قبل از این که دست به کار شوم و این متن را بنویسم، عنوانش را گوگل کردم. به چند صفحه نوشته و چند ویدیو رسیدم که از مزایای پادکست و اپلیکیشن‌های پادگیر گفته بودند. یک کتاب صوتی با همین موضوع هم دیدم که به نظر می‌رسد اصلا مخاطب‌اش را نشناخته است. محتوایش هرچه که باشد خیلی به درد آدمی که دنبال جواب این سوال است نمی‌خورد چون نمی‌تواند خوب گوش کند. اینجا من می‌خواهم روی «گوش کردن» تمرکز کنم.
چطور است که نمی‌توانیم گوش کنیم؟ چه‌کار کنیم که بتوانیم بهتر گوش کنیم؟
احتمالا برای همه ما پیش آمده باشد که حین گوش دادن پادکست حواسمان پرت می‌شود. به خودمان می‌آییم و میبینیم ۱۰ دقیقه است که اصلا نشنیده‌ایم راوی چه می‌گفته. برگشتن به آخرین جایی که حواسمان جمع بود هم کار ساده‌ای نیست. در نهایت برمی‌گردیم، باز هم حواسمان پرت می‌شود و به این نتیجه می‌رسیم که پادکست برای ما نیست.
سال گذشته برای بازطراحی تجربه کتابخوانی الکترونیک تحقیق می‌کردیم. اکثر افرادی که با آنها مصاحبه کردیم رابطه خوبی با کتاب صوتی نداشتند. تمرکز‌شان را خیلی زود از دست می‌دادند و ترجیح می‌دادند که کتاب را خودشان بخوانند تا بهتر متوجه محتوا شوند. شما تنها نیستید. حتی من هم همین مشکل را دارم. اما شاید بهتر باشد یک بار دیگر، این بار منطقی‌تر امتحان‌اش کنید.
محتوای صوتی ذهن را خیلی بیشتر از چیزی که تصورش را می‌کنیم مشغول می‌کند. شاید فکر کنیم حین کار کردن می‌شود پادکست گوش داد اما کار داریم تا کار. اگر فعالیت نیازمند تفکر و شامل بار ذهنی زیادی باشد، کاری که بخواهیم در ذهنمان با خودمان حرف بزنیم، دو دوتا چهارتا کنیم، بخوانیم، خب معلوم است که حواسمان از محتوای صوتی پرت می‌شود. آدم که نمی‌تواند در ذهنش دو تا صدا داشته باشد. همین توضیح کافیست که خیلی از موقعیت‌ها را از لیست مواقع مناسب صوت گوش دادن خط بزنیم.
وقتی کاری می‌کنیم که تقریبا غیرارادی به آن کنترل داریم، مثل رانندگی، دویدن، جاروبرقی کشیدن، ظرف شستن، حتی دیزاین چند صفحه اپ موبایل، نقاشی و... اگر ذهن و فکرمان درگیر چالش خاصی نباشد، آنقدری خالی خواهد بود که ظرفیت پردازش‌اش را داشته باشد. چند باری که در خلوت محیطی و فکری محتوای صوتی گوش کنید، کم کم متوجه می‌شوید که چه زمانی تمرکز کافی برای گوش دادن دارید. وقتی کسی وارد اتاق می‌شود صدا را قطع می‌کنید. وقتی می‌خواهید ایمیل بخوانید صدا را قطع می‌کنید و دیگر محتوا را از دست نمی‌دهید.
درست است که به محتوای صوتی را باید در شرایط مناسبی گوش داد اما این را هم نباید فراموش کرد که باید چیزی که گوش می‌کنید را دوست داشته باشید. موضوع جذاب برای خودتان انتخاب کنید. راوی دلپسند انتخاب کنید. اگر این موارد به اندازه کافی جذاب نباشند، حوصله ذهن‌تان سر می‌رود و منطقی هم هست که بخواهد به چیزهای جذاب‌تر فکر کند.
شاید مهم ترین نقطه شروع برای پادکست یا کتاب صوتی گوش دادن همین باشد که یک محتوای جذاب و مناسب خودتان پیدا کنید. چیزی که درگیرتان کند و از افکار جانبی دور نگه‌تان دارد تا به طبیعت کتاب صوتی یا پادکست عادت کنید.
ما در طراحی نرم‌افزاری ابزار کتابخوانی دیجیتال‌مان از یک راهکار غیرمتعارف استفاده کردیم. در کنار کتاب‌های صوتی، متن کتاب را هم قرار دادیم تا خواننده با خواندن همزمان از روی متن، هم حواس جمع‌تری داشته باشد و هم بتواند با استفاده از متن، ساده‌تر در فایل صوتی مسیریابی کند.
چنین راهکاری هنوز در هیچکدام از فروشگاه‌ها، کتاب‌خوان ها و پادگیرها اجرا نشده و قابل استفاده نیست. تنها اپلیکیشنی که چنین قابلیتی دارد مدرسه آنلاین Coursera است. اما خب چیزی‌ست که می‌شود در موردش فکر کرد.
مواردی که در این نوشته ذکر کردم حاصل اندکی تحقیقات، مصاحبات و تجربه شخصی‌ست. توانایی هیچکدام از ما با دیگری یکی نیست و شاید شما بتوانید همزمان به دو صدا در ذهن‌تان گوش کنید. امیدوارم این نوشته به شما کمک کرده باشد چون محتوای صوتی باکیفیت زیاد در اینترنت پیدا می‌شود و این نوع مطالعه، روش بهینه‌ای برای استفاده از زمان است.
