چشم انداز برخی صنایع مانند فولاد در ده سال آینده شکننده است. رهبران شرکت های فولادی می توانند یک رویکرد استراتژیک را برای کنار زدن عدم قطعیت ها و کاهش ریسک در حالی که صنعت در حال تغییر شکل است، اتخاذ کنند. علی‌رغم نوسانات بی‌سابقه به دلیل بیماری کرونا، با شروع سال 2022 برای شرکت های فولادی، شروع خوبی بود و قیمت‌های فولادی با رشد غیر منتظره ای مواجه شد. این افزایش نرخ عمدتاً ناشی از چشم‌انداز تقاضای مثبت پس از بهبودی فضای ناشی از اختلالات بازار به دلیل کرونا بود. هزینه‌های زیرساختی که مدت‌ها به تعویق افتاده بود و به عنوان بخشی از محرک بهبود پیش‌بینی می‌شد، فعال گردید.اما به دلایلی از جمله جنگ در اوکراین، موج‌های جدید قرنطینه مرتبط با COVID-19 در چین، و اختلالات در زنجیره تامین و همچنین وضعیت کلی اقتصاد کلان، از جمله عواقب ناشی از تورم بالا و افزایش نرخ بهره و افزایش قیمت های جهانی انرژی، پیش‌بینی‌های تقاضای فولادی در ماه اکتبر 2022 برای سال‌های 2022 و 2023 به ترتیب شاهد تجدید نظر 2.7 و 1.2 درصدی به سمت پایین بود. علی رغم اینکه صنعت فولاد در سال 2023 به پیشرفت خود ادامه می دهد، انتظار داریم این سطح از نوسانات قیمت در کل زنجیره ارزش باقی بماند. جهت کنترل این روند در زیر به عوامل موثر بر تاب آوری صنایع علی الخصوص فولاد پرداخته شده و چهار استراتژی را ارائه می‌کند که می‌تواند به فولاد سازان کمک کند تا در سال‌های آینده به سمت پایداری حرکت کنند.
تاب آوری چیست؟
تاب‌آوری در صنایع به معنای توانایی در مواجه با تغییرات، شوک‌ها، نوسانات بازار و مشکلات اقتصادی است که بتواند در مقابل آنها مقاومت کرده و بهبود یابد. به عبارت دیگر، تاب‌آوری در بعنوان مثال صنعت فولاد به توانایی این صنعت اشاره دارد که با انعطاف‌پذیری، استفاده از استراتژی‌های مناسب و اجرای کنترل‌ها و تغییرات لازم، قادر به حفظ عملکرد مطلوب، بهره‌وری بهینه و پایداری در مقابل چالش‌ها و مشکلات باشد.در صنایع، تاب‌آوری به دلیل تحت‌تأثیر قرار گرفتن آنها از عوامل متعددی از جمله نوسانات قیمت مواد اولیه، نوسانات قیمت و محدودیت ها درتامین پایدار انرژی، تغییرات تقاضا و عرضه، تحولات تکنولوژیکی، محدودیت‌های منابع، تغییر قوانین و مقررات صادراتی؛ سیاست‌های اقتصادی و بازار سرمایه؛ تحریم ها و مسائل محیطی و محیط زیستی به اهمیت زیادی دست یافته است. مفاهیم اصلی تاب‌آوری در صنایع شامل تنوع محصولات برای مقابله با نوسانات بازار، استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته برای بهبود فرآیندها و کاهش هزینه‌ها ، مدیریت منابع بهینه برای کاهش ضایعات و افزایش بهره‌وری، تطبیق با تغییرات در تقاضا و سلیقه مشتریان، مدیریت هزینه های تمام شده و انعطاف‌پذیری در تصمیم‌گیری‌ها برای مواجهه با تغییرات محیطی زیستی و تغییر در محیط کسب‌وکار می‌باشند.در کل، تاب‌آوری در صنایع به توانایی آنها برای سازگاری با تغییرات و مشکلات مختلف، به‌منظور حفظ و ارتقاء عملکرد و کیفیت تولید اشاره دارد.
چالش ها و تغییرات آینده در صنایع:
صنایع در آینده ممکن است با چالش‌ها و تغییرات مختلفی روبرو شود که بر تاب‌آوری و پیشرفت آنها تأثیر خواهد گذاشت. برخی از این چالش‌ها و تغییرات عبارتند از:
نوسانات قیمت مواد اولیه:
تغییرات در عرضه و تقاضا، پر رنگ شدن مسائل زیست محیطی و پایداری، هماهنگی با پیشرفت های تکنولوژی و نوآوری، پیچیده و سخت‌تر شدن رقابت جهانی، تغییر در سلیقه مشتریان، محدودیت‌های منابع اولیه و انرژی ،تغییرات قوانین و مقررات مخصوصا در خصوص تعرفه های گمرکی و قیمت گذاری‌های دستوری، تحریم و سیاست های تاثیرگذار بر جذب سرمایه گذار، بحران های آب و کم آبی، زیر ساخت های ناکافی حمل و نقل به منظور مواجهه با این چالش‌ها و تغییرات، صنایع باید به توانایی تاب‌آوری تجهیز شده و استراتژی‌ها و راهکارهای مناسبی را اجرا کنند تا بتوانند مقاومت کرده و پیشرفت کنند. برای تقویت تاب‌آوری در صنایع، می‌توان از روش‌ها و استراتژی‌های مختلفی استفاده کرد. در زیر به تعدادی از این روش‌ها اشاره می شود:
تنوع محصولات و انعطاف پذیری در تولید:
سیاست تنوع محصولات به عنوان یک استراتژی مهم در تقویت تاب‌آوری صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. بعنوان مثال در صنعت فولاد تنوع محصولات از جمله فولاد‌های ویژه با خواص مختلف به شرکت‌ها کمک می‌کند تا در مواجهه با تغییرات بازار، تغییرات تقاضا و نوسانات قیمت‌ها، تاب‌آوری داشته باشند.تولید انواع مختلف فولاد با خواص و کاربردهای متفاوت می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا با تقاضای موردنیاز مشتریان، تطبیق پیدا کرده و وارد بازارهای جدید و مختلف شوند که این بازارها ممکن است حتی در مناطق جغرافیایی مختلف یا در صنایع متفاوت قرار داشته باشند . تنوع محصولات به شرکت‌ها کمک کند تا در طولانی‌مدت پایدار باشند و از تغییرات ناگهانی در بازار جلوگیری کنند.برای پیاده‌سازی سیاست تنوع محصولات، شرکت‌ها باید با توجه به تحقیقات بازار، نیازهای مشتریان، فرآیندهای تولیدی و توانایی‌های خود، نوع محصولات جدید را تعیین کنند و در نتیجه به مرور زمان تنوعی را در خط تولید خود ایجاد کنند. این استراتژی می‌تواند به تقویت تاب‌آوری شرکت‌ها در مقابل تغییرات و چالش‌های مختلف کمک کند.
استفاده از تکنولوژی‌های نوین:
سیاست استفاده از تکنولوژی‌های نوین یکی از راه‌های مؤثر برای تقویت تاب‌آوری در صنایع است. این سیاست به‌منظور بهبود فرآیندها، افزایش کیفیت، افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها، کاهش ضایعات و تطابق با تغییرات بازار و فناوری‌ها به کار می‌رود و با تولید محصولات جدید با خواص و کاربردهای متفاوت باعث افزایش اعتماد مشتریان شود. تکنولوژی‌های نوین در صنایع می‌توانند به شرکت‌ها کمک کنند تا به صورت انعطاف‌پذیر در مواجهه با چالش‌ها عمل کنند و به سرعت به تغییرات در نیازهای بازار پاسخ دهند و امکان ورود به بازارهای جدید و توسعه تجارت را فراهم کند. برای استفاده موثر از تکنولوژی‌های نوین، شرکت‌ها باید سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه کنند، بازخوردهای مشتریان را در نظر بگیرند و توانایی اجرای تغییرات تکنولوژیکی را در سازمان خود داشته باشند. این سیاست می‌تواند به شرکت‌ها در تحقق تاب‌آوری و موفقیت در مواجهه با چالش‌های فرآیندی، بازاری و فناوری‌ای کمک کند.
مدیریت بهینه منابع و مواد اولیه:
سیاست مدیریت منابع بهینه در راستای تقویت تاب‌آوری صنایع به معنای بهینه‌سازی استفاده از منابع مختلف از جمله مواد اولیه، انرژی، زمان و نیروی انسانی است. این سیاست به شرکت‌ها کمک می‌کند تا در شرایط تغییرات و نوسانات بازار به بهره‌وری بیشتری دست یابند و به همین ترتیب تاب‌آوری خود را تقویت کنند. بهینه‌سازی فرآیندها و منابع باعث افزایش کارایی، بهره‌وری، کاهش زمان تولید و کاهش ضایعات تولید می‌شود. این کاهش ضایعات در نهایت منجر به صرفه‌جویی در منابع و کاهش هزینه‌ها می‌شود. همچنین بهینه‌سازی مدیریت انبارها و مواد اولیه می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و بهره‌وری بیشتر کمک کند.کاهش مصرف انرژی نیز در فرآیندهای تولیدی باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها و کاهش اثرات محیطی مرتبط با تولید انرژی می‌شود. افزایش مهارت‌ها و آموزش کارکنان نیز می‌تواند به بهره‌وری بیشتر و کاهش خطاها در فرآیندها کمک کند و استفاده از ابزارها و نرم‌افزارهای مدیریت منابع می‌تواند به تحلیل دقیق‌تر و تصمیم‌گیری بهتر در مورد تخصیص منابع کمک کند. برای اجرای موفقیت‌آمیز سیاست مدیریت منابع بهینه، شرکت‌ها باید به تجزیه و تحلیل دقیق محیط داخلی و خارجی، بهبود فرآیندها، ایجاد فرهنگ انعطاف‌پذیری و همکاری‌های مؤثر در سازمان متمرکز شوند. این سیاست می‌تواند به تقویت تاب‌آوری شرکت‌ها در مواجهه با چالش‌های مالی، تقاضا و مدیریتی کمک کند.
استفاده از داده‌ها و تحلیل‌ها:
استفاده از داده‌ها و تحلیل‌ها به عنوان یک ابزار مهم در تقویت تاب‌آوری صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش به شرکت‌ها کمک می‌کند تا به صورت دقیق‌تر و مستندتر به تغییرات بازار، تقاضا، عملکرد فرآیندها و عوامل مختلف دیگر واکنش نشان دهند. با تجزیه و تحلیل داده‌های بازار و تقاضا، شرکت‌ها می‌توانند نمونه‌های تغییرات در تقاضا و رفتار مشتریان را تشخیص داده و به سرعت به تغییرات بازار واکنش نشان دهند. با تحلیل دقیق داده‌ها، می‌توان الگوهای نوسانات در بازار، قیمت‌ها و تقاضا را تشخیص داده و برنامه‌ریزی برای مواجهه با آنها انجام داد. همچنین می‌توان بهبود مدیریت زنجیره تأمین را تحقق داده و مشکلات را شناسایی کرده و به شرکت‌ها کمک می‌کند تا برنامه‌ریزی موجودی‌ها را بهبود دهند و از کمبود یا اضافه‌تر شدن موجودی‌ها جلوگیری کنند. همچنین با تجزیه و تحلیل دقیق داده‌های مرتبط با فرآیندهای تولید و تعمیرات، شرکت‌ها می‌توانند نقاط ضعف و بهبود را شناسایی کرده و بهینه‌سازی‌های لازم را انجام دهند. برای بهره‌برداری بهینه از داده‌ها و تحلیل‌ها، شرکت‌ها باید دسترسی به داده‌های دقیق و جامع داشته باشند، ابزارها و تکنیک‌های تحلیل داده را به طور مؤثری مسلط باشند و توانایی تفسیر درست و منطقی از نتایج تحلیل را داشته باشند.
استفاده موفق از داده‌ها و تحلیل‌ها می‌تواند به تقویت تاب‌آوری شرکت‌ها در مواجهه با تغییرات و چالش‌های مختلف کمک کند.
توسعه بازارهای جدید:
سیاست توسعه بازارهای جدید به معنای گسترش حضور شرکت‌ها در بازارهای جدید و نوآوری در تجارت و توزیع محصولات است. این سیاست می‌تواند به تقویت تاب‌آوری صنایع در مواجهه با تغییرات و ریسک‌های مختلف کمک کند. وابستگی به بازارهای محدود می‌تواند شرکت‌ها را در معرض ریسک قرار دهد. با توسعه بازارهای جدید، شرکت‌ها می‌توانند تنوع مشتریان خود را افزایش دهند و از نوسانات بازارهای مختلف بهره‌برداری کنند. همچنین باعث می شود از وابستگی به یک یا چند بازار خاص جلوگیری کنند و در صورت تغییرات ناگهانی در این بازارها، تأثیرات مخربی را تجربه نکنند و از فرصت‌های جدید در بازارها، مناطق جغرافیایی یا صنایع مرتبط بهره‌برداری کنند. همچنین می توانند ریسک‌های مرتبط با تغییرات سیاسی، اقتصادی و قوانین مختلف در بازارهای مختلف را کاهش دهند. برای اجرای موفقیت‌آمیز سیاست توسعه بازارهای جدید، شرکت‌ها باید بازارهای جدید را به دقت تحلیل کنند، نیازها و تقاضاهای بازارهای مختلف را شناسایی کنند، و بهبود فرآیندها و محصولات خود را برای متناسب شدن با نیازهای جدید طراحی کنند. این سیاست می‌تواند به تقویت تاب‌آوری شرکت‌ها در مواجهه با تغییرات و فشارهای مختلف کمک کند.
توسعه آموزش و ارتقا نیروی انسانی :
سیاست آموزش و توسعه نیروی انسانی به معنای سرمایه‌گذاری و تخصیص منابع به منظور افزایش دانش، مهارت‌ها، و توانایی‌های نیروهای انسانی در صنایع است. این سیاست به شرکت‌ها کمک می‌کند تا با تقویت دانش و توانمندی‌های کارکنان، به بهره‌وری بیشتر، بهترین استفاده از فناوری‌های جدید و مدیریت بهتر رسیده و در مواجهه با چالش‌ها و تغییرات صنعت تاب‌آوری داشته باشند. آموزش‌های مدیریتی به مدیران و رهبران امکان می‌دهد تا با ایجاد تیم‌های کاری قوی‌تر و کارآمدتر به بهترین شکل از منابع تولید، انسانی و مالی استفاده کنند و تصمیم‌گیری‌های بهتری انجام دهند و آنها برای تغییرات صنعتی، تکنولوژیکی و بازاریابی به شرکت‌ها کمک می‌کند تا بهترین تطابق را با تغییرات داشته باشند. مدیران آموزش دیده کارکنان را در ترویج نوآوری در فرآیندها، محصولات و رویکردهای تجاری با رعایت استانداردها کمک می کنند تا خطاها و تلفات را به حداقل برسانند و کارایی را افزایش دهند ضمنا اینکه تعهد آنها را به سازمان را افزایش می دهد و رضایت شغلی را بهبود می‌بخشد. برای اجرای موفقیت‌آمیز سیاست آموزش و توسعه نیروی انسانی، شرکت‌ها باید نیازهای آموزشی کارکنان را به دقت تحلیل کنند، برنامه‌های آموزشی مناسب را طراحی و اجرا کنند و از نتایج و تأثیرات مثبت آموزش‌ها بر روی کارکنان و عملکرد شرکت بهره‌برداری کنند. سرمایه‌گذاری در توسعه نیروی انسانی می‌تواند به تقویت تاب‌آوری شرکت‌ها در مواجهه با تغییرات و چالش‌های مختلف کمک کند.
تعامل با زنجیره تأمین:
سیاست تعامل با زنجیره تأمین به معنای برقراری همکاری و ارتباط مؤثر با تمامی عوامل مشارکت‌کننده در زنجیره تأمین محصولات یا خدمات صنایع است. این سیاست به شرکت‌ها کمک می‌کند تا از تعامل و همکاری با تأمین‌کنندگان، توزیع‌کنندگان، شرکای تجاری و سایر ارتباطات در زنجیره تأمین بهره‌وری بیشتری را کسب کنند و در مواجهه با تغییرات و ریسک‌های مختلف تاب‌آوری داشته باشند. برای اجرای موفقیت‌آمیز سیاست تعامل با زنجیره تأمین، شرکت‌ها باید روابط قوی‌تری با تأمین‌کنندگان، شرکای تجاری و مشتریان خود ایجاد کنند، فناوری‌ها و ابزارهای ارتباطی مدرن را به کار گیرند و از نتایج تعاملات در بهبود کلی عملکرد و تاب‌آوری شرکت بهره‌برداری کنند.
تدابیر مقابله با تغییرات قوانین:
تقویت تاب‌آوری در صنایع نیازمند انجام تدابیری است که به شرکت‌ها کمک کند بهترین واکنش‌ها را در مواجهه با تغییرات و تغییرات در قوانین و مقررات نشان دهند. شناسایی و تحلیل دقیق تغییرات محتمل در بازار، فناوری، قوانین و مقررات و سایر عوامل اجتماعی و اقتصادی می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا به طور موثر به تغییرات پاسخ دهند. اطلاعات دقیق از تغییرات قوانین و مقررات محلی و بین‌المللی می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا اقداماتی را پیش از ورود تغییرات به اجرا بگذارند. ایجاد ساختارها و فرآیندهای چابک نیز در سازمان به شرکت‌ها کمک می‌کند تا به سرعت به تغییرات پاسخ دهند و تصمیمات سریع‌تری اتخاذ کنند. در کل، تدابیر مقابله با تغییرات و قوانین باید به شرکت‌ها کمک کند تا از تغییرات به عنوان یک فرصت برای بهبود و توسعه بهره‌برداری کنند و تا به حد امکان از اثرات منفی آنها جلوگیری کنند
توجه به نوآوری و تحقیق و توسعه:
نوآوری، تحقیق و توسعه (R&D) در صنایع و شرکت‌ها به ایجاد و اجرای ایده‌ها و پروژه‌های جدید برای بهبود فرآیندها، محصولات، تکنولوژی‌ها و عملکردهای این صنعت اشاره دارد. این اقدامات باعث افزایش توانایی تاب‌آوری شرکت‌ها در مقابل چالش‌ها و تغییرات مختلف می‌شود. نوآوری و تحقیق و توسعه به عنوان یک پایه مهم، به صنایع کمک می‌کند تا در مقابل تغییرات بازاری، تحولات تکنولوژیکی و نیازهای مشتریان پاسخگو باشد و به صورت پایدار رشد کند.
