سال های زیادی است که از ورود تکنیک ارزش کسب شده به فضای کاری پروژه ها در ایران می گذرد ولی همچنان شاهد هستیم که یا این تکنیک به کار گرفته نمی شود و یا به صورت ناقص اجرا می شود و محدودیت های بسیاری در راستای پیاده سازی این تکنیک وجود دارد . خصوصاً اینکه کنترل هزینه های واقعی پروژه به دلیل عدم هماهنگی ساختاری سیستم مالی پروژه با کنترل پروژه و نیز تغییرات دائمی در بکار گیری نیروی انسانی در پروژه عملاً امکانپذیر نخواهد بود. به مثال های زیر توجه کنید:
1- در یک پروژه ساخت و ساز، حسابداری پروژه فقط میداند که این ماه چه میزان برای خرید بتن هزینه کرده است. اما کنترل پروژه در شرایط استاندارد این اطلاعات را میخواهد که چه میزان بتن برای فونداسیون و چه مقدار بتن برای سقف و چه مقدار بتن برای دیوارها هزینه شده است؟ چون فعالیتها به صورت سقف و دیوار و فونداسیون تعریف شده اند. اما حسابداری پروژه ها در ایران معمولا با این جزئیات و با ساختار منطبق بر ساختار برنامه کنترل پروژه WBS زمانبندی این اطلاعات را ندارند. عدم هماهنگی ساختاری سیستم مالی پروژه با اصلی ترین مشکل در راستای استقرار سیستم استاندارد کار با منابع و هزینه در برنامه ریزی وکترل پروژه در ایران است.
2- معمولا در پروژه‌های ساخت و ساز اکثر کارگران ساده و حتی تکنسین‌ها مثل جوشکار و برق‌کار و سایرین بصورت روزمزدی استخدام می‌شوند. یعنی قرارداد درازمدتی با آن‌ها منعقد نمی‌شود. با این شرایط تیم کنترل پروژه دائما باید در حال تغییر مشخصات منابع انسانی که به فعالیت‌های برنامه تخصیص داده، باشد. یعنی تقریبا هر روز منابعی هستند که باید اطلاعات دستمزد و تعداد آن‌ها در نرم افزار تغییر کند. کاری که عملا امکانپذیر نمی‌باشد. این موضوع در خصوص تجهیزات هم تا حد زیادی صادق است. فرض کنید که ماشین‌های بتن‌ریزی را حود شرکت نداشته و آن‌ها را اجاره کرده است. بسیار پیش می‌آید که به دلایل اخلاقی یا مالی با شرکت اجاره دهنده قبلی با مشکل برخورد کرده و تجهیزات مورد نیاز را از شرکت دیگری برای یک مدت محدود اجاره می‌کند. یا اصلا فرض کنیم مشکلی هم پیش نمی‌آید، بلکه فقط برای یک روز یک تجهیز خاص را نیاز داریم که از اول دقیقا معلوم هم نیست که از کجا و با چه قیمتی تهیه خواهد شد. بلکه 1 هفته قبل از شروع فعالیت برای تهیه آن اقدام می‌شود.
از طرفی هم فقدان جامعیت شاخص های کنترلی جهت اندازه گیری سلامت پروژه ها یکی از ضعف های بزرگ در پروژه محسوب می شود در نتیجه وجود سیستمی که سازگار با پروژه های موجود در کشورمان میباشد، ضروری به نظر میرسد.
روشی که در ادامه توضیح داده خواهد شد، کاربردی ترین روشی است که هم در پروژه های چابک می تواند مورد استفاده قرار گیرد و هم در پروژه های با رویکرد سنتی.
نحوه پیاده سازی سیستم اندازه گیری سلامت پروژه ها با رویکرد سنتی (پروژه های عمرانی) :
معمولاً در این نوع از پروژه ها با توجه به برنامه زمانبندی که مورد توافق پیمانکار و کارفرما می باشد، می توان درصد پیشرفت در هر دوره کنترلی را محاسبه کرد. از طرفی هم با توجه به پیشرفت واقعی در هر دوره درصد پیشرفت واقعی نیز در نرم افزار محاسبه خواهد شد. نکته ای که در اینجا حائز اهمیت است، تمرکز بر محصول می باشد. یعنی تمرکز ما باید بر روی محصولی باشد که تولید می کنیم، نه کارهایی که انجام می دهیم. کارها صرفاً روشی هستند که برای تولید محصول در ذهن داریم و اگر بر محصول متمرکز باشیم همیشه آمادگی لازم را خواهیم داشت که بر کار خاصی اصرار نکنیم و دائماً با انتخاب شیوه های مناسب تر به شکلی سریع تر و کم هزینه تر به محصولی بهتر دست پیدا کنیم. برای این منظور باید همه چیز را با محصول نهایی پروژه و تحویل شدنی های آن همسو کنسم تا از این طریق به خلق ارزش برای مشتری برسیم. بنابراین توصیه می شود تا ساختار شکست کار در پروژه بر مبنای تحویل شدنی تعریف شود.
Schedule Performance Index (SPI) = % ACT / % PLAN
Cash Performance Index (CPI) = Actual Cash in / Plan Cash in
Schedule Variance (SV) = % ACT - % PLAN
Cash Variance (CV) = Actual Cash in - Plan Cash in
نحوه پیاده سازی سیستم اندازه گیری سلامت پروژه ها با رویکرد اجایل ( پروژه های نرم افزاری) :
از آنجایی که در پروژه های اجایل نمی توان یک برنامه کلی در ابتدای پروژه داشت و درصد پیشرفت معنادار نیست، معمولاً بر اساس فیچرهای تولید شده و مورد تائید مشتری در هر دوره پیشرفت پروژه را اندازه گیری می کنند.
Schedule Performance Index (SPI) = Completed Features / Plan Features
Cash Performance Index (CPI) = Actual Cash in / Plan Cash in
Schedule Variance (SV) = Completed Features - Plan Features
Cash Variance (CV) = Actual Cash in - Plan Cash in
جهت بررسی وضعیت شاخص ها و سلامت پروژه ها از جدول زیر استفاده کنید.
