شب یلدا، که به عنوان شب چله نیز شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین و زیباترین جشن‌های ایرانی است. این شب، بلندترین شب سال و آغاز زمستان را نشان می‌دهد و ایرانیان به طور سنتی آن را با خانواده و دوستان جشن می‌گیرند. همچنین، چله‌های دیگر نیز در طول سال وجود دارند که هر کدام ویژگی‌ها و رسوم خاص خود را دارند. در این مقاله به بررسی تاریخچه، رسوم، اسطوره‌ها و دلایل برگزاری این جشن‌ها پرداخته می‌شود.
شب چله به شب اول زمستان اشاره دارد که در تقویم ایرانیان، معمولاً در ۳۰ آذر (برابر با ۲۱ دسامبر) جشن گرفته می‌شود. این شب، به دلیل طولانی بودن شب و کوتاهی روز، نماد گذر از تاریکی به روشنایی و آغاز فصل جدیدی از زندگی است.
ایرانیان به چهار نوع چله در سال اشاره می‌کنند که هر کدام به فصلی خاص مربوط می‌شوند:
از جمله رسوم شب یلدا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
شب یلدا در فرهنگ ایرانی، با داستان‌ها و اسطوره‌های مختلفی همراه است. یکی از این داستان‌ها مربوط به میترا، خدای نور و روشنایی است که در این شب به دنیا آمده است. این جشن به نوعی نماد پیروزی نور بر تاریکی نیز محسوب می‌شود.
میترا، یکی از شخصیت‌های مهم در اسطوره‌شناسی ایرانی و زرتشتی است. او نماینده نور، حقیقت و دوستی است و به عنوان نگهبان پیمان‌ها و قراردادها شناخته می‌شود. در فرهنگ زرتشتی، میترا به عنوان خدای خورشید و روشنایی، نماد پیروزی نور بر تاریکی و خوبی بر بدی است.
بر اساس اسطوره‌ها، میترا در شب یلدا به دنیا آمده است. این شب به عنوان بلندترین شب سال، زمانی است که تاریکی به اوج خود می‌رسد و پس از آن روزها به تدریج بلندتر و روشن‌تر می‌شوند. تولد میترا در این شب نمادی از آغاز نور و روشنایی جدید است و به نوعی پیروزی نور بر تاریکی محسوب می‌شود.
در دوران باستان، ایرانیان این شب را به عنوان جشن تولد میترا جشن می‌گرفتند. مردم با برگزاری مراسم و جشن‌ها، به یادآوری تولد این خدا و پیروزی نور بر تاریکی می‌پرداختند. این جشن شامل روشن کردن آتش، خواندن اشعار و برگزاری مراسم خاصی بود که به شادی و سرور می‌انجامید.
شب یلدا به عنوان شب تولد میترا، نه تنها یک جشن خانوادگی بلکه یک جشن فرهنگی و مذهبی نیز محسوب می‌شود. در این شب، خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند و با روشن کردن شمع و آتش، به یاد تولد میترا و پیروزی نور بر تاریکی، جشن می‌گیرند. این سنت هنوز هم در میان ایرانیان زنده است و به عنوان یک فرصت برای تجدید دیدارها و تقویت روابط خانوادگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در پایان...
شب یلدا یا شب چله و چله‌های دیگر، نه تنها جشن‌هایی زیبا و با معنا هستند بلکه نمادی از فرهنگ و تاریخ غنی ایران به شمار می‌روند. با برگزاری این شب‌ها، ایرانیان به یادآوری ارزش‌های خانوادگی و فرهنگی خود پرداخته و به نسل‌های آینده منتقل می‌کنند. این شب‌ها فرصتی است برای تجدید دیدارها، شادی‌ها و یادآوری داستان‌های کهن که در دل فرهنگ ایرانی جاودانه مانده‌اند.
