منابع خوب غذایی: شاه ماهی، ماهی ساردین، ماهی آزاد، شیر تقویت شده، تخم مرغ و غلات تقویت شده
حرف D در ویتامین D نشانه ی بسیار خوب برای لغت Different (=متفاوت) می باشد. به چه طریق دیگری می توان تنها ماده مغذی ای را که هم بدن شما قادر به ساخت آن است (ویتامین D در داخل پوست توسط عمل پرتو ماوراء بنفش خورشید ساخته می شود) و هم در رژیم غذایی مورد نیاز است، توصیف کرد؟
بدون در نظر گرفتن این موضوع، حرف Dیادآور لغت Devastating (= مخرب) است. کودکانی که ویتامین Dکافی به دست نمی آورند مبتلا به راشیتیسم می شوند، بیماری ای که توسط پهن شدن مچ دست و پا و برآمدگی قابل توجه آنها همراه با نرمی و ضعف استخوان های ساق پا که تحت فشار وزن کودک حالت کمانی پیدا می کنند، مشخص می شود. به طرز مشابهی، افراد بالغ در معرض خطر نرمی استخوان (اُستئومالاسی) قرار دارند، حالتی که شبیه راشیتیسم بوده اما در استخوان های بالغ روی می دهد. برخی از محققان معتقدند که به دست نیاوردن ویتامین D کافی می تواند پوکی استخوان (اُستئوپوروز) را بدتر کند. پوکی استخوان یک بیماری تضعیف کننده استخوان است که به شکستگی استخوان ها و لق شدن دندان ها منجر می شود.
ویتامین D مسئول جای گرفتن کلسیم و فسفر، سازنده های استخوان، در بدن است. به گفته دکتر بینیتا آر.شا، استاد بیماری های کودکان و رئیس بخش اورژانس اطفال در مرکز علوم بهداشتی دانشگاه ایالتی نیویورک در بروکلین، ویتامین D این کار را ابتدا به وسیله جذب این مواد معدنی خاص در روده، دوم از طریق حمل کلسیم از استخوان ها به خون و سوم توسط کمک به باز جذب کلیوی این دو ماده معدنی انجام می دهد. دکتر شا می گوید: «در مورد راشیتیسم، بدن پیوسته برای ساختن استخوان تلاش می کند، اما کلسیم و فسفر کافی در دسترس نیست. این یک تلاش مذبوحانه است. نتیجه این تلاش، توده ای حاصل از انباشته شدن استخوان معدنی نشده می باشد.»
شیر تقویت شده یک منبع آماده برای ویتامین D می باشد، هرچند برای تامین مقدار نیاز روزانه باید یک لیتر از آن نوشیده شود. اما شما مجبور نیستید برای به دست آوردن ویتامین Dمورد نیاز تنها متکی به رژیم غذایی باشید. دکتر دلوکا، رئیس بخش زیست شیمی دانشگاه ویسکونزین-مادیسون، معتقد است که ده دقیقه تابش نور خورشید تابستان بر روی دست ها و صورت، برای تامین ویتامین Dکافی است.
دکتر دلوکا می گوید: «این امر به محل سکونت شما نسبت به خط استوا بستگی دارد، در قطب شمال در طی فصل زمستان، خورشید با چنان زاویه ای می تابد که پرتوهای عمودی نمی توانند برای ساخت ویتامین D به پوست نفوذ کنند. در طی تابستان، شما می توانید مقدار زیادی ویتامین D را در سلول های چربی خود ذخیره کنید. اگر رژیم غذایی شما مناسب باشد، احتمالاً این ذخیره برای زمستان کافی خواهد بود.» نشستن در کنار یک پنجره آفتابگیر یا سوار شدن در اتومبیل فایده ای ندارد؛ شیشه پرتوهای مورد نیاز شما را تصفیه می کند.
خوشبختانه، کودکان با ذخیره کافی ویتامین D به دنیا می آیند که تا نه ماه نیاز کودک را تامین می کند. در یک بررسی در دانشگاه کلمبیا در شهر نیویورک نشان داده شد که افراد بالغ به اندازه کودکان خوش اقبال نیستند. پس از ارزیابی وضعیت کلسیم و ویتامین D در افراد مسنی که به خانه سالمندان می آمدند، پژوهشگران دریافتند که اکثر آنها مبتلا به کمبود ویتامین D هستند. تقریباً 85 درصد این مبتلایان به کمبود ویتامین D علائمی از پوکی استخوان داشتند. دکتر مایکل اف. هولیک، رئیس بخش غدد درون ریز، دیابت و متابولیسم و سرپرست مرکز تحقیقات بالینی عمومی در مرکز پزشکی دانشگاه بوستون، می گوید: «شواهد روزافزونی وجود دارد که کمبود ویتامین D در افراد مسن یک اپیدمی خاموش است که منجر به تخریب یا شکستگی استخوان می شود.»
ویتامین D در عملکرد ایمنی بدن نیز نقش ایفا می کند، هرچند هنوز دقیقاً چگونگی انجام این عمل مشخص نشده است.
مصرف بی خطر ویتامین D
وقتی هشت نفر در ماساچوست درست پس از نوشیدن شیر تازه ی تقویت شده با ویتامین Dمبتلا به علائمی نظیر تهوع، ضعف، یبوست و تحریک پذیری شدند، تا وقتی که مشخص شد این شیر به طور اتفاقی با بیش از 580 برابر مقدار معمول ویتامین Dتقویت شده بوده است، پزشکان دچار سردرگمی بودند.
این چنین تقویت بیش از حد شدیدی نادر است. اما مثال خوبی است از آنچه که در صورت مصرف بسیار زیاد ویتامین D می تواند روی دهد. از آن ها که این ویتامین در سلول های چربی ذخیره می شود، دوزهای زیاد و طولانی می تواند موجب رسوب کلسیم در بافت های نرم بدن و آسیب غیر قابل برگشت کلیه ها و دستگاه قلب و عروق شود. دوزهای 1800 IU در روز می تواند موجب توقف رشد در شیرخواران و کودکان خردسال شود. مصرف زیاد ویتامین D می تواند حتی منجر به اغماء شود.
از آن جا که ویتامین D می تواند چنین سمیتی داشته باشد، هرگز نباید مقادیر بیش از 600 IU در روز ویتامین D را بدون تجویز پزشک مصرف کرد.
منبع: www.dr-vitamino.ir
