شمارهٔ ۹۴ | مژگان مقیمیان
هر متنی پس از نگاشتن، حتی اگر با تسلط بسیار نوشته شده باشد، نیاز به بازنگری دارد؛ چراکه درحین نوشتن ممکن است از جهات گوناگون مانند املای واژه‌ها، به‌کارگیری واژگان، فاصله‌گذاری‌ها، عددنویسی‌ها، علائم نگارشی، و... اشتباهاتی در متن به وجود آید. به عمل بازنگری موشکافانه و صبورانه به‌قصد اصلاح متن، دراِصطلاح ویرایش یا ویراستاری می‌گویند. نسبتِ نویسنده و مترجم با ویراستار مثل نسبت راننده با مکانیک است. هرکسی رانندگی بلد است، لزوماً نمی‌تواند تعمیرکار خودرو هم باشد؛ هرچند که از اصول کلی و برخی جزئیات فنی آگاهی دارد.
ویرایش انواعی دارد؛ ویرایش فنی، ادبی و علمی. ویرایش فنی شامل اعمال قواعد رسم‌الخط، پاراگراف‌بندی، اصلاح یا اعمال نشانه‌گذاری‌های متن و... است. ویرایش ادبی رفع خطاهای دستوری، ساختاری و جمله‌بندی، ساده‌سازی و روان‌سازی متن از نظر جمله‌بندی و... را در بر می‌گیرد. ویرایش علمی نیز شامل بازبینی و تصحیح مطالب نادرست، متناقض و غیرعلمی، تنظیم و جابه‌جایی مطالب غیرمستند و افزایش برخی نکات فراموش‌شده در متن یا پاورقی است.
ویرایش متون یا به‌اختصار ویراستاری، کاری تخصصی و چندوجهی است و برای تبدیل‌شدن به یک ویراستار، نیاز است مسیری طولانی را طی کنید و با دریافت آموزش‌های لازم و شناخت فرآیند تولید محتوایی و فیزیکی، به سمت آن قدم بردارید. هدف ما در کارگروه ویراستاری دردانشکده، تربیت ویراستار نیست. ما تلاش می‌کنیم تا با کسب دانش از طرق مختلف و به‌روز نگه‌داشتن دانش زبانیمان، به پیرایش نوشته از نارسایی‌ها، خطاهای زبانی و فنی براَساس زبان معیار بپردازیم؛ به‌گونه‌ای که نوشته پس از ویرایش، عاری از خطاهای یادشده باشد، بی‌نظمی و نارسایی نداشته باشد و خواننده بتواند به‌راحتی با متن ارتباط برقرار کند. منظور از زبان معیار، همان زبان رسمی یا نوشتاری است که هدف آن، رساندن معنا به شکلی صحیح و سریع در کمترین لفظ و بیشترین معنا است.
در این راستا تصمیم گرفتیم با انتشار دانسته‌هایمان به مخاطبانمان کمک کنیم که فاصلۀ نظر تا عمل را خودشان طی کنند؛ یعنی آنچه را یاد می‌گیرند، خود بتوانند به‌طور مستقیم پیاده کنند و گویا و گیرا بنویسند. مجموع این آموزش‌ها مهارت‌های درست‌نویسی را تقویت کرده و در نوشتن متون در قالب‌هایی همچون پایان‌نامه، مقاله، داستان کوتاه، نمایشنامه، مکاتبات اداری و... شما را یاری می‌کند. گفتنی است مهارت‌ورزی در هریک از این زمینه‌ها نیازمند صرف وقت، هزینه، تجربه و استعداد لازم و کافی است. عنصر مشترک تمام این قالب‌ها زبان است. آگاهی از ریزه‌کاری‌های زبانی به نویسنده کمک می‌کند تا دست‌کم در یکی از زمینه‌ها یعنی همان زبان متن، مهارت‌آموز و تجربه‌اندوز شود و در بیان مقاصد، موفق‌تر عمل کند.
تمام آنچه شرح دادم از این پس با «#قَلَتْ_ننویس» در کانال نشریه منتشر خواهدشد. منتظر پیشنهادات شما در این مورد هستیم. امید است که مجموع این آموزش‌ها، بستر مناسبی برای تقویت دانش زبانی خانوادۀ دردانشکده فراهم کند.
