"دانشنامه آزاد"، شوخی زشت ویکی‌پدیا با اینترنت

من یک ویکی‌پدیانویس بودم و با اهالی آن آشنا هستم. ویکی‌پدیایی‌ها فرهنگ خاصی دارند. احترام‌ها، تشکرها، دعواها، جنگ‌های ویرایشی...

اما پشت این زیبایی‌ها، حقایق مهمی وجود دارند. نگاهی به شکل‌گیری ویکی‌پدیای فارسی بیندازیم.

چطور شد که اینطور شد؟

اینترنت در اوایل دهه 70 وارد ایران شد، ولی فراگیر شدن آن مدت‌ها طول کشید.

در اغتشاشات سال 1388، یکی از ابزارهای اصلی که این جریان را به جلو می‌راند، اینترنت بود. در این سال ایتنرنت به نحوی استفاده شد که تا آن زمان کم‌سابقه بود و سبک جدیدی را در فضای مجازی کشور کلید زد. افرادی که از بی‌رسانه بودن رنج می‌بردند، به این روش رو آوردند.

مدیران ارشد ویکی‌پدیا هم از این دسته بودند. اگه به تاریخ عضویت بسیاری از مدیران نگاه کنیم، حوالی همان سال 1388 وارد ویکی‌پدیا شده‌اند.

این مدیران، با توجه به انگیزه‌ای که برای ورود داشته‌اند، عقاید مشابهی دارند. به عبارت دیگر، قدرت در دست گروهی با عقاید مشابه است که هر دیدگاه مخالفی را در خود هضم می‌کنند. البته به اسم دیکتاتوری که نه... قوانین ویکی‌پدیا اینطور می‌گویند... بی‌طرفی از اصول ویکی‌پدیاست!

یک مثال

یک مثال می‌زنم. هدف از این مثال، رد یا تأیید مواضع این دو رسانه نیست، فقط برخورد دوگانه‌ی ویکی‌پدیا مورد توجه است.

به این دو مقاله دقت کنید. اولی به چهار زبان خروجی می‌دهد، دومی دو زبانه است. در مقاله‌ی اول، سند وابستگی فارس به سپاه، تنها یک منبع است: بی‌بی‌سی فارسی! یعنی برای چنین ادعای بزرگی، تنها یک سند، آن هم از جبهه‌ی مخالف وجود داشته، اما پایگاه مجذوبان نور فقط و فقط به استناد خودش (!) یک پایگاه مستقل ارزیابی شده. این در حالی است که فارس خود را نخستین خبرگزاری مستقل ایران دانسته.

این مشتی نمونه‌ی خروار است. جان کلام آن که ویکی‌پدیا بر خلاف قوانین بنیادینش در بی‌طرفی ناموفق بوده و بر این کار اصرار دارد.

نامه‌ای از تایلند

یکی از ویکیبدهای مستعفی اهل تایلند در استعفانامه‌اش چنین گفته:

«پروژه‌های ویکی‌مدیا همیشه وجود خواهند داشت، و ایده‌ی اصلی عالی بود. متأسفانه وینستون چرچیل درست می‌گفت... "دموکراسی فقط در تئوری عمل می‌کند." وقتی توده‌ها پروژه‌ای مانند مال ما را تصاحب می‌کنند، این پروژه به سطح توده‌ها کاهش می‌یابد که به معنی تفکر گله است.»

می‌توانید متن کامل این نامه را اینجا و ترجمه‌ی گوگل را اینجا بخوانید.

ویکی‌پدیای فارسی تا بی‌طرفی راه درازی دارد، رابط کاربری آن کاربرگریز است، و تک‌صدایی در مدیرانش موج می‌زند؛ حتی به گفته‌ی خودش تضمینی بر اعتبارش نیست! اما:

جهان بدون ویکی‌پدیا جای بهتری نخواهد بود.