نام فارسی: نعنا نام انگلیسی: Peppermint نام علمی: Mentha Piperita[4][3] – Mentha spp[1]
نام سنتی: نعنع
معرفی:
نعناع گیاهی است علفی و چند ساله که علاوه بر ساقه زیرزمینی که گیاه را در خاک محکم می سازد، دارای ساقه ی هوایی نیز هست.[4] از محل گره های ساقه که در تماس با زمین است ریشه هایی خارج شده که ساقه جدید را درست می کند.[4] بنابراین اگر شما فقط یک ساقه نعناع در باغچه خود بکارید به زودی تمام باغچه شما پر از نعناع می شود.[4]
برگ های نعناع بیضی شکل، نوک تیز و دندانه دار می باشند.[4] گل های آن بسته به نوع نعناع ممکن است قرمز، ارغوانی یا سفید باشد.[4][1] نعناع در مناطق معتدل و آفتاب گیر به خوبی رشد می کند.[4]
نعناع از قدیم الایام به عنوان یک گیاه معطر، اشتهاآور و برای ناراحتی های دستگاه گوارش به کار رفته است.[4][2][3] بقراط پدر علم طب از نعناع در نوشته های خود یاد کرده است.[4] در قرون وسطی از نعناع در معالجه بیماری ها و برای التیام زخم ها و درمان درد گزیدگی زنبور و سگ هار استفاده می شده است.[4][2]
طبع:
نعناع از نظر طب قدیم ایران نسبتا گرم و خشک است و از نظر خواص داروئی از پونه قوی تر است.[4][3][2]
درجه قوای نعناع 2 است.[3]
مصلح آن کرفس است.[3]
فرآورده ها:
اسانس نعناع:
از نعناع اسانس، روغن و تنتور تهیه می کنند که مصارف طبی مختلفی دارد.[4]
یکی از فرآورده های نعناع، اسانس نعناع است که از تقطیر برگ و سرشاخه های گلدار نعناع تحت اثر بخار آب تهیه می شود و دارای 50% تا 70% منتول می باشد.[4] اسانس نعناع که در کشور انگلستان تهیه می شود شهرت خاصی دارد.[4] این اسانس به عنوان تقویت کننده معده، بادشکن، ضدعفونی کننده، رفع دل پیچه بچه ها و اسهال به کار می رود.[4]
برای استفاده از اسانس نعناع کافی است که مقدار یک تا سه قطره آن را با یک لیوان آب و یا نوشابه مخلوط کرده و بنوشید.[4]
پماد نعناع:
برای رفع سردردهای میگرنی می توان پمادی به صورت زیر تهیه کرد و در نقطه ای که درد می کند بمالید.[4]
برای ضدعفونی کردن بینی محلولی به صورت زیر تهیه کرده و به مقدار پنج قطره در هر سوراخ بینی بچکانید.[4]
اسانس نعناع 1 گرم، روغن بادام شیرین 40 گرم
روغن نعناع:
اگر از بیماری رماتیسم و آرتروز رنج می برید، از روغن نعناع استفاده کنید. طرز استفاده از آن به این صورت است که دو قطره روغن نعناع را با یک قاشق سوپ خوری روغن بادام مخلوط کرده و محل های دردناک را با آن ماساژ دهید.[4]
اگر بدن شما خارش دارد مقدار 2 گرم اسانس نعناع را در 50 گرم وازلین ریخته، خوب با هم مخلوط کرده و در محل خارش بمالید.[4]
کمپرس نعناع:
برای رفع سردرد از کمپرس نعناع استفاده کنید. بدین ترتیب که 10 قطره روغن نعناع را با یک لیوان آب سرد مخلوط کرده و در یک کاسه بریزید. سپس یک پارچه که به اندازه پیشانی باشد در آن فرو برده آب اضافی آن را بگیرید و روی پیشانی و شقیقه ها بگذارید تا سردرد برطرف شود.[4]
ترکیبات شیمیایی:
نعناع دارای ماده ای به نام منتول می باشد که ایجاد احساس خنکی در دهان می کند.[4] مقدار منتول در نعناع بسته به نوع آن از 35% تا 55% تغییر می کند که البته اگر نعناع دیر کنده شود مقدار منتول آن تا حدود 30% پایین می آید.[4]
موارد مصرف و اثرات درمانی:
نعناع بادشکن است و گاز معده و روده را از بین می برد.[4][3][2][1]
نعناع تقویت کننده معده و بدن است.[4]
نعناع کرم های معده و روده را می کشد.[4][3][2]
استفاده از نعناع درد شکم را برطرف می کند.[4][1]
کم خوردن نعناع باعث از بین رفتن نفخ می شود ولی برعکس زیاد خوردن آن باعث ایجاد نفخ خواهد شد.[3][2]
برای رفع قولنج و دردهای معده و روده و هضم نشدن غذا چای نعناع بنوشید.[4][2][3][1]
اسانس آن در دردهای معده و قولنج های کودکان(کرامپ های شکمی) موثر است.[1]
نعناع استفاده های خوراکی گوناگونی دارد و از آن اسانسی هم تهیه می کنند که اثر ضدعفونی کننده هم دارد و در خمیردندان به کار می رود.[1]
برای از بین بردن سکسکه و دل بهم خوردگی و استفراغ نعناع را با آب انار ترش بخورید.[4][3][2]
نعناع نقش مهمی در کنترل تهوع و استفراغ به خصوص پس از شیمی درمانی و رادیوتراپی دارد.[3]
نعناع ضد تشنج و ضد سرفه است.[4]
یک فنجان چای گرم نعناع سینه را آرام می کند.[4]
نعناع در بهبود بیماری های ریوی از جمله سل و سرطان ریه موثر است.[3]
برای از بین بردن گلودرد چای نعناع غرغره کنید.[4]
در هنگام سرماخوردگی بینی را با چای نعناع بشویید.[4][2][1]
نعناع درمان سرماخوردگی و آنفولانزا، زکام، برونشیت و ناراحتی های دستگاه تنفسی می باشد.[4][2][1]
نعناع مسکن، آرامبخش و قاعده آور است.[4][1]
نعناع دارای مقادیری تانین، پکتین و مواد آرامبخش است.[2]
نعناع ناراحتی های عصبی را برطرف می کند.[4][2][1]
برای تسکین درد دندان و لثه نعناع را در دهان گذاشته و بجوید.[4][3][2][1]
نعناع ادرار را زیاد می کند.[4]
نعناع معرق است. بنابراین تب را پایین می آورد.[4]
آشامیدن چای نعناع و یا عصاره نعناع خونریزی سینه را قطع می کند.[4][2]
کمپرس نعناع درد سینه و پهلو را از بین می برد.[4]
نیروی جنسی را تقویت می کند وافزایش دهنده اسپرم است.[2]
نعناع گرم کننده، مفرح، تقویت کننده قلب، رقیق کننده خون غلیظ و حل کننده مواد بلغمی و سوداوی می باشد.[3][2]
نعناع بهترین دوست کبد است. کبد را تمیز کرده و صفرا را رقیق می کند و کلسترول خون را پایین می آورد. برای مورد چای نعناع را قبل از غذا بنوشید.[4]
جوشانده یا دمکرده برگ نعناع ضد کلسترول بوده و خون غلیظ را طبیعی می نماید. کسانی که چربی خونشان زیاد است بهتر است به جای چای از دمکرده نعناع خشک استفاده کنند.[1][2]
بافت را تقویت و در پاکسازی پوست و شادابی آن نقش اساسی دارد.[2][1]
در درمان خارش و اگزمای پوستی موثر است.[1]
اگر اسانس نعناع به مقدار زیاد مصرف شود فشار خون را بالا برده و موجب حالت تهوع، استفراغ و درد معده را از بین می برد.[4]
خوردن نعناع با لبنیات و پنیر مانع از ضرر آنها به بدن می شود.[3]
از نعناع برای معطر نمودن غذاها و تزیین آنها استفاده می شود.[2][1]
جویدن نعناع برای عقرب گزیدگی بسیار نافع است.[2][4]
موارد منع مصرف:
اسانس نعناع را نباید به مقدار زیاد برای کودکان و نوزادان استفاده کرد، زیرا روی حرکات تنفسی و قلب اثر گذاشته و ممکن است خطرناک باشد.[4][1]
کودکان کمتر از 5 سال نباید از اسانس نعناع استفاده کنند.[1]
توصیه شده است در دوره حاملگی زیاد استفاده نشود.[1]
نعناع با تمام خواصی که گفته شد اگر زیاد مصرف شود، سیستم گوارشی را تحریک می کند. اگر شما دو تا سه فنجان چای نعناع در روز بنوشید، بهتر است که بعد از دو هفته چند روزی آن را قطع کرده و دوباره شروع کنید.[4]
زیاد خوردن نعناع باعث خارش گلو و نفخ می شود.[3][2]
