مدت ها است که تلاش های بسیاری برای خارج کردن خودروهای فرسوده از چرخه خودروهایی که در کشور تردد می کنند، صورت پذیرفته است و البته می پذیرد. علی رغم افت قیمت خودرو در بخش خودروهای فرسوده و خارج شدن عملکرد فنی آن ها از چرخه سلامت، همچنان شاهد تردد این خودروها در خیابان هستیم.
با اعمال قانون معاینه فنی، و جریمه خودرو با نداشتن معاینه فنی؛ امید می رفت که تعداد زیادی از خودروهای فرسوده از چرخه خارج شوند. اما به واقع آن قدرها که باید این اتفاق رخ می داد، علی رغم چیزی که برنامه خلافی خودرو از این بابت نشان می دهد، شاهد آن نبودیم و همچنان ماشین های دودزا در سطح شهرها در رفت و آمد هستند.
به نظر می رسد که مصوبه جدید دولت برای ابطال کارت سوخت خودروهای فرسوده کارآمد باشد. طبق مصوبه جدید دولت، کارت سوخت خودروهای فرسوده ابطال خواهد شد. البته در شرایطی که کارخانه های خودروسازی تولید به اندازه کافی نداشته و همین طور واردات خودرو با چالش های مربوط به خود همراه است؛ چنین مصوبه ای آن قدرها نیز منطقی به نظر نمی آید. در شرایطی که خودروهای صفر کیلومتر ورودی به بازار خودروی کشور، با محدودیت زیادی همراه است و قیمت خودروها نیز به شکلی سر به فلک کشیده دیده می شود، مالکان خودروهای فرسوده گستره ی انتخاب قابل دسترسی مقابل خود نخواهد داشت.
اما باید دید لزوم اصلی خروج خودروهای فرسوده از چرخه چیست؟ اصلی ترین دلیلی که اصرار به خروج خودروهای فرسوده داریم، دودزا بودن این خودروها و نگرانی هایی است که از بابت میزان آلایندگی و مصرف سوخت آن ها داریم. بدیهی است که مسئولیت بخشی از آلودگی هوای شهرهای ما بر گردن خودروهای فرسوده و دودزا است.
تا به حال اقدامات مختلفی برای کاهش آلودگی هوا صورت گرفته است که یکی از آن ها همان تعیین محدوده طرح ترافیک در شهرهای بزرگ و آلوده کشور است. اما به نظر می رسد که با امکان خرید طرح ترافیک روزانه و طرح کنترل آلودگی هوا، امکانی به وجود آمده است که به آن میزانی که باید طرح ترافیک از بار ترافیک شهری نکاسته و همچنان شاهد آلودگی هوا در بخش های مختلف باشیم.
اقدام اخیر دولت در مسیر ابطال کارت سوخت خودروهای فرسوده، علی رغم کمی ناعادلانه به نظر آمدن آن، می تواند بخشی از خودروهای فرسوده را از شهرها خارج کرده و شاید تا حدودی به بهبود وضعیت آلودگی هوا کمک کند.
درست مطابق با اعلام سهمیه‌بندی و افزایش نرخ بنزین، فاطمه کاهی، سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی عنوان کرد که خودروهای با سن بیش از ۲۵ سال و همچنین موتورسیکلت‌های با سن بالای ۱۰ سال فرسوده محسوب می‌شوند و سهمیه سوختی به آنها تعلق نخواهد گرفت. یادآوری می کنیم که طبق سهمیه بندی جدید بنزین، هر یک از خودروهای شخصی ماهی 60 لیتر بنزین سهمیه خواهند گرفت و نرخ این بنزین، معادل 1500 تومان خواهد بود. در صورتی که نیاز به دریافت بنزین بیشتر از 60 لیتر در ماه داشته باشید، نرخ بنزین آزاد برای شما 3 هزار تومان خواهد بود.
با این حساب اگر مالکان خودروهای فرسوده بخواهند به خودروی خود بنزین بزنند، از بنزین با نرخ سهمیه بندی یعنی لیتری 1500 تومان، محروم بوده و باید بنزین را به صورت آزاد و لیتری 3 هزار تومان خریداری کنند. این هزینه های دریافت سوخت برای خودروهای فرسوده را بالا برده و احتمالا موجب کاهش تردد آن ها در خیابان ها خواهد شد.
اگر بخواهیم با نگاهی تحلیلی به این موضوع نگاه کنیم، ماجرا کمی غم انگیز می شود. بدیهی است که خودروهای فرسوده دارای مصرف سوخت بالاتری هستند و در مقایسه با خودروهای سالم، میزان سوخت بیشتری به ازای هر کیلومتر پیمایش مصرف می کنند. به این ترتیب مالک یک خودروی فرسوده برای میزان مسافت مشابه با سایر خودروها در ماه، مبالغ بیشتری پرداخت خواهد کرد و از آن جایی که این افراد از نرخ بنزین سهمیه بندی لیتری 1500 تومان نیز محروم هستند، بدیهی است که میزان هزینه لازم آن ها بالا خواهد رفت.
از طرفی دیگر باید به این وجه ماجرا نیز نگاه کنیم که مالکان خودروهای فرسوده، احتمالا دارای تمکن مالی نیستند و تحمیل این هزینه ها به آن ها به حتم شرایط زندگی شان را سخت تر می کند. با این حساب ابطال کارت های سوخت خودروها فرسوده، مالکان این خودروها را در شرایط سختی قرار خواهد داد و به ویژه آن هایی که ناچار به امرار معاش از طریق مسافرکشی هستند، در شرایط نامناسبی قرار می گیرند.
اگر چه تلاش برای کاهش مصرف سوخت و پایین آوردن سطح آلودگی هوا در شهرها ستودنی است و مناسب است؛ اما باید دید این ماجرا بر گرده ی اقشار ضعیف تر جامعه تا چه اندازه تاثیر خواهد گذاشت. اقشار متمکن به هر صورت آسیبی نخواهند دید و باز مثل همیشه، طبقات فقیرتر فشارهای ناشی از آن را متحمل می شوند.
