ازآنجایی‌که همه ما در یک اجتماع زندگی می‌کنیم، بدون شک مسئولیت‌هایی را نیز در قبال آن داریم. فرقی نمی‌کند که یک فرد عادی باشیم، دانش‌آموز باشیم، زن خانه‌دار باشیم، کارمند باشیم یا حتی مدیریت یک شرکت خصوصی یا دولتی را بر دوش داشته باشیم؛ درهرصورت، ما نسبت به اجتماعی که در آن زندگی می‌کنیم، مسئولیم.
آیا تابه‌حال به این فکر کرده‌اید که آیا شرکت شما در دسته کسب‌وکارهای مسئول قرار می‌گیرد یا خیر؟ چقدر از مسئولیت‌های خود به‌عنوان یک کسب‌وکار در قبال اجتماع آگاهی دارید؟ آیا در راستای این مسئولیت‌ها تلاشی انجام می‌دهید؟ آیا سودی برای اجتماعی که در آن فعالیت می‌کنید دارید؟ برای پاسخ به این سوالات و آشنایی با مبحث مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، حتما تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
قبل از آنکه ببینیم آیا کسب‌وکار ما یک شرکت مسئول هست یا نه، باید بدانیم که معنای مسئولیت‌پذیری اجتماعی در دنیای کسب‌وکار چیست. مسئولیت اجتماعی را در ساده‌ترین بیان ممکن می‌توان به شکل زیر تعریف کرد:
مسئولیت اجتماعی (Social Responsibility) به آن معناست که شرکت‌ها یا افراد، باید به گونه‌ای فعالیت داشته باشند که علاوه بر رسیدن به اهداف شخصی یا شرکتی خود، به اجتماعی که در آن حضور دارند نیز سود برسانند.
مسئولیت اجتماعی را می‌توان از زیرمجموعه‌های اخلاق کسب‌وکار دانست. این نوع مسئولیت در واقع مجموعه‌ای از وظایف و تعهدات است که هر شرکت باید در جهت حفظ و مراقبت از جامعه‌ای که در آن قرار دارد، باید به آن‌ها عمل کند. با توجه به تغییر ارزش‌های فرهنگی در جامعه امروزی، هر شرکت خصوصی و سازمان دولتی در تلاش است تا بتواند به‌عنوان یک شرکت مسئولیت‌پذیر در جامعه ظاهر شود.
مسئولیت اجتماعی، انواع مختلفی دارد. سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) تاکید می‌کند که هر شرکت، برای اینکه بتواند عملکرد موثرتر و پربازده‌تری داشته باشد، باید بین مسئولیت‌های اجتماعی و فعالیت‌هایی که در جهت رسیدن به اهداف سازمانی خود انجام میدهد، تعادل برقرار کند. همین‌طور این سازمان، مسئولیت اجتماعی را به چهار دسته تقسیم‌بندی کرده است:
· فعالیت‌های انسان‌دوستانه
· تشویق به داوطلب شدن مخاطبان
· ترویج اخلاقیات کاری و کارگری
· توجه به تغییرات زیست‌محیطی
هر کسب‌وکاری، اعم از سازمان‌های دولتی یا شرکت خصوصی، می‌تواند یک یا چند مورد از موارد بالا به‌عنوان رویکرد مسئولیت اجتماعی خود انتخاب کنند. برای مثال، اگر شرکتی قصد دارد تا در زمینه محیط زیست فعالیت داشته باشد، باید تولید گازهای گلخانه‌ای و ضایعات صنعتی را کاهش دهد. از سوی دیگر، اگر حوزه اخلاق کاری را انتخاب کرده است، باید نسبت به رعایت حقوق کارکنان خود، بسیار کوشا باشد.
مسئولیت‌پذیری اجتماعی نه فقط برای جامعه، که برای خود کسب‌وکارها نیز مزایای بی‌شماری را به همراه خواهد داشت. تعهد به این نوع مسئولیت‌ها چهره مثبتی از شما در ذهن مشتریانتان ایجاد می‌کند و آینده بهتری را برای آن رقم می‌زند. در ادامه، به تفصیل درباره مزیت‌های مسئولیت اجتماعی صحبت شده است:
کاهش اثرات منفی بر جامعه و حفظ محیط زیست، مهم‌ترین مزیت این دسته از مسئولیت‌ها هستند. در حال حاضر، بسیاری از مشتریان تمایل روزبه‌افزونی به خرید از برندهایی دارند که برای اجتماع ارزش قائل است و در راستای تحقق‌بخشیدن به مواردی مثل جاافتادن اخلاق کاری در سطح اجتماع و تبدیل‌شدن به یک الگو برای کسب‌وکارهای دیگر، حفظ محیط زیست، بهبود ارزش‌های اجتماعی و... تلاش می‌کند.
اینکه یک شرکت خصوصی باشید یا سازمان دولتی، فرقی برای شما نخواهد داشت؛ مسئولیت‌پذیری اجتماعی می‌تواند برای خودتان نیز مفید باشد. آمارها نشان میدهند که آگاهی مشتریان درباره مسئولیت‌های اجتماعی در حال افزایش است؛ مشتریان ترجیح میدهند از برندهایی خرید کنند که در این زمینه فعالیت‌های مثبتی از خود نشان داده باشند. به‌علاوه سرمایه‌گذارها نیز معمولا شرکت‌های فعال در زمینه مسئولیت‌های اجتماعی را در اولویت قرار میدهند.
اکنون که معنا و مفهوم مسئولیت اجتماعی را می‌دانید، می‌توانید بررسی کنید که آیا شرکت شما، یک شرکت مسئولیت‌پذیر هست یا نه. درصورتی‌که شرکت خصوصی یا سازمان دولتی شما در زمینه وظایف و تعهدات اجتماعی فعال است، بهتر است برای بهبود آن تلاش کنید. در غیر این صورت، می‌توانید از راهکارهایی که در ادامه معرفی خواهند شد برای قدم‌گذاشتن در مسیر مسئولیت اجتماعی استفاده کنید:
اولین قدم برای‌آنکه بتوانید یک شرکت مسئولیت‌پذیر داشته باشید، آن است که ارزش‌ها و اهداف خود را در این زمینه مشخص کنید. در این مرحله باید تعیین کنید که ترجیح می‌دهید در کدام زمینه اجتماعی فعالیت داشته باشید و مایل هستید که از خودتان چه ردپایی در اجتماع بر جا بگذارید.
دومین قدم برای اینکه بتوانید به‌عنوان یک کسب‌وکار مسئولیت‌پذیر در جامعه ظاهر شوید، آن است که برای اجرای مسئولیت خود، یک برنامه‌ریزی جامعه و دقیق داشته باشید. برای شروع، می‌توانید آن بخش از مسئولیت‌های اجتماعی که بیشترین قرابت را با کسب‌وکار شما دارد، انتخاب کنید. برای مثال اگر در زمینه تولید البسه فعالیت دارید، می‌توانید رویکرد مسائل زیست‌محیطی را انتخاب کرده و تولید ضایعات آسیب‌زا به محیط زیست را کاهش دهید. در این بخش می‌توانید از سازمان‌ها و نهادهای کوچک نیز کمک بگیرید.
هدف‌گذاری، قدم بعدی در مسیر مسئولیت‌پذیرشدن است. هدف‌های شما باید پنج ویژگی کلی داشته باشند: مشخص باشند، قابل‌اندازه‌گیری باشند، قابل‌دستیابی باشند، مرتبط باشند و در نهایت، در یک بازه زمانی مشخص به وقوع بپیوندند. بعد از اینکه هدف‌گذاری انجام شد، باید اقدامات لازم برای دستیابی به آن‌ها را انجام دهید و هم‌زمان، میزان دستیابی به اهدافتان را اندازه‌گیری کنید.
اندازه‌گیری میزان تحقق هدف، درست به‌اندازه هدف‌گذاری اهمیت دارد. این بخش که سنجش نیز شناخته می‌شود، به شما نشان میدهد که چقدر در رسیدن به هدف خود موفق بوده‌اید؛ در صورتی که عملکرد خوبی نداشته باشید، می‌توانید برای اصلاح برنامه‌تان تلاش کنید.
از دیگر اقداماتی که می‌توانید برای تبدیل‌شدن به یک شرکت مسئولیت‌پذیر انجام دهید، آن است که مشتریان و سرمایه‌گذارها را نیز در تمامی فرایندها دخیل کنید. می‌توانید ایده‌های خود را با آن‌ها در میان گذاشته و همین‌طور نظرات و انتقادات آن‌ها را نیز پذیرا باشید. حتی می‌توانید با رقبا و دیگر سازمان‌های فعال همکاری کنید. خیلی از اوقات، نظر این افراد می‌تواند مسئولیت‌پذیری شما را بهبود ببخشد و نه تنها برای جامعه، بلکه برای خودتان نیز سود بیشتری به همراه داشته باشد.
در نهایت، باید بدانید که تبدیل‌شدن به یک شرکت مسئولیت‌پذیر، دشواری‌ها و چالش‌های خاص خودش را خواهد داشت. با پشتکار و البته تعهد، می‌توانید این موانع را به‌راحتی پشت سر بگذارید. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که در حوزه مسئولیت‌پذیری اجتماعی احتمالا با آن مواجه خواهید شد، این است که فعالیت در این زمینه به بودجه‌ای کلان و زمانی طولانی نیاز دارد. اما خوشبختانه در طولانی‌مدت، می‌توان انتظار داشت که مسئولیت‌پذیری اتفاقاً بسیاری از هزینه‌های شما را نیز کاهش دهید. علاوه‌برآن، شفافیت در تمامی فرایندها و مراحل کار نیز شرط است. شرکت‌های باید درباره مسئولیت‌پذیری خود و برنامه‌هایی که برای آن دارند، کاملا بی‌پرده عمل کنند. پس از همین ابتدا، باید شرکت خود را برای هر چیزی آماده کنید و با آگاهی کامل قدم در این مسیر پرپیچ‌وخم بگذارید.
چنان که در بخش‌های قبلی نیز به آن اشاره کردیم، مسئولیت‌پذیری اجتماعی نه فقط برای جامعه، بلکه برای کسب‌وکار خودتان نیز بسیار سودمند خواهد بود. فرهنگ مسئولیت‌پذیری اجتماعی در جامعه ما در حال گسترش است و در سال‌های آیند، حرف اول را در دنیای کسب‌وکار خواهد زد؛ چه بهتر که از همین حالا خودمان را برای آن آماده کنیم.
در این مطلب، از مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها برایتان حرف زدیم و در کنار اهمیت این موضوع، راهکارهایی را هم برای تبدیل‌شدن به یک شرکت مسئول در اختیارتان قرار دادیم. شما چه تجربه‌ای در این زمینه دارید؟ غیر از موارد ذکرشده، فکر می‌کنید مسئولیت اجتماعی چه مزایای دیگر را برای کسب‌وکار شما به همراه خواهد داشت؟
