اسم این متن من گمراه کننده‌ست، من دنبال این نیستم که به سوال ذکر شده پاسخ بدم، پاسخ به این سوال فهم عمیقی از تاریخ علم و مدرنیته می‌خواد که من ندارم. هدفم نقد یک کج‌فهمی و موضع اشتباه هستش که بسیار هم شایع هست. قبل هرچیز، هرجای متن من از "علم" یا "science" گفتم منظورم علمِ تجربی و آزمایشگاهیه و هرجا از دانش صحبت کردم منظورم عام هستش، که شامل ریاضی و منطق و اینا هم می‌شه. بعلاوه فرض می‌کنم، برخلاف بعضی فیلسوفان علم، که علم و دانش بشری واقعا پیشرفت کرده و درجا نزدیم.
اون حرف رایج حالا چیه؟ این که دانشمندا به جای این که درباره جهان و طبیعت فکر کنن، داستان بگن و غیره، آزمایش کردن! به خود طبیعت رجوع کردن، به خود جهان. متدولوژی تجربی اتخاذ کردن و تجربه کردن و علم تجربی پیشرفت کرد و فیزیک و شیمی و زیست‌شناسی و کلا علم مدرن شکل گرفت بر اساس شناخت مستقیم جهان و این متد جدید. من نمی‌دونم واقعا علم مدرن چقدر تجربی‌تر از علم دوران باستان یا قرون وسطی‌ست، و عجیب خواهد بود برام اگه کسی بگه یونانیان باستان یا پزشکان و دانشمندان مسلمان یا چینی‌ها متد تجربی نداشتن کلا یا به آزمایش نمی‌پرداختن. ولی خب نقدم به این دیدگاه چیز دیگری‌ست.
مسئله اینه که اگر ما قائل باشیم فیزیک مدرن یا زیست‌شناسی مدرن نسبت به ورژن‌های پیشامدرن‌شون پیشرفت کردن، باید قائل به پیشرفت در ریاضیات و منطق هم باشیم. اگر زیست‌شناسی و فیزیک مدرن هم از لحاظ عمق و هم گستره وحشتناک برتر از فیزیک و زیست‌شناسی ارسطوییه، خب منطقی که امروزه داریم، هم از حیث تنوع و هم عمق بسیار پیشرفته‌تر از منطق ارسطوییه. ریاضیاتی که در چند قرن اخیر develope شده وحشتناک پیشرفته‌تر از ریاضیات قدیمه، اصلا فیلدهایی به ریاضیات اضافه شدن که نبودن در ریاضیات قدیم و دنیایی شدن الان.
و صد البته علوم کامپیوتر، که برخلاف اسمش بیشتر ریاضی هستش تا science، دانشی که دنیا و زندگی ما رو در این عصر داره سریعتر از هرچیزی تغییر می‌ده در حالی که در دوران باستان و قرون وسطی چیز زیادی نبود... آیا علوم کامپیوتر، ریاضیات، و منطق، به همون اندازه علوم تجربی که چه عرض کنم، حتی بیشتر از اون‌ها پیشرفت نکرده؟ و آیا این‌ها تجربی‌ان؟ ریاضی‌دانا که آزمایشگاه نمی‌رن، هنوز می‌شینن تو اتاق، به شهود و عقل شون متوسل می‌شن و استنتاج و اثبات می‌کنن و فقط به جای گچ و سنگ ماژیک دستشون گرفتند.
نتیجتا پاسخ به چرایی پیشرفت دانش بشر، آزمایشگاه نیست، اگر پاسخ رو تجربه و آزمایش بدونیم پیشرفت ریاضیات و منطق و کامپیوتر رو نمی‌تونیم توضیح بدیم. پاسخ چیه؟ نمی‌دونم. حدس می‌زنم ساختار جامعه و آکادمی و دانشگاه تغییر کرد، نمی‌دونم... ولی مهمه که در دام تلقی اشتباه نیافتیم.
پی‌نوشت: خدا ارسطو رو بیامرزه، منطق، زیست‌شناسی، فیزیک، اخلاق و فلسفه‌اش هزاره‌ها بر جهان حاکم بوده، مخصوصا بر جهان اسلام... یک نفر چقد می‌تونه بانفوذ باشه ناموسا...
پ.ن 2: آیا فلسفه پیشرفت کرده؟ :")
چه شواهدی له و علیه‌اش داریم؟ :")))))
