اگر به پرورش مرغ علاقمند باشید، حتماً می‌دانید که یکی از مراحل این کسب‌وکار، جوجه کشی است. همه ما با شنیدن اسم جوجه کشی، به یاد دستگاه مخصوص جوجه کشی می‌افتیم که برای این کار ساخته شده‌اند. البته دستگاه جوجه کشی را می‌توانیم خودمان هم بسازیم. اما ممکن است شما نه قصد خرید دستگاه جوجه کشی را داشته باشید و نه علاقه‌ای به ساخت آن داشته باشید. اگر اینطور است، احتمالاً می‌خواهید بدانید چگونه بدون دستگاه جوجه کشی، جوجه کشی کنیم.
این کار، نه‌تنها غیر ممکن نیست، بلکه کاملاً هم عملی است. اما باید توجه داشته باشید که جوجه کشی بدون دستگاه تفاوت زیادی با فرآیندی که در آن از دستگاه استفاده می‌شود دارد. با ما همراه باشید تا با جوجه کشی طبیعی یا جوجه کشی بدون دستگاه آشنا شوید.
جوجه کشی بدون ماشین، در واقع همان جوجه کشی طبیعی با استفاده از مرغ مادر است. در این روش، مرغ کرچ روی تخم‌های نطفه‌دار می‌خوابد و رسیدگی‌های لازم را تا جوجه شدن تخم‌ها انجام می‌دهد. به عبارت دیگر، شما پس از خرید تخم نطفه دار، آن را زیر مرغ کرچ قرار می‌دهید تا پس از گذشت ۱۸ تا ۲۳ روز، تبدیل به جوجه شوند. اما همه چیز به این سادگی نیست و برای جوجه کشی بدون ماشین، باید نکات مختلفی را در نظر بگیرید.
می‌دانیم که در تمام طول سال می‌توان کار جوجه کشی را با استفاده از دستگاه جوجه کشی انجام داد. اما در مورد جوجه کشی طبیعی، شرایط متفاوت است. دو مقطع مختلف برای این کار وجود دارد. جوجه کشی بدون دستگاه را یا باید در ماه‌های فروردین و اردیبهشت انجام دهید و یا در ماه‌های شهریور و مهر. البته جوجه کشی بدون دستگاه در سایر ماه‌های سال غیرممکن نیست؛ اما نمی‌توان بهره‌وری مناسبی را از آن انتظار داشت.
اگر می‌پرسید که هر مرغ می‌تواند روی چند تخم بخوابد، باید بگوییم که سوال بسیار مهمی را مطرح کرده‌اید. مرغ کرچ باید گرما، رطوبت و جایجایی‌های لازم را برای تخم‌ها فراهم کند و این کارها را برای تعداد محدودی تخم می‌تواند انجام دهد. حداکثر این تعداد برای مرغ خانگی، ۱۲ تخم است. در نظر گرفتن بیش از ۱۲ تخم برای هر مرغ، بهره‌وری کار را به شدت کاهش داده و باعث بالا رفتن تلفات می‌شود.
مرغ کرچ برای خوابیدن روی تخم‌ها به محیطی آرام و امن احتیاج دارد. هرگونه سروصدای شدید می‌تواند روند جوجه کشی بدون دستگاه را مختل کند؛ برای همین حتی‌الامکان باید جای مرغ را در مکانی دور از مزاحمت انتخاب کنید. مرغ کرچ نیاز به یک فضای خصوصی دارد؛ برای همین بهتر است دور لانه را با چوب یا پرده بپوشانید. علاوه بر این‌ها، دمای مناسب و نور کم نیز از احتیاجات مرغ کرچ در زمان خوابیدن روی تخم‌ها هستند.
فراموش نکنید که در طی مدت جوجه کشی، مرغ باید به آب و غذای کافی و مناسب دسترسی داشته باشد. فراهم نبودن دان و آب، باعث می‌شود مرغ به جستجوی نیازهای خود برود و چه بسا خوابیدن روی تخم‌ها را رها کند.
حالا که با پیش‌نیازهای جوجه کشی طبیعی آشنا شدید، بد نیست مراحل آن را با هم مرور کنیم.
گفتیم که کار جوجه کشی بدون دستگاه با خرید تخم نطفه‌دار آغاز می‌شود. سپس تعداد کمتر از ۱۲ تخم را زیر یکی از مرغ‌ها قرار می‌دهید و نیازهای مختلف مرغ را برایش فراهم می‌کنید. پس از گذشت یک هفته از آغاز جوجه کشی، نوبت به بررسی تخم‌ها می‌رسد. در روز هفتم باید تخم‌ها را در مقابل نور چراغ قوه قرار دهید و رشد نطفه را بررسی کنید. تخم‌هایی که تا این زمان هیچ پیشرفتی در رشد نداشته باشند، باید از چرخه جوجه کشی حذف شوند. سایر تخم‌ها نیز دوباره به جای خود برمی‌گردند تا تحت مراقبت و رسیدگی مرغ مادر قرار بگیرند.
نیاز جوجه‌ها به مرغ مادر، پس از خارج شدن از تخم پایان نمی‌یابد. در واقع مراقبت مرغ مادر تا زمان مستقل شدن جوجه‌ها ادامه پیدا می‌کند. البته تصمیم‌گیری در مورد فروش جوجه‌ها یا پرورش آن‌ها به خود شما بستگی دارد.
· همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، جوجه کشی بدون دستگاه بین ۱۸ تا ۲۳ روز طول می‌کشد. این یعنی ممکن است برخی از جوجه‌ها زودتر از برخی دیگر از تخم خارج شوند. پس زمان کافی برای خروج از تخم را به همه جوجه‌ها بدهید.
· جوجه‌های تازه از تخم درآمده، در ۲۴ تا ۲۶ ساعت ابتدایی باید با آب قند تغذیه شوند. این کار به قوی‌تر شدن آن‌ها و جلوگیری از تلفات کمک شایانی می‌کند. پس از این مدت، می‌توانید غذای مخصوص جوجه در اختیارشان قرار دهید.
· تخم‌های نطفه داری که تهیه می‌کنید نباید دارای شکستگی یا سوراخ باشند. تخم‌های تغییر شکل داده نیز گزینه‌های خوبی برای جوجه کشی نیستند.
تازه بودن تخم نطفه‌دار، تاثیر قابل توجهی در بهره‌وری جوجه کشی بدون دستگاه دارد. تخم‌های نطفه‌دار را نهایتاً تا ۷ روز می‌توان نگه‌داری کرد.
