهنگی و مردمی است. بدون شک یکی از شاخصه‌های جامعه‌ای دل‌پذیر نرخ هرچه کمتر ابتلای به اعتیاد در اشکال مختلف آن است. به نظر می‌رسد در راه رسیدن به این مطلوب مؤلفه‌هایی اساسی لازم است که در جامعه‌ی ما غایبند. نخست آنکه باید بدانیم وضعیت فعلی ما چه‌طور است؛ اشکال مختلف اعتیاد و آثار آن را به دقت مورد بررسی قرار دهیم و از آمار مبتلایان به انواع مختلف اعتیاد، ولو نادقیق، اطلاع داشته باشیم. آمارهای ضد و نقیض در اقسام سنتی اعتیاد مثل مواد مخدر و فقدان آمار در عرصه‌ی مهمی مثل پورنوگرافی نشان از سردربرف‌فروکردن نهادهای ذی‌ربط دارد. تابوساختن‌‌های دروغین و کوته‌نظرانه‌ای که فقط لایه‌ای از لجن را روی معضل می‌کشد و تصویر دقیق آن را پنهان می‌کند، از بزرگترین مصائبی است که در مقابله با اعتیاد روزافزون به پورنوگرافی و خودارضایی جلوه‌نمایی می‌کند. اینکه چرا استفاده‌ی مستمر از محتوای هرزه‌نگاری اعتیاد است مقاله‌ی مفصل مستقلی می‌طلبد. یکی از بهترین کتاب‌ها در این زمینه کتاب your brain on porn از پژوهشگری به نام Gary Wilson است.
اراده‌ای که نیاز است تا یک گورخواب تنها و کاملاً بازنده را به یک ورزش‌کار دور از اعتیاد مبدل کند چون اکسیر بینظیریست که می‌تواند در دستان جامعه تولید شده و به مبتلایان هدیه شود.
دومین حلقه‌ی مفقود در حل این مشکل عدم درک و آگاهی جامعه و نهادهاست. کنکاش و تفکر دقیق در ریشه‌یابی اعتیاد و آثار آن در لایه‌های مختلف جامعه کمک می‌کند تا بار سنگین اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی اعتیاد را روی دوش جامعه احساس کنیم. اگر این امر رخ دهد کمتر جملاتی نظیر «می‌خواست معتاد نشه به ما چه ربطی داره!» را می‌شنویم. بدیهی است که هیچکس نمی‌تواند ادعا کند مصون از اعتیاد است یا آثار اعتیاد دیگران اثری روی زندگی او ندارد. اما مشاهده‌ی این ادعا از اقشار مختلف جامعه به ما نشان می‌دهد گاهی اوقات امور بدیهی هم نادیده گرفته می‌شوند. اراده‌ای که نیاز است تا یک گورخواب تنها و کاملاً بازنده را به یک ورزش‌کار دور از اعتیاد مبدل کند چون اکسیر بینظیریست که می‌تواند در دستان جامعه تولید شده و به مبتلایان هدیه شود. کمک به گسترش ورزش عمومی و قهرمانی می‌تواند عنصری از این اکسیر باشد. چه کسی می‌تواند ادعا کند فضیلت عمل خیّری که در محله‌ی محرومی سالن ورزشی می‌سازد و از ابتلای حتی یک نفر به اعتیاد جلوگیری می‌کند از ساخت مسجد کمتر است. وقتی حسن شاه‌حسینی پس از هفده سال اعتیاد و سه سال گورخوابی وارد دوربرگردان می‌شود و مدال اراده را به سینه می‌زند یعنی راه برای شیرینی مذاق جامعه با طعم احیا شدن یک انسان باز است و می‌تواند بازتر شود. به شرط آنکه به دوربرگردان‌های مسیر اعتیاد فکر کنیم و در صدد ساختن آن‌ها باشیم. گورخواب حقیقی قلبی است که از درد فقر و اعتیاد در جامعه، آکنده از غم نمی‌شود. هم‌دلی و عطوفت در جامعه از ملزومات مقابله با اعتیاد است. شاید اعتیاد نوجوانی که در مترو کار می‌کند و باری از دل‌سردی و خستگی را بر شانه دارد، تابعی از لبخند و عطوفت یک مسافر مترو باشد. شاید قدم کوچکی در راه مقابله با فقر دست محکمی در برابر فروریختن دیوار اعتیاد روی سر یک جوان باشد.
مراجع:
برای ورود به کانال پیام‌رسان تلگرام دوهفته‌نامه‌ی دانشجویی «داد» کلیک کنید.
