خواب عبارت است از عدم توانایی ارادی در کنترل محیط فیزیکی و کاهش یا فقدان سطح هوشیاری، تعلیق نسبی ادراکات حسی و غیرفعال شدن تمام عضلات ارادی در زمان استراحت طوری که فعالیت بدن و ذهن تغییر کرده و توهم‌های بینایی جایگزین تصاویر واضح واقعی شوند.
یکی از نیازهای اساسی انسان است.و نقطه مقابل بیداری است اما اشتراک زیادی با هم دارند.استراحت کافی فواید زیادی برای بدن انسان دارد در زمان استراحت حالتی ایجاد می شود که در آن هوشیاری نسبت به محرک های محیطی کم می شود.یکی ازمهمترین قسمتها در زندگی انسان خواب است. نحوه شکل گیری در افراد مختلف متفاوت است.بعضی زودتر می خوابند و در مقابل عده ای دیگر، برای بخواب رفتن نیاز به زمان دارند.
استراحت برای سلامتی بدن مهم است.در زمان استراحت کردن بدن مشغول ترمیم عضلات و رشد استخوان ها و مدیریت هورمون ها را انجام می دهد .فقط کمیت آن و اینکه در طول شب چند ساعت بخوابیم مهم نیست بلکه مهم تر از اون کیفیت و خوب خوابیدن است.دانستن مراحل خواب و عوامل مختل کننده در خواب انسان کمک به بهود کیفیت خواب و در نتیجه کیفیت زندگی انسان می شوند.
تقویت حافظه و ارتقای سطح هوشیاری یکی از فواید مهم خواب است.استراحت کردن خوب شبانه بدن را در خصوص انجام امور روزانه آماده می سازد.
عوامل مختل کننده خواب:
استراحت ناکافی یادگیری انسان را مختل می کند و اجازه قضاوت درست در امور را نمی دهد
نداشتن استراحت کافی باعث مشکلات زیر می شود:
استرس , اضطراب , افسردگی ,ترس ,درد و… از عواملی هستند که انسان را با مشکل مواجه می کنند.برای جلوگیری از بی خوابی اگر دردی مانع خواب می شود بهتر است به پزشک مراجعه کرد و اگر استرس واضطراب زیاد دارید باید به روانشناس و روانپزشک مراجعه کنید.
بسیاری از اشخاص از این که در ابتدای صبح دچار خواب الودگی هستند ناراضی اند. با وجود زود خوابیدن اما باز هم وقتی صبح بیدار میشوند احساس خستگی می کنند دلایل بسیار روانشناختی در این موضوع دخیل است. مثلا اتاق شلوغ و نامرتب و یا نور اضافه در اتاق یا تغذیه نا مناسب میتواند در خستگی در زمان بیدار شدن اثر گذار باشد.
نور عامل سرکوب هورمون ملاتونین است و وقتی تولید این هورمون متوقف شود اختلالات خواب ایجاد می شود.
افرادی که استراحت کافی ندارند پیرتر به نظر می رسند. در اصل کلاژن پوست بخش مهمی از زیبایی است و ارتباط مستقیمی با استراحت کافی دارد. کیفیت و کمیت استراحت دو موضوع مهمی است که با هم ارزیابی میشود. افرادی که خواب کافی دارند، عمر طولانی تر دارند، زندگی سالم تری دارند. استراحت ناکافی باعث چاقی می شود و همینطور کنترل بدن را برای سوزاندن کربوهیدرات ها به حداقل می رساند. هورمون گرلین سبب می شود که فرد گرسنه تر شود و در نهایت اضافه وزن رخ می دهد.
مغز در طول شب فعال است و فعالیت شدید در مغز جلو و میانی در هنگام استراحت وجود دارد.
در هنگام خواب حرکت سریع چشم(REM) داریم بزرگسالان و نوزادان در طول شبانه روز هر دو ساعت خواب میبینند حتی اگر هنگام بیدار شدن آن را بخاطر نداشته باشند افراد در شب چندین خواب میبینند که هر کدام بین 5 تا 20 دقیقه طول می کشد .
به تصاویر خیالی، که گاهی با روایت مشخص و گاهی بدون روایت، هنگام استراحت در ذهن نمایش داده میشود، رویا می‌گویند.
حدود ۹۵٪ از تمام خواب ها اندکی پس از بیدار شدن به سرعت فراموش می شوند.
تغییراتی که در هنگام استراحت در مغز رخ می دهد از پردازش اطلاعات و ذخیره سازی مورد نیاز برای تشکیل حافظه پشتیبانی نمی کند. اسکن مغزی افراد خوابیده نشان داد که لوب های پیشانی در هنگام استراحت کردن REM، مرحله ای که خواب دیدن روی می دهد، غیرفعال هستند.
امام صادق(ع) خواب را به سه دسته طبقه بندی نمودند:
خوابهای بی معنی که معمولاً ناشی از افکار پریشان انسان در طول روز، پرخوری، عصبانیت و… می‌باشد. که موجب خوابهای پریشان می شود.
خوابی است که شیطان بر انسان مومن مسلط می کند تا او را بترساند:
شیطان زمانی که متوجه میشود با این حربه موفق نمی شود دست برمیدارد و بعد از چند روز این مشکل حل می شود.
اینها تلاشهای مذبوحانه ی شیطان است برای ترس و تردید و شک ایجاد کردن در دل مومنین.
خوابها و رویاهای صادقه :
رویای صادقه یا خواب مطابق با واقع یا کشف و شهود است . از رویای صادقه، با تعابیر «رویای حَسَنه» و «رویای صالحه» نیز یاد شده است. بر اساس احادیث، علاوه بر پیامبران و امامان، مومنان نیز می‌توانند رویای صادقه ببینند و این یکی از بشارت‌های به مؤمنان در دنیا است.
رویاهای صادقه انعکاس روح و روان پاکیزه انسان است یعنی هر چقدر در طول روز حواسمان روی نفسمان وبر روی ذهن و قلبمان بیشتر باشد احتمال اینکه رویای صادقه ببینیم بیشتر است.
بدلیل اینکه خواب های ما انعکاسی از روز ماست ،اگر فکر و اندیشه و ذهنمان در روز رها باشد و هر جا برود شب هم دقیقا همین اتفاق می افتد یعنی شب هم ما انعکاسی از زلالی روزمان را می بینیم.
اگر پاک‌تر، تمیز تر و زلال تر و بی آلایش تر باشیم انعکاس آن در زمان استراحت متناسب با روزمان است.
یکسری از شاخصه‌هایی که درباره ی رویای صادقه یکی زمان و شرایط و دیگر اینکه کاملاً شفاف و روشن است و پاسخ به یک سوال و مسئله ای است که جواب آن در خواب به شما داده خواهد شد.
در بعضی روایات داریم اگر کسی پیامبر را در خواب ببینید رویای صادقه است چون شیطان نمی تواند به شکل پیامبر در اید و پیامی که توسط ان رویا داده شده باید توسط کسی که علم تعبیر خواب داشته باشد استخراج شود و به انسان ارائه شود.
