تقویمها گفتند | میعاد رضایی
خیام، شاعر و فیلسوفی بزرگ، ریاضیدانی بیبدیل و ستارهشناسی بیهمتا بود که در ژرفای هستی تأمل کرد و با زبانی موزون و حکیمانه، رازهای پنهان روزگار را بر صفحهٔ رباعیاتش نگاشت.
او جهان را نه از دیدگاهی سخت و صلب، بلکه با نگاهی پرسشگرانه و منعطف نگریست؛ گاه در ستایش لحظهای خوش، گاه در نقد تظاهر و دورویی و گاه در حیرت و شگفتی از کار هستی. رباعیهای او با همه سادگی چکیدهای است از فلسفهای عمیق و تجربهای وجودی که به جان آدمی راه مییابد و جایگاهی بالا در دل مییابد.
زندگی روزانهٔ ما از دمدمهای آغازین که خورشید آهنگ برآمدن دارد تا واپسین لحظهها که دل از افق میچیند و فرمان روشنی شب را به ماه سیمین میسپارد، به رشتهٔ زمانسنجی و شمار روزها گره خورده است. در این میان اگر پیمایشی عمیق در تاریخ داشته باشیم، بهروشنی درمییابیم که این گاهشماری که امروزه مایهٔ سامان روز و شب ما است، ریشه در اندیشه و خردمندی خیام دارد؛ دستاوردی که او بهعلت نگاهی دانشورانه در چرخ گردون و سنجش گردش ستارگان پدید آورد و آن را پایه و بنیاد یکی از دقیقترین سالنگاریهای جهان ساخت.
پس شایسته است که در میان گاهشماری که امروزه از آن بهره میجوییم، روزی را به بزرگداشت خیام اختصاص دهیم تا فرصتی باشد برای اینکه به آیینهٔ وجود این اندیشمند ایرانی بنگریم. در این روز، میبایست نهتنها نام او را، بلکه روش اندیشیدنش را ارج نهیم؛ آنگونه که با صداقت درونی، آزاد از قیدهای کور و دلبسته به حقیقت راهی برای روشنایی دیدگان، آگاهی ذهن و آرامش دل بگشاییم.
خیام با رباعیاتش نهتنها شاعر روزگار خویش، بلکه پیامآور اندیشهای جاودان برای همهٔ عصرها است. نام او گواهی است بر شکوه اندیشهٔ ایرانی و روز بزرگداشت او یادآور رسالتی است که ما را به تفکر، تعمق و دانایی میخواند و همچنین بهانهای است برای خوانش و تأمل در آثار فاخر او.
بر لوح نشان بودنیها بوده است
پیوسته قلم ز نیک و بد فرسوده است
در روز ازل هر آنچه بایست بداد
غمخوردن و کوشیدن ما بیهوده است
