درمانکده
درمانکده
خواندن ۷ دقیقه·۱ سال پیش

کبد در کجای بدن قرار دارد و چه کاری برای انسان انجام می‌دهد؟

کبد یک اندام بزرگ است که بسیاری از عملکردهای مهم بدن از جمله تصفیه کردن خون را انجام می‌دهد. از کبد به عنوان غده هم یاد می‌شود، چون پروتئین‌ها، هورمون‌ها و مواد شیمیایی مورد نیاز بدن را می‌سازد. رنگ کبد قرمز مایل به قهوه‌ای بوده و اندازه آن بر اساس قد و وزن شما متفاوت است. نام دیگر کبد «جگر» است. در مقاله امروز به این سوال که کبد در کجای بدن قرار دارد و کار کبد چیست، پاسخ می‌دهیم. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

بیشتر بخوانید: عمر بیماران پیوند کبد چقدر است؟

کبد در کجای بدن قرار دارد؟

در پاسخ به این سوال که کبد در کدام سمت بدن است باید بگوییم که این اندام مهم در سمت راست بالای شکم و زیر دیافراگم قرار دارد. وزن آن معمولا حدود سه پوند (1360 گرم) است، اما این می‌تواند بین افراد مختلف متفاوت باشد. پوست تنها عضوی است که سنگین‌تر و بزرگ‌تر از کبد است.

کبد تقریبا مثلثی شکل است و از 2 لوب تشکیل شده است: لوب سمت راست که بزرگ‌تر است و لوب سمت چپ که اندازه کوچکتری دارد. لوب‌ها عروق خونی زیادی دارند. کبد خون را تصفیه می‌کند و سموم و مواد زائد که در نهایت از طریق ادرار و مدفوع از بدن خارج می‌شوند را از بین می‌برد.

لوب‌ها همچنین حاوی هزاران لوبول (لوب‌های کوچک) هستند. این لوبول‌ها به مجاری صفراوی متصل می شوند (لوله‌هایی که صفرا را از کبد به روده کوچک منتقل می‌کنند).

تصویر کبد همراه با عروق خونی که وارد آن می‌شوند یا از آن خارج می‌شوند
تصویر کبد همراه با عروق خونی که وارد آن می‌شوند یا از آن خارج می‌شوند

کبد یک اندام مثلثی شکل است که در سمت راست بالای شکم قرار دارد.

برخلاف بسیاری از اندام‌ها، کبد دارای 2 منبع اصلی خون است. سیاهرگ باب، خون غنی از مواد مغذی را از دستگاه گوارش وارد کبد می‌کند و شریان کبدی، خون اکسیژن‌دار را از قلب به کبد می‌رساند. سپس سه ورید کبدی خون را از کبد خارج می‌کنند.

بیشتر بخوانید: علائم و نشانه‌های بیماری سیروز کبدی

وظیفه کبد در بدن چیست؟

اکنون که متوجه شدید کبد در کجای بدن قرار دارد، باید با عملکرد کبد در بدن آشنا شوید. ارائه یک عدد دقیق درباره کاربرد کبد در بدن دشوار است، اما احتمالا بیش از 500 نقش متمایز دارد. وظایف اصلی کبد عبارتند از:

  • تولید صفرا: صفرا به روده کوچک کمک می‌کند که چربی‌ها، کلسترول و بعضی از ویتامین‌ها را جذب کند. صفرا از نمک‌های صفراوی، کلسترول، بیلی‌روبین، الکترولیت‌ها و آب تشکیل شده است.
  • جذب و متابولیسم بیلی‌روبین: تجزیه هموگلوبین به تولید بیلی‌روبین منجر می‌شود. کبد یا مغز استخوان آهن آزاد شده از هموگلوبین را ذخیره می‌کنند تا نسل بعدی سلول‌های خونی ساخته شوند.
  • حمایت از لخته شدن خون: ویتامین K برای ایجاد فاکتورهای انعقادی که به لخته شدن خون کمک می‌کنند ضروری است. صفرا که در جذب ویتامین K نقش دارد، در کبد تشکیل می‌شود. کبد باید به اندازه کافی صفرا تولید کند تا فاکتورهای انعقادی ساخته شوند.
  • متابولیسم چربی: صفرا چربی‌ها را تجزیه کرده و هضم آن‌ها را آسان می‌کند‌.
  • متابولیسم کربوهیدرات‌: کبد کربوهیدرات‌ها را ذخیره می‌کند. بدن می‌تواند کربوهیدرات‌های ذخیره شده در کبد را که به آن گلیکوژن می‌گویند، به گلوکز تجزیه کند. گلوکز یا قند در جریان خون آزاد می‌شود تا سطح قند خون را تنظیم کند و به عنوان منبع انرژی مصرف شود.
  • ذخیره ویتامین‌ها و مواد معدنی: کبد ویتامین‌های محلول در چربی (E ،D ،A و K) و ویتامین B12 را ذخیره می‌کند. همچنین آهن هموگلوبین را به شکل فریتین ذخیره می‌کند تا به ساخت گلبول‌های قرمز جدید کمک کند. به‌علاوه، در ذخیره کردن و آزادسازی مس هم نقش دارد.
  • تصفیه کردن خون: کبد ترکیبات بدن از جمله هورمون‌ها (مانند استروژن و آلدوسترون) و ترکیبات خارج از بدن (مثل الکل و سایر داروها) را فیلتر کرده و از بدن دفع می‌کند.
  • عملکرد ایمنی: کبد بخشی از سیستم فاگوسیت تک هسته‌ای است. سلول‌های درگیر در فعالیت ایمنی یا سلول‌های کوپفر، به تعداد زیاد در کبد یافت می‌شوند. این سلول‌ها می‌توانند ویروس‌ها، باکتری‌ها و سایر میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا را که ممکن است از طریق روده وارد کبد شوند، نابود کنند.
  • تولید آلبومین: آلبومین فراوان‌ترین پروتئینی است که در سرم خون یافت می‌شود. این پروتئین اسیدهای چرب و هورمون‌های استروئیدی را برای کمک به تنظیم فشار و جلوگیری از نشت عروق خونی منتقل می‌کند.
  • سنتز آنژیوتانسینوژن: با کم شدن حجم خون، آنزیمی به نام رنین در کلیه‌ها تولید می‌شود. رنین آنژیوتانسینوژن را به آنژیوتانسین 1 تبدیل می‌کند. آنژیوتانسین 1 توسط آنزیم دیگری به آنژیوتانسین 2 تبدیل می‌شود که روی عروق خونی تاثیر می‌گذارد و آن‌ها را منقبض و باریک می‌کند.
پزشکی که دست‌های خود را به سمت بالا نگه داشته و تصویر کبد در بالای دست‌‌های او دیده می‌شود
پزشکی که دست‌های خود را به سمت بالا نگه داشته و تصویر کبد در بالای دست‌‌های او دیده می‌شود

بسیاری از عملکردهای بدن به داشتن کبد سالم وابسته هستند. کبد در متابولیسم مواد مغذی، عملکرد ایمنی و تولید بعضی از ترکیبات مورد نیاز بدن نقش دارد.

درد کبد کجاست؟

به این سوال که کبد در کجای بدن قرار دارد و چه کاری انجام می‌دهد، پاسخ دادیم. در این بخش تصمیم داریم به معرفی بیماری‌های کبدی و علائم آن‌ها بپردازیم.

اندامی به پیچیدگی کبد می‌تواند طیف وسیعی از مشکلات را تجربه کند. یک کبد سالم بسیار کارآمد عمل می‌کند. با این حال، بیماری‌های کبدی می‌توانند عواقب خطرناک یا حتی کُشنده داشته باشند. از رایج‌ترین بیماری‌های این اندام می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • بیماری‌هایی که به دلیل مصرف بیش از حد سموم رخ می‌دهند، مانند بیماری کبدی مرتبط با الکل و بیماری کبد چرب (تجمع چربی اضافی در کبد).
  • بیماری‌های ارثی، مثل هموکروماتوز (ذخیره بیش از حد آهن در بدن) و بیماری ویلسون (تجمع مس در بدن).
  • سرطان کبد (زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های غیر‌طبیعی خیلی سریع رشد می‌کنند).
  • مشکلاتی که در اثر حمله سیستم ایمنی به کبد رخ می‌دهند (مشکلات خودایمنی)، مانند هپاتیت خودایمنی، کلانژیت اسکلروزان اولیه و کلانژیت صفراوی اولیه.
  • عفونت‌های ویروسی، از جمله هپاتیت A، هپاتیت B و هپاتیت C.

بسیاری از این بیماری‌ها به سیروز کبدی منجر می‌شوند. گاهی اوقات، بافت آسیب دیده کبد می‌تواند بازسازی شود یا دوباره رشد کند. در سایر موارد، بیماری کبدی علائم جدی ایجاد می‌کند و حتی می‌تواند تهدید‌کننده زندگی باشد.

همه مهره‌داران، از ماهی گرفته تا انسان، توانایی رشد مجدد کبد را دارند. کبد تنها اندام احشایی است که می‌تواند بازسازی شود. تا زمانی که حداقل 25 درصد بافت کبد باقی بماند، امکان بازسازی کامل آن وجود دارد. فاکتور رشد هپاتوسیت، انسولین، فاکتور رشد اپیدرمی، اینترلوکین-6، نوراپی‌نفرین و فاکتور رشد تغییردهنده آلفا تنها چند نمونه از ترکیباتی هستند که به بازسازی کبد کمک می‌کنند.

تصویر بدن که جایگاه کبد را در سمت راست نشان می‌دهد
تصویر بدن که جایگاه کبد را در سمت راست نشان می‌دهد

بیماری‌های کبدی ممکن است عوارض شدید و حتی خطرناکی داشته باشند.

علائم بیماری کبدی

زردی یا یرقان، یکی از شایع‌ترین علائم بیماری کبدی است. در یرقان، پوست و سفیدی چشم‌ها به دلیل افزایش بیلی‌روبین در خون زرد می‌شوند. بیلی‌روبین یک ماده زائد زرد رنگ است که در اثر تجزیه گلبول‌های قرمز تولید شده و توسط کبد از بدن دفع می‌شود. افزایش بیلی‌روبین در خون ممکن است نشان‌دهنده مشکل کبدی باشد. سایر علائم بیماری کبدی عبارتند از:

  • احساس درد در سمت راست بالای شکم
  • تجمع مایع در ناحیه شکم (آسیت)
  • خارش پوست
  • فشار خون پایین
  • تورم در پاها یا مچ پاها
  • لرزش
  • ضعف، از دست دادن تعادل یا خستگی مداوم
  • گیجی یا سردرگمی

افرادی که به طور منظم در معرض مواد شیمیایی قرار می‌گیرند، افراد چاق، کسانی که مقدار زیادی الکل می‌نوشند، افراد با سابقه خانوادگی بیماری کبدی و کسانی که بهداشت را رعایت نمی‌کنند (برای مثال، دست‌های خود را مرتب نمی‌شویند یا رابطه جنسی محافظت نشده دارند)، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به بیماری کبدی هستند.

چگونه از سلامت کبد محافظت کنیم؟

برای حفظ سلامت و عملکرد کبد خود، سعی کنید نکات زیر را رعایت کنید:

  • از مواد سمی مانند مواد شیمیایی، الکل، سیگار و مواد مخدر دوری کنید.
  • سرنگ، تیغ، مسواک یا سایر وسایل شخصی که می‌توانند ویروس‌ها را پخش کنند، به اشتراک نگذارید.
  • با پیروی از رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، وزن خود را در محدوده مناسب حفظ کنید.
  • برای جلوگیری از عفونت هپاتیت، رابطه جنسی ایمن داشته باشید.
  • با پزشک درباره واکسیناسیون علیه هپاتیت A و B صحبت کنید.
  • دست‌های خود را مرتب بشویید.
فردی که دست‌های خود را روی میز گذاشته و در کنار او غذاهای سالم مثل گوجه‌فرنگی، فلفل دلمه‌‌ای و کلم بروکلی دیده می‌شود
فردی که دست‌های خود را روی میز گذاشته و در کنار او غذاهای سالم مثل گوجه‌فرنگی، فلفل دلمه‌‌ای و کلم بروکلی دیده می‌شود


پیروی از رژیم غذایی سالم به حفظ سلامت کبد کمک می‌کند.

کلام پایانی

در این مقاله به این سوال که کبد در کجای بدن قرار دارد و وظایف آن چیست، پاسخ دادیم. اکنون به خوبی می‌دانید که کبد بزرگ‌ترین عضو جامد بدن است و صدها عملکرد حیاتی برای انسان انجام می‌دهد. این اندام مهم در حذف سموم از خون، متابولیسم مواد مغذی و عملکرد سیستم ایمنی نقش اساسی دارد. بسیاری از شرایط و بیماری‌های رایج می‌توانند به کبد آسیب برسانند. اگر علائم بیماری کبدی، از جمله زردی یا درد در قسمت راست بالای شکم را تجربه کردید، به فوق تخصص گوارش و کبد مراجعه کنید. برای این کار می‌توانید از پزشکان سایت درمانکده برای ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین دکتر گوارش وقت بگیرید.

منابع:

https://www.medicalnewstoday.com/articles/305075

https://my.clevelandclinic.org/health/articles/21481-liver

کجای بدن قرارکبد کجای بدنبدنمواد شیمیاییمواد مغذی
با درمانکده، بهترین پزشک رو پیدا کن و آنلاین نوبت بگیر
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید