برخی افراد بهترین کارت گرافیک را جدیدترین و غالباً گران قیمتترین آنها میدانند؛ اما این اشتباه است. خوشبختانه این روزها تنوع بسیار خوبی چه در بازارهای جهانی و چه در بازار داخلی وجود دارد و گزینههای مختلفی را پیش روی خود داریم. یک کارت گرافیک سریعتر و قدرتمندتر؛ سرعت اجرای بازیهایمان را بیشتر میکند و میتوانیم تنظیمات گرافیکی بالاتری را اعمال کنیم و لذت بیشتری از گیمینگ ببریم. به عنوان یک قانون کلی در هنگام خرید سیستم گیمینگ؛ باید تا سر حد ممکن هزینه بیشتری را صرف کارت گرافیک کرد، مگر اینکه به نقطه «کاهش بازده» برسیم، اینجاست که توصیه میشود پول اضافی را صرف سایر قطعات کنید.
مشخصات اصلی کارت گرافیک (استاندارد نامگذاری کارتهای گرافیک)
یک کارت گرافیک از اجزای مختلفی تشکیل شده اما پیش از معرفی اصلیترین و مهمترین آنها، نخست نگاهی داشته باشیم بر مدل گذاری کارتهای گرافیک؛ سازندگان کارت گرافیک معمولاً محصولات خود را بر اساس قالب استانداردی نامگذاری میکنند که بدین صورت است:
Manufacturer+Family+GPU+Series+Memory Capacity
سازنده، برند، مدل پردازنده گرافیکی، سری، حجم حافظه ویدئویی
البته ممکن است محصولات سازنده های مختلف دارای پیشوند و یا پسوندهای دیگری هم باشند و یا فاقد برخی بخشها باشند اما فرم استاندارد؛ معمولاً به همین شکل است. برای نمونه گاهی اسم راهکار خنک سازی (نظیر Windforce 3x) نیز ذکر می شود.
قلب تپنده هر کارت گرافیکی پردازنده آن است. انجام کلیه محاسبات و ترسیمات گرافیکی بر عهده پردازنده گرافیکی است و مهمترین شاخصه هر کارتی است که بخوبی در مدل آن به چشم میخورد. پردازنده گرافیکی بسیاری از خصوصیات کارت را تعیین میکند از این رو یک کارت بر اساس مدل پردازنده گرافیکی آن شناخته میشود. (برای نمونه RTX 2070، GTX 1660 و...)
بیشتر بخوانید: برای خرید لپتاپ به چه نکاتی توجه کنیم؟
از نظر اهمیت و تاثیر در عملکرد؛ حافظه ویدئوی در جایگاه دوم و پس از پردازنده گرافیکی جای میگیرد. حجم حافظه ویدئویی بر اساس گیگابایت است و اشتباهاً از سوی برخی افراد معیار اثرگذاری آن را همین قرار میدهند. اما ظرفیت اسمی نمیتواند نشان دهنده کارایی واقعی باشد و برای نمونه یک کارت 1 گیگابایتی میتواند از یک کارت 4 گیگابایتی حافظه ویدئویی مفید تری داشته باشد. این عامل تاثیر گذار «پهنای باند حافظه» است.
مقدار حافظهای است که در یک ثانیه، پردازنده گرافیکی به آن دسترسی دارد و هرچه که مقدار آن بیشتر باشد معمولاً بهتر است (مگر اینکه پردازنده گرافیکی در بکارگیری آن ناتوان باشد). اما این عامل کلیدی مستقیماً از ظرفیت اسمی ناشی نمیشود و نسل حافظه بکار رفته، رابط پهنای حافظه (BUS) و فرکانس حافظه، عواملی هستند که پهنای باند حافظه را تعیین میکنند.
یکی از عوامل تاثیر گذار بر پهنای باند نهایی؛ نسل تراشه حافظه بکار رفته است که در دو نوعGDDR5/X و GDDR6 موجود هستند. تراشههای GDDR6 معمولاً برتری کامل دارند. ممکن است که یک کارت گرافیک با دو نوع حافظه ویدئویی عرضه شود، برای نمونه GT 730 1GB GDDR5 پهنای باند بیشتری نسبت به GT 730 4GB DDR3 دارد و از این رو همواره مدلهای GDDR5 برتر هستند. البته در کارتهای رده بالا تراشههایDDR3 به هیچ عنوان مورد استفاده قرار نمیگیرد و این مسئله صرفاً به کارتهای رده پایین مربوط میشود.
پهنای باند حافظه از عامل دیگری نیز مستقیماً تاثیر میگیرد که پهنای رابط حافظه(BUS) نامیده میشود. این عامل مستقیماً به خود پردازنده گرافیکی بر میگردد و ممکن است که یک پردازنده گرافیکی با رابطهای مختلفی عرضه شود. واحد پهنای رابط حافظه بیت (Bit) است و هرچه که بیشتر باشد؛ پهنای باند حافظه نیز بیشتر خواهد بود. پهنای رابط حافظه را میتوان به تعداد لینهای یک اتوبان تشبیه کرد که هرچه تعداد آن بیشتر باشد عبور و مرور در حجم بیشتر و با سرعت بیشتری صورت میگیرد (برای نمونه 128 بیت، 256 بیت، 384 و 512 بیت).
بیشتر بخوانید: بهترین شارژر سامسونگ: شارژر سیمی و وایرلس
حتی اگر کارت گرافیک هرچقدر هم جدید و گران قیمتی تهیه کنیم اما کاربری و نیازهای خود را نشانسیم، نمیتوانیم انتخاب درستی داشته باشیم. اما بر چه اساسی انتخاب کنیم؟
انواع کارت گرافیک بر اساس کاربری
کارتهای گرافیک را میتوان بر اساس کاربری که برای آن طراحی شدهاند دسته بندی کرد. کاربری را میتوان اصلیترین عامل در انتخاب یک کارت گرافیک دانست، چراکه بسیاری از عوامل نخست از کاربری که کارت برای آن طراحی شده است ناشی میشود. در ادامه به معرفی کاربریهای اصلی میپردازیم.
خروجی گرفتن تصویر
بله درست خواندید، صرفا برای خروجی گرفتن تصویر! زمانی یکی از اصلیترین هدف کارتهای گرافیک خروجی گرفتن تصویر بود و اغلب محاسبات پردازشی را پردازنده مرکزی(CPU) انجام میداد. اما امروزه این مسئله بکلی منتفی شده است و با ورود پردازنده گرافیکی تعبیه شده یا مجتمع که بعضاً از آن به عنوان آنبورد یاد میکنند، دیگر برای خروجی گرفتن تصویر و انجام امور پردازشی مربوط به آن، نیازی به کارت گرافیک مستقل نیست و میتوان از پردازنده گرافیکی تعبیه شده برای این کار بهره گرفت.
البته خروجی گرفتن تصویر لزوماً به همین جا ختم نمیشود و برای کاربریهای ساده نظیر وب گردی، تماشای ویدئو و امور اداری میتوان از پردازنده گرافیکی مجتمع بهره برد و دیگر نیازی به تهیه کارت گرافیک مستقل نیست. از آنجایی که روز به روز پردازندههای گرافیکی مجتمع قدرت پردازشی بیشتری مییابند، تهیه برخی کارتهای گرافیک نظیر GT 610، HD 5450، HD 6450 و دیگر کارتهای رده پایین عملاً هدر دادن پول است، چرا که برتری آن چنانی نسبت به پردازنده گرافیکی مجتمع ندارند. از این رو داشتن یک پردازنده مرکزی نظیرi3، i5، i7 و مشابه، شما را از خرید چنین کارتهای مستقل ضعیف و قدیمی بینیاز میکند. برای این کاربری APUهای AMD بسیار مناسب و خوش قیمت هستند اما متاسفانه قیمت آنها در داخل کشور به هیچ عنوان منطقی نیست و خرید کارت گرافیک مجزا توجیه بیشتری دارد.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید کابل شارژر گوشی؛ یک کابل شارژر خوب چه ویژگی هایی دارد؟
چند رسانه ای
این کاربری را میتوان به نمایش محتواهای ویدئویی با کیفیت تفسیر کرد، برای نمونه تماشای ویدئوها و فیلمهایFull HD یا سه بعدی. برای چنین کاربری باز هم پردازندههای گرافیکی مجتمع پاسخگو خواهند بود اما اگر کارایی بهتری میخواهید کارتهایی نظیرGeForce GT 1030 کارایی بهتری ارائه میکنند. البته کارتهای ذکر شده را میتوان برای کارهای دیگری نظیر گیمینگ با وضوح پایین و یا اجرای بازیهای قدیمی به خدمت گرفت اما خرید آنها توجیه زیادی ندارد و بهتر است که هزینه آن صرف خرید یک CPU قدرتمندتر و دارای پردازنده گرافیکی مجتمع بهتری شود.
گیمینگ
اصلیترین کاربرد کارت گرافیکهای کامپیوتر امروزی گیمینگ است. برای این کاربری سازندگان پردازندههای گرافیکی محصولات خود را با سریهای خاصی مشخص کردهاند. انویدیا پردازندههای گرافیکی خود را با GTX و RTX و AMD آن را باRX مشخص کرده است.
اکنون که کاربری کارت گرافیک مشخص شد، به معرفی عوامل تاثیر گذار بر کارایی کارتهای گرافیک میپردازیم.
پس از آنکه کاربری کارت گرافیک مشخص شد، یکی از اصلیترین عامل تعیین کننده در انتخاب کارت گرافیک کامپیوتر برای گیمینگ، وضوح تصویری است که در آن بازیهای خود را اجرا میکنید.
وضوح تصویر بالاتر معمولاً بار پردازشی بیشتری را بر پردازنده گرافیکی وارد میکند و هم زمان حافظه ویدئویی بیشتری نیز میطلبد. از این رو با بالا رفتن وضوح تصویر، به کارت قدرتمندتر و با پهنای باند حافظه بیشتری نیاز دارید.
نرخ فریم دهی
برای اجرای روان بازیها، کارت گرافیک کامپیوتر میبایست در هر ثانیه تعداد مناسبی فریم را رندر و به نمایش بگذارد. بر سر مقدار قبول آن اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد اما میتوان گفت که زیر 30 فریم بر ثانیه، روان و طبیعی نخواهد بود. هم زمان بسیاری از گیمرها 60 فریم را یک استاندارد میدانند.
نرخ فریم دهی از قدرت پردازشی و حافظه ویدئویی ناشی میشود اما وضوح تصویر، کیفیت محتوای بازی، بهینه بودن موتور بازی، اعمال فیلترها و سطح جزئیات مستقیماً بر روی آن تاثیر میگذارد. از این رو با بالاتر رفتن وضوح تصویر و جزئیات، بار پردازشی بیشتری متوجه پردازنده گرافیکی میشود و حافظه ویدئویی بیشتری نیز نیاز خواهد بود.
بیشتر بخوانید: بهترین گوشی آیفون از نظر باتری
با اعمال فیلترهای گرافیکی مختلف؛ لذت بازیها بیشتر میشود، کیفیت بافتها بالا میرود، سایهپردازی طبیعیتر میشود، نور، مو و خز جلوه طبیعی تری مییابند. اما اعمال این فیلترها بار پردازشی بیشتری را بر پردازنده گرافیکی وارد میکند. از این رو اگر قصد اعمال فیلترهای مختلف و یا استفاده از فناوریهای نرم افزاری نظیر HairWorks را دارید، باید کارت گرافیک قدرتمندی انتخاب کنید.
سازندگان پردازندههای گرافیکی معمولاً فناوریهای نرم افزاری را نیز ارائه میکنند که میتوان بهFreeSync، G-SYNC، و Ray Tracing وDLSS اشاره کرد.
سازندگان پردازندههای گرافیکی در ارائه این فناوریها برای محصولات مختلف، همواره سیاست گذاریهای خاصی را اعمال کنند. از این رو ممکن است که برخی فناوریها صرفاً به نسلها و محصولات خاصی و بدون لحاظ قیمت محدود شود. از این رو تهیه محصولات جدیدتر میتواند با شانس بیشتری برای برخورداری از فناوریهای آتی همراه باشد.
برای ترسیمات گرافیکی؛ پردازنده گرافیکی از کتاب خانههای برنامه نویسی استفاده میکند که از آشناترین آنها میتوان به DirectX اشاره کرد. پشتیبانی از رابطهای برنامه نویسی متعدد یک مزیت محسوب میشود اما از آنجایی که این کتابخانههای برنامه نویسی همواره به روز و نسخههای جدیدی از آنها عرضه میشود، ممکن است که پردازنده گرافیکی از همه آنها و یا جدیدترینها پشتیبانی نکند. از این رو باز هم توصیه میشود که به سراغ پردازندههای گرافیکی بروید که حداکثر یک سال از زمان معرفی آنها میگذرد.
یکی دیگر ازمشخصات مهم و تاثیر گذار پردازندههای گرافیکی توان طراحی گرمایی یاTDP است. این مقدار بر اساس وات بیان میشود و افزون بر نشان دادن حداکثر توان مصرفی پردزانده گرافیکی، میزان حرارت تولید شده را نیز نشان میدهد. TDP به فناوری ساخت، تعداد ترانزیستورهای بکار رفته در تراشه و معماری آن بر میگردد. از این روTDP پایینتر به معنای خنکتر بودن و مصرف کمتر انرژی است. نسلهای جدید معمولاً نسبت به نسلهای پیشین توان طراحی گرمایی کمتری دارند و از این رو پردازندههای گرافیکی جدید، بهره وری بالاتری از انرژی دارند و خنکتر و کم مصرفتر هستند. با توجه به TDP کارت و مصرفی دیگر اجزای سیستم، میبایست از کافی بودن توان پاور نیز مطمئن شد.
احتمالاًASIC quality را در مورد کارتهای گرافیک از زبان افراد مختلفی شنیدهاید، اما به راستی ASIC quality چیست و چه اهمیتی دارد؟
در دل تراشهها از جمله پردازندههای گرافیکی (GPU)، قطعه سیلیکونی قرار دارد که اجزای الکترونیکی تراشه بر روی آن قرار گرفتهاند. این قطعه که از جنس سیلیکون است و از قطعههای سیلیکونی برش مییابد. در هنگام ساخت، تعداد زیادی از آنها از یک ویفر ساخته و سپس برش داده میشوند و هریک از آنها یک تراشه کامل است. از یک ورقه سیلیکونی (ویفر)، دهها و حتی صدها تراشه ساخته میشود. این قطعههای سیلیکونی که از آنها تراشهها ساخته میشوند، دایرهای شکل بوده و اجزای تراشهها بر روی آنها قرار میگیرند. اما کیفیت تراشه یا ASIC quality چیست؟
بیشتر بخوانید: بهترین مودم های ADSL خانگی
کیفیت پایین
هرچه که کیفیت تراشه پایینتر باشد، برای پایدار شدن ولتاژ بیشتری میطلبد و همزمان انرژی بیشتری مصرف میکند. همچنین پتانسیل اورکلاکینگ آن با خنک کنندههای معمولی (بادی/ایر) پایینتر است. بنابراین زیاد نمیتوان آن را با خنک کننده خود کارت اورکلاک کرد. تراشه های باASIC quality پایین، پتانسیل اورکلاکینگ بالاتری تحت نیتروژن مایع و آب دارند اما با خنک کننده های معمولی، پتانسیل اورکلاکینگ پایین تری دارند.
کیفیت بالا
هرچه که کیفیت تراشه بالاتر باشد، با ولتاژ کمتری پایدار میشود انرژی کمتری نیز مصرف میکند. این دو باعث میشوند تا تراشه پتانسیل اورکلاکینگ بالاتری داشته باشد. بنابراین تراشههای باASIC quality بالا، برای کسانی که مایل به اورکلاک آن باشند، مطلوبتر است.
با خواندن توضیحات فوق احتمالاً همه ما خواهان کارتهایی با بالاترین کیفیت تراشه هستیم، اما چگونه متوجه شویم که کیفیت ASIC quality کارت چقدر است؟ تقریباً هیچ راهی بجز استفاده از نرم افزار GPU-Z و یا اورکلاک عملی، برای سنجش کیفیت تراشه کارت گرافیک کامپیوتر در هنگام خرید وجود ندارد. بنابراین ممکن است که دو نمونه کارت گرافیک از یک مدل واحد تهیه کنید اما کیفیت تراشه آنها تا 20 درصد و حتی بیشتر تفاوت داشته باشد.
اما در این میان، با توجه به تمایل طیبعی کاربران برای تراشههای با کیفیت بالا، برخی سازندگان در سریهای خاصی از محصولات خود، تراشهها را دست چین میکنند و تراشههایی که کیفیت آنها از حداقل تعیین شده کمتر باشد، مورد استفاده قرار نمیگیرد و یا در سریهای دیگری استفاده میشود. فناوری GPU Gauntlet کمپانی گیگابایت، نمونهای از دست چین تراشههای باکیفیت است، یا EVGA در کارتهای مخصوص اورکلاکینگ، تنها از تراشههای باکیفیتتر استفاده میکند.
در حالی که کیفیت بالاتر تراشه برانگیزنده به نظر میرسد، اما لزوماً بهتر نیست. اگر قصد اورکلاک کارت گرافیک خود را نداشته باشید، عملاً ASIC quality نباید برای شما اهمیتی داشته باشد.
البته آنچه که گفته شد، لزوماً همیشه درست نیست و اختلاف نظرهای زیادی پیرامونASIC quality وجود دارد.
بازیهایی که به آنها علاقه دارید تفاوتی اساسی را در انتخاب کارت گرافیک کامپیوتر ایجاد میکند. اگر به دنبال اجرای بازیها با گرافیک قابل قبولی هستید یا سری یا سبک خاصی را دنبال میکنید؛ به نیازمندیهای آن بازی توجه کنید. همه بازیها حداقل سیستم مورد نیاز پیشنهادی و توصیه شده (مناسب) دارند. باید در نظر داشت که برخی بازیها با حداقل کارت گرافیک مورد نیاز پیشنهادی به خوبی اجرا نمیشوند، پس بهتر است که در صورت امکان پا را فراتر از حداقل نیازمندیها بگذارید.
بیشتر بخوانید: بررسی گوشی سامسونگ m33
بدون شک نه دنیای گیمینگ متوقف میشود و نه شما، پس آینده نگر باشید. با این حال همه ما میدانیم که تهیه برترین سخت افزارهای روز همیشه بودجه زیادی میطلبد و توصیه هم نمیشود اما تا جای ممکن کارتهای جدید و بروزی تهیه کنید. برخی گیمرها به محض ورود هر سخت افزار جدیدی سیستم خود را ارتقا و یا حتی بکلی تغییر میدهند، اما این کار اشتباه است مگر اینکه وضع مالی خوبی داشته باشید و یا در فروش قطعات متضرر نشوید. توصیه میشود که از ارتقای زود به زود و با ورود هر محصول جدیدی اجتناب کنید، در عوض در همان ابتدا کارت برتری انتخاب کنید.
کارتهای گرافیک کامپیوتر از نظر طراحی، در دو گونه مرجع (Reference) و سفارشی یا اختصاصی (Custom) عرضه میشوند. مدلهای مرجع همان مشخصات، طراحی، بردPCB و خنک کننده معرفی شده از سوی انویدیا یاAMD را دارا هستند. اما مدلهای سفارشی معمولاً خنک کننده بهتر، مدار تغذیه قویتر و بطور کلی برتریهایی نسبت به مدل مرجع دارند. هم زمان مدلهای سفارشی قیمت بالاتری نسبت به مدل مرجع دارند. در ادامه به برخی از تفاوتهای میان این دو میپردازیم.
یکی از عوامل مهم در انتخاب کارت گرافیک کامپیوتر از میان برندهای مختلف مبتنی بر همان پردازنده گرافیکی؛ خنک کننده سفارشی است. خنک کنندههای سفارشی افزون بر زیبایی بیشتر، توانایی خنک سازی بیشتری نیز دارند و پردازنده گرافیکی، ماژولهای رگولاتور ولتاژ و تراشههای حافظه را خنکتر از مدل مرجع نگه میدارند و معمولاً از تعداد بیشتری لوله ناقل حرارت و فنهای با کیفیتتر و کم صداتری نیز برخوردارند. برخی از این خنک کنندهها تا زمانی که دمای پردازنده گرافیکی به آستانه مشخصی نرسد، تمامی فنها و یا تعدادی از آنها را غیر فعال نگه میدارند تا از صدای تولید شده کاسته شود.
خنکتر بودن کارت گرافیک، راه را برای اورکلاکینگ هموار میکند و مدلهای دارای خنک کننده قوی معمولاً برای اورکلاکینگ انتخاب میشوند. با این حال برخی از پردازندههای گرافیکی و بویژهAMD، حرارت بیشتری تولید میکنند و از این رو اگر پردازنده گرافیکی انتخابی توان حرارتی بالایی دارد، ترجیحاً سراغ مدل مرجع نروید و آنهایی را انتخاب کنید که خنک کننده قدرتمندتری دارند. باز هم تاکید میشود که برای پردازندههای گرافیکی AMD این مسئله اهمیت بیشتری دارد.
یکی دیگر از خصوصیات مهم خنک کنندهها، نویز یا میزان آلودگی صوتی ناشی از فنها است.
بسیاری از پردازندههای گرافیکی در قالب کارتهایی با قابلیتهای ویژهای به منظور اورکلاکینگ عرضه میشوند. با اینکه همه کارتها را میتوان اورکلاک کرد، اما این قابلیت خود به عوامل متعددی وابسته است و امکان پذیر بودن آن لزوماً به معنای مناسب بودن آن نیست. برای اورکلاکینگ به خنک کننده و مدار تغذیه قوی تری نسبت به مدل مرجع نیاز است و از این رو همه کارتها برای اورکلاکینگ مناسب نیستند. البته این مسئله به میزان اورکلاکینیگی که اعمال میکنید بستگی دارد و برای تغییرات ناچیز، مدار تغذیه و خنک کننده قوی لازم نیست و میتوان مدل مرجع را نیز اورکلاک کرد اما ممکن است که پایداری کافی نداشته باشد و دمای آن بالاتر از مقدار مجاز برود.
همچنین با وجود مدار تغذیه و خنک کننده قویتر، میتوان به میزان بیشتری کارت را اورکلاک کرد. از این رو اگر قصد اورکلاکینگ دارید؛ مدلهای سفارشی و دارای مدار تغذیه و خنک کننده قوی را انتخاب کنید. البته وجود خنک کننده سفارشی لزوماً به معنای مناسب بودن برای اورکلاکینگ نیست و مدلهای مخصوص اورکلاکینگ، تحت سریهای خاص و با پسوندهای مشخصی ارائه میشوند.
بسیاری از کارتهای گرافیک سفارشی از پیش اورکلاک شده اند و کارایی بالاتری نسبت به مدل مرجع دارند. در هنگام انتخاب مدل های سفارشی، سراغ مدل هایی بروید که در کنار خنک کننده قوی، فرکانس بالاتری دارند.
بیشتر بخوانید: بررسی و معرفی گوشی سامسونگ مدل Galaxy A03s
از دیگر نکات قابل توجه در رابطه با مدلهای سفارشی، اشغال شکاف توسعه و فضای بیشتر است که باید از جای گرفتن در کیس (از نظر طولی) و عدم تداخل با دیگر کارتهای توسعه مطمئن شد.
فناوری های انحصاری
برخی از سازندگان قابلیتهای نرم افزاری انحصاری را با کارتهای خود عرضه میکنند. از این دست میتوان به نرم افزارهای اورکلاکینگ، نظارت بر ولتاژ، دما و سرعت فنها و فیلم برداری از صفحه اشاره کرد.
برخی از کارتهای سفارشی و مخصوص اورکلاکینگ، به دلیل بر خورداری از مدار تغذیه قویتر نسبت به مدل مرجع، از کانکتور تغذیه بیشتری بهره میگیرند. برای نمونه ممکن است که مدل مرجع یک کارت گرافیک کامپیوتر، تنها به یک کانکتور 6 پینی برای تامین توان مورد نیاز خود وابسته باشد اما یک کارت سفارشی با همان پردازنده گرافیکی، از دو کانکتور 6 پینی و یا 8 پینی استفاده کند.
ادامه این مقاله را در شهر سخت افزار ببینید.