تقویت افتراقی یک استراتژی است که در تجزیه و تحلیل رفتار کاربردی (ABA) برای رسیدگی به رفتارهای چالش‌برانگیز یا نامطلوب، معمولاً در کودکان استفاده می‌شود. درحالی‌که چند تکنیک در تقویت افتراقی استفاده می‌شود، هدف همیشه یکسان است: تشویق رفتار مناسب با ارائه یا حذف تقویت.
نظریه‌ای که در پس تقویت افتراقی وجود دارد این است که افراد تمایل دارند رفتارهایی را ادامه دهند که به آن‌ها پاداش داده می‌شود و احتمال این‌که رفتارهای تقویت نشده را ادامه دهند کمتر است.
تقویت افتراقی(تمییزی) شامل دو جزء است:
"رفتار مناسب" در تقویت افتراقی ممکن است به شرح زیر شناخته شود:
(1) نامناسب رفتار نکردن؛ یا (2) انتخاب پاسخ مثبت به جای پاسخ منفی.
تقویت تمییزی را برعکس نظم و انضباط سنتی در نظر بگیرید: با استفاده از تقویت تمییزی (افتراقی)، بزرگسال از رفتار منفی کودک دلسرد نمی‌شود، بلکه رفتار مثبت کودک را تشویق می‌کند. با خودداری از تقویت رفتار منفی کودک، رفتار منفی از بین می‌رود.
جلوگیری از تقویت(منع تقویت) چیست؟
جلوگیری از تقویت در هنگام استفاده از تقویت کننده‌ی افتراقی اساساً به معنی نادیده گرفتن رفتار نامناسب است. در بیشتر موارد، این بدان معناست که از تماس چشمی خودداری می‌کنیم، سکوت کرده و دور می‌شویم. منع تقویت اغلب باعث افزایش رفتارهای قبل از شروع به بهبود می‌شود، بنابراین اجرای آن نیاز به ثبات و صبر دارد.
برای دستیابی به بیشترین موفقیت، بزرگسال همچنین باید هنگامی که کودک رفتار مورد نظر را انجام می‌دهد، فوراً تقویت مثبت را ارائه کند.
کاربرد تقویت افتراقی چیست؟
تفاوت‌های ظریفی در نحوه‌ی اجرای تقویت افتراقی وجود دارد:
تقویت افتراقی رفتار ناهمساز شامل تقویت رفتارهایی است که نمی‌تواند همزمان با رفتار نامناسب رخ دهد. به عنوان مثال، معلمی می‌خواهد کودک روی صندلی خود بماند. هر بار که دانش آموز صندلی خود را ترک می‌کند، رفتار نادیده گرفته می‌شود. با این حال، وقتی کودک نشسته است، معلم با یک ژتون به او پاداش می دهد.
تقویت افتراقی رفتار جایگزین شامل تقویت رفتاری است که به عنوان جایگزینی برای رفتار نامناسب عمل می‌کند. مثالی خوب در این مورد می‌تواند کودکی باشد که از والدین خود غذا می‌خواهد. هربار که کودک با فریاد و قشقق درخواست می‌کند، والدین او را نادیده می‌گیرند. والدین فقط وقتی که کودک مودبانه درخواست می‌کند، اعلام رضایت و خرسندی می‌کنند، و درخواست او را برآورده می‌کنند.
تقویت افتراقی رفتارهای دیگر شامل پاداش دادن به کودک می‌شود زمانی‌که رفتار نامناسب در مدت زمان مشخصی رخ ندهد. نمونه‌ای از این نوع تقویت افتراقی می‌تواند کودکی باشد که مکرراً در زمان شام صندلی خود را ترک می‌کند. والد زمان‌سنج را برای ده دقیقه تنظیم می‌کرد. اگر کودک در این مدت صندلی خود را ترک نکند، پس از صرف شام، وقت تلویزیون به او تعلق می‌گیرد.
تقویت افتراقی مقادیر کمتر بروز رفتار شامل تشویق کودک به کاهش دفعات بروز یک رفتار است. خود این رفتار نامناسب نیست، اما دفعاتی که کودک آن رفتار را بروز می‌دهد نامناسب است. یک مثال خوب از این نوع تقویت افتراقی کودکی‌ست که قبل از ناهار مکرراً دست های خود را می‌شست. در این مورد، مربی می‌خواهد کودک دستهای خود را بشوید، اما نه بیشتر از یک بار قبل از ناهار. در صورت اجتناب از شستن بیش از یک بار، معلم با استفاده از DRL ، به کودک اجازه می‌دهد که در اول صف ناهار باشد.
چه زمانی از تقویت افتراقی استفاده می‌شود؟
تقویت افتراقی اغلب در کودکان استفاده می‌شود، اگرچه می‌تواند با موفقیت در سایر جمعیت‌ها و در بسیاری از محیط‌های دیگر نیز با موفقیت مورد استفاده قرار گیرد.
برای مثال، یک مدیر منابع انسانی را در نظر بگیرید که قوانین خاصی را در ارتباطات درون سازمانی اجرا می‌کند. یعنی، همه کارکنان باید در صورت داشتن سوال از ایمیل استفاده کنند. اگر کارمندی از این قانون پیروی نکند و درعوض از طریق پست صوتی پیغامی درمورد دستمزد خود بگذارد، مدیر منابع انسانی تا زمانی که کارمند درخواست را در ایمیل ارسال نکند، درخواست او را نادیده می‌گیرد.
