به نقل از سایت دکتر محمود یزدان پناهی، جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات:
بعد از عمل دیسک کمر، زندگی به طرز قابل توجهی تغییر میکند. بسیاری از افرادی که با مشکل پارگی دیسک کمر روبرو بودهاند، بعد از جراحی میتوانند بهبود چشمگیری را تجربه کنند، اما روند بهبودی به مراقبتهای بعد از عمل بستگی دارد. یکی از اصلیترین مراحل این فرآیند، فیزیوتراپی بعد از عمل است که به تقویت عضلات کمر، بازگشت حرکت و جلوگیری از آسیب مجدد کمک میکند. طبق تحقیقاتی که در سال 2024 توسط مرکز درمانی ستون فقرات جان هاپکینز انجام شد، بیش از 80% بیمارانی که برنامه فیزیوتراپی منظمی را پس از عمل دیسک کمر پیگیری کردند، موفق به بازگشت به فعالیتهای روزمره خود شدند. برای افرادی که قصد انجام این عمل را دارند، مشاوره با جراح دیسک کمر در تهران یا سایر مراکز معتبر ضروری است تا روند درمان و بهبودی به بهترین شکل ممکن پیش رود.
بعد از عمل دیسک کمر، بسیاری از بیماران در جستوجوی پاسخ به این سوال هستند که چه زمانی میتوانند به زندگی طبیعی بازگردند. به طور معمول، بسته به نوع جراحی (لامینکتومی، دیسککتومی، فیوژن یا جراحیهای با لیزر)، بازگشت به زندگی عادی ممکن است از چند هفته تا چند ماه طول بکشد.
در یک مطالعه که در سال 2023 در ژورنال «Spine» منتشر شد، مشخص شد که بیش از 85 درصد بیماران طی سه تا شش ماه پس از عمل، به سطح قابل قبولی از فعالیت روزمره برگشتهاند. با این حال، بهبودی کامل همیشه به عوامل مختلفی مانند شدت آسیب، سن، وزن، وضعیت عضلات مرکزی بدن و رعایت دقیق توصیههای پزشکی بستگی دارد.
هفتههای اول بعد از عمل، بحرانیترین مرحله از دوران بهبودی است. بیمار ممکن است با محدودیتهایی در حرکت، نشستن طولانی، خم شدن یا حتی راه رفتن روبرو باشد. پزشکان معمولاً توصیه میکنند:
طبق گزارش انجمن جراحان ستون فقرات آمریکا (AANS)، نادیده گرفتن این محدودیتها یکی از دلایل اصلی شکست جراحی یا عود درد در سالهای بعد است.
فیزیوتراپی بخش حیاتی دوران بعد از عمل دیسک کمر است. این مرحله معمولاً از هفته دوم یا سوم آغاز میشود و بسته به نیاز بیمار، ممکن است بین 8 تا 12 هفته ادامه یابد.
در این فرآیند، تمرکز اصلی بر تقویت عضلات مرکزی بدن (کور)، بهبود انعطافپذیری و بازیابی هماهنگی عضلات اطراف ستون فقرات است. تمرینات شامل مواردی مانند:
بنا بر اعلام کلینیک مایو در سال 2024، بیمارانی که برنامهی فیزیوتراپی هدفمند را دنبال کردهاند، تا 60 درصد کمتر از دیگران دچار عود مجدد درد شدهاند.
برگشت به کار بعد از عمل دیسک کمر یکی از دغدغههای اصلی بیماران است. پاسخ این سوال به نوع شغل بستگی دارد. برای مشاغل اداری که با نشستن طولانی همراه است، معمولاً بعد از ۴ تا ۶ هفته امکان بازگشت به کار فراهم است؛ البته با وقفههای منظم برای ایستادن و راه رفتن هر ۳۰ دقیقه.
در مقابل، مشاغلی که نیاز به فعالیت بدنی شدید، بلند کردن بار یا خم شدن مکرر دارند، ممکن است تا ۳ ماه یا بیشتر به تعویق بیفتند. در برخی موارد، لازم است شرایط کاری فرد بهطور دائم تغییر کند تا از آسیب مجدد جلوگیری شود.
پس از جراحی دیسک کمر، تغییر سبک زندگی نقش تعیینکنندهای در حفظ نتایج درمان دارد. داشتن یک برنامهی منظم ورزشی، تغذیه مناسب و کنترل وزن بدن از عوامل اصلی پیشگیری از عوارض آینده هستند.
در این بخش به چند نکتهی کلیدی اشاره میشود:
در دوران پس از عمل دیسک کمر، برخی مشکلات و علائم ممکن است طبیعی باشند، اما برخی دیگر نیاز به بررسی فوری دارند. در ادامه به مواردی اشاره میکنیم:
علائم رایج و طبیعی:
موارد هشداردهنده:
در صورت مشاهده علائم هشدار، باید سریعاً با پزشک یا مرکز درمانی تماس گرفت.
بسیاری از بیماران، بعد از عمل دیسک کمر دچار اضطراب، افسردگی یا ترس از حرکت میشوند. این مسئله نهتنها کیفیت زندگی را کاهش میدهد، بلکه روند فیزیوتراپی و بهبودی جسمی را هم مختل میکند.
دکتر مایکل وود، جراح ستون فقرات در بیمارستان جانز هاپکینز، میگوید:
«درمان درد فقط با چاقوی جراحی تمام نمیشود؛ درمان ذهن و بدن باید در کنار هم دنبال شود.»
مراجعه به رواندرمانگر یا شرکت در جلسات مشاوره، به بیماران کمک میکند تا با ترسهای خود روبرو شوند و دوباره اعتمادبهنفس حرکتی خود را باز یابند.
مراقبتهای خانگی بخش مهمی از فرآیند بهبودی هستند. در ادامه، دو لیست از بایدها و نبایدها آوردهایم که رعایت آنها نقش مهمی در جلوگیری از عود درد دارد:
فرایند بهبودی بعد از عمل دیسک کمر فقط محدود به ماههای اول نیست. ویزیتهای دورهای در ۳، ۶ و ۱۲ ماه پس از جراحی، امکان پایش بهبودی را فراهم میکنند. در این جلسات، پزشک با بررسی MRI یا تصاویر دیگر، میزان جوشخوردگی دیسک یا استخوان را ارزیابی میکند.
در برخی بیماران، ممکن است لازم باشد پس از ۶ ماه دوباره تحت فیزیوتراپی قرار گیرند یا برنامهی ورزشی بلندمدتتری دریافت کنند. همچنین، بررسی منظم تراکم استخوان در افراد بالای ۵۰ سال ضروری است تا از ضعف مهرهها و احتمال شکستگی جلوگیری شود.
زندگی بعد از عمل دیسک کمر میتواند به کیفیت بالایی بازگردد، اما این موفقیت به میزان پایبندی بیمار به مراقبتها، اصلاح سبک زندگی، پیگیری درمانهای فیزیکی و حفظ سلامت روانی بستگی دارد. اگرچه عمل جراحی گامی بزرگ در جهت درمان درد است، اما نگهداری از ستون فقرات در بلندمدت، نیازمند مشارکت فعال بیمار در روند بهبودی است. همانطور که در بسیاری از منابع معتبر تأکید شده، نتیجه جراحی بیشتر به رفتار بیمار پس از عمل بستگی دارد تا مهارت جراح در اتاق عمل.
