ارتباط با من: profile.ir/dma
"دانشنامه آزاد"، شوخی زشت ویکی‌پدیا با اینترنت
من یک ویکی‌پدیانویس بودم و با اهالی آن آشنا هستم. ویکی‌پدیایی‌ها فرهنگ خاصی دارند. احترام‌ها، تشکرها، دعواها، جنگ‌های ویرایشی...
اما پشت این زیبایی‌ها، حقایق مهمی وجود دارند. نگاهی به شکل‌گیری ویکی‌پدیای فارسی بیندازیم.
چطور شد که اینطور شد؟
اینترنت در اوایل دهه 70 وارد ایران شد، ولی فراگیر شدن آن مدت‌ها طول کشید.
در اغتشاشات سال 1388، یکی از ابزارهای اصلی که این جریان را به جلو می‌راند، اینترنت بود. در این سال ایتنرنت به نحوی استفاده شد که تا آن زمان کم‌سابقه بود و سبک جدیدی را در فضای مجازی کشور کلید زد. افرادی که از بی‌رسانه بودن رنج می‌بردند، به این روش رو آوردند.
مدیران ارشد ویکی‌پدیا هم از این دسته بودند. اگه به تاریخ عضویت بسیاری از مدیران نگاه کنیم، حوالی همان سال 1388 وارد ویکی‌پدیا شده‌اند.
این مدیران، با توجه به انگیزه‌ای که برای ورود داشته‌اند، عقاید مشابهی دارند. به عبارت دیگر، قدرت در دست گروهی با عقاید مشابه است که هر دیدگاه مخالفی را در خود هضم می‌کنند. البته به اسم دیکتاتوری که نه... قوانین ویکی‌پدیا اینطور می‌گویند... بی‌طرفی از اصول ویکی‌پدیاست!
یک مثال
یک مثال می‌زنم. هدف از این مثال، رد یا تأیید مواضع این دو رسانه نیست، فقط برخورد دوگانه‌ی ویکی‌پدیا مورد توجه است.
به این دو مقاله دقت کنید. اولی به چهار زبان خروجی می‌دهد، دومی دو زبانه است. در مقاله‌ی اول، سند وابستگی فارس به سپاه، تنها یک منبع است: بی‌بی‌سی فارسی! یعنی برای چنین ادعای بزرگی، تنها یک سند، آن هم از جبهه‌ی مخالف وجود داشته، اما پایگاه مجذوبان نور فقط و فقط به استناد خودش (!) یک پایگاه مستقل ارزیابی شده. این در حالی است که فارس خود را نخستین خبرگزاری مستقل ایران دانسته.
این مشتی نمونه‌ی خروار است. جان کلام آن که ویکی‌پدیا بر خلاف قوانین بنیادینش در بی‌طرفی ناموفق بوده و بر این کار اصرار دارد.
نامه‌ای از تایلند
یکی از ویکیبدهای مستعفی اهل تایلند در استعفانامه‌اش چنین گفته:
«پروژه‌های ویکی‌مدیا همیشه وجود خواهند داشت، و ایده‌ی اصلی عالی بود. متأسفانه وینستون چرچیل درست می‌گفت... "دموکراسی فقط در تئوری عمل می‌کند." وقتی توده‌ها پروژه‌ای مانند مال ما را تصاحب می‌کنند، این پروژه به سطح توده‌ها کاهش می‌یابد که به معنی تفکر گله است.»
می‌توانید متن کامل این نامه را اینجا و ترجمه‌ی گوگل را اینجا بخوانید.
ویکی‌پدیای فارسی تا بی‌طرفی راه درازی دارد، رابط کاربری آن کاربرگریز است، و تک‌صدایی در مدیرانش موج می‌زند؛ حتی به گفته‌ی خودش تضمینی بر اعتبارش نیست! اما:
جهان بدون ویکی‌پدیا جای بهتری نخواهد بود.
کلاً دوست ندارم اضافه‌گویی کنم.
این رو یک سیاستمدار ایرلندی گفته ولی اسمش رو یادم نیست.
در مورد ویکی پدیا هم صادقه. من فقط از مخرج های غیرسیاسیش استفاده می کنم اونهم به ندرت. مطالب علمی خوبی داره اما مطالب سیاسیش به شدت جهت داره. یادم میاد یبار یه مطلبی رو تنها یا یک منبع که اون هم یک ویدیوی طنز توی یوتیوب بود گذاشته بود. بدتر از این وقتی چند سال بعد قوانین یوتوب عوض شد و ویدیو پاک شد هنوز هم اون مطلب وجود داشت. من قبلا که جوون تر و احمق تر بودم خیلی درخواست واسه تغییر بعضی مطالب میدادم ولی فایده نداره متاسفانه
در مقاله، دقت کردم که نسبت ناروایی به ویکی‌پدیای انگلیسی ندم؛ چون در اونجا جامعه‌ی ویرایشگران بسیار بزرگتره و دیدگاه‌های نامناسب فرصت بیان پیدا نمی‌کنند. این باعث شده که ویکی‌پدیای انگلیسی از معتبرترین دانش‌نامه‌های جهان باشه.
ولی به خاطر همین رابط کاربری ۲۰ ساله‌ی منجمد که هیچ تغییری هم نکرده هیچ وقت علاقه نداشتم عضو شوم و کاربر ثابت و نویسنده شوم. رابط کاربری‌اش هم هنوز برای من هضم نشده بعد این همه سال.
ولی
اگر شعار ویکی‌پدیا این است که هر کسی می‌تواند مشارکت کند و مطلبی را کامل کند که دقیقن دارد مخالف این شعار عمل می‌کند چون فقط عده محدودی که مدیر! هستند می‌توانند هرچه می‌خواهند بنویسند.
و اخیرن دیده‌ام که مدخل‌های فارسی بسیار زیاد شده ولی دقت که می‌کنیم همه ترجمه‌ی گوگلی از نسخه‌ی انگلیسی هستند و به ندرت مقاله‌ای جدید پیدا میشود که با زبان فارسی نگارش شده باشد و ترجمه نباشد. آن هم ترجمه‌ی گوگلی!
ولی متأسفانه چه بخواهیم چه نخواهیم حجم عظیمی از مطالب امروز به ویکی‌پدیا رفرنس داده شده‌اند. یعنی به همان چند مدیر دیکتاتوری که شما معرفی کردید. انگار هرچه در وب فارسی دانش محسوب میشود دانسته‌های تأیید شده‌ی این حضرات است و لاغیر.
ایشون سابقاً در مجله‌ی دانستنیها می‌نوشتند، یه بار گفتن که من دانشجوهام رو از ارجاع به ویکی‌پدیای فارسی منع کردم و فقط استناد به ویکی انگلیسی رو ازشون می‌پذیرم.
مدت ها در همین فکر بودم که نفوذی ها سرمایه گذاری خوبی در ویکی پدیا کرده اند
چراکه نسل های بعد دیگر اطلاعات خود را بیش از هر کس از ویکی پدیا می گیرند
و اگر بتوان آنها با افکار مورد نظرمان پر کرد کار تمام است
بله بسیاری از منابع موثق! این ویکی از بی بی سی هستند
اما عامه مردم بازهم آن را باور می کنند کمااینکه هنوز هم باور می کنند و متن هایی مثل متن شما بسیار نادر است
اما امید است با آموز سواد رسانه ای سطح تحلیل نسل های بعد بیشتر شود