عوامل بسیار زیادی بر نحوه قضاوت و تصمیم‌گیری افراد اثر دارد. یکی از این عوامل، ویژگی‌های شخصیتی افراد می‌باشد. شخصیت شامل مجموعه‌ای از ویژگی‌های مهم و پایدار رفتاری هر فرد است، بطوری‌که می‌توان رفتارهای فرد را در شرایط گوناگون پیش‌بینی نمود. چیزی که باعث تفکیک رفتار از شخصیت می‌شود تداوم یک الگوی رفتاری در طی زمان می‌باشد. از جنبه های مختلفی می‌توان به بررسی شخصیت افراد پرداخت برای مثال جنبه‌های بیولوژیکی، شناختی، یادگیری، رفتاری،..... در این مقاله برخی از ویژگی‌های شخصیتی افراد مانند برونگرایی، وجدان، آمادگی پذیرش تجارب جدید، سازگاری و عصبیت، با تعریف آنها در مدل پنج عاملی شخصیت (Neo5) تطابق دارد.
نظریه‌‌پردازان اقتصاد کلاسیک، فرایند تصمیم‌گیری افراد را بسیار منطقی فرض می‌کردند و عقیده داشتند انتخاب‌های افراد بر اساس اولویت‌های شخصی‌شان و در راستاس به حداکثر رساندن منافعشان می‌باشد. درحالیکه ویژگی‌های شخصیتی و احساسات در نقض این نظریه نقش زیادی دارد. برای مثال افرادی که حس همدلی بالایی دارند، انتخاب‌های نوع‌دوستانه بیشتری دارد.
شخصیت ما از سنین پایین کودکی روی زندگی ما اثر دارد، هر چند شخصیت و شناخت در سنین پایین، انعطاف بالایی دارد. زمینه ژنتیکی و محیط، عناصر مهمی در شکل گیری شخصیت افراد هستند. محیط زندگی فرد تاثیر زیادی در شکل‌گیری شخصیت او دارد. برای مثال کودکانی که والدینی با سطح اجتماعی و اقتصادی بالاتری دارند، ضریب هوشی بالاتری نسبت به کودکان با والدین با سطح اجتماعی و اقتصادی پایین خواهند داشت. از طرفی کودکان در محیط‌های خانوادگی ضعیف، با دسترسی به مراکز مراقبتی و آموزشی خوب می‌توانند در توسعه مهارتهای شناختی خود موفق عمل کنند. این افراد با بهره‌گیری از توانمندی‌های شناختی بالاتر، قادرند تصمیمات بهتری اتخاذ کنند.
احساسات را نیز می‌توان بعنوان یک رفتار شخصیتی به حساب آورد. اما موضوع مهم این است که بدانیم هر ویژگی شخصیتی چه تاثیری بر تصمیم‌گیری‌های ما دارد و چه بخشی از فرایند تصمیم‌گیری را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این که در فرایند تصمیم گیری، فرد جزییات را با دقت مورد ارزیابی قرار می‌دهد یا اینکه موضوع را با دید کلی می‌نگرد و یا از ترکیبی از هر دو استفاده می‌کند بر نتیجه تصمیم اثر دارد. اینکه سطح اعتماد به نفس، ریسک پذیری، عصبیت، پذیرش و وجدان تصمیم گیرنده چقدر است همگی بر انتخاب‌های او اثر دارند.
افراد برونگرا تعاملات اجتماعی بیشتری دارند و بیشتر صحبت می‌کنند. آنها توانایی مجاب کردن دیگران را دارند. افراد برونگرا، اعتماد به نفس اجتماعی بالاتری دارند.. آنها در روابط دوستانه خود رفتاری صمیمی دارند و در جمع بودن را به تنها بودن ترجیح می‌دهند. آنها همچنین جرات ورزی و قاطعیت بیشتری در بیان دیدگاه‌های خود دارند و با انرژی و هیجان و احساسات مثبتی که دارند، تمایل به گرفتن تصمیمات با سرعت بالاتر و بررسی کمتر هستند.
درونگراها بیشتر گوش می‌کنند و نظرات پخته‌تری می‌دهند. آنها از جنبه های مختلف و با دقت بیشتر به بررسی یک موضوع می پردازند. همچنین افراد درونگرا کنترل بیشتری بر هیجانات و احساسات خود دارند. افراد درونگرا تصمیمات مفیدتر و عملی‌تر می‌گیرند. برای آنها نمایش تصمیم به دیگران اهمیتی ندارد.
عصبیت (Neuroticism) به معنی آمادگی فرد برای پذیرش احساسات و تجربه های منفی می باشد. اضطراب، خشم و ستیزه جویی، افسردگی، جدی گرفتن نظر دیگران و رفتارهای تکانشی (رفتارهایی که بصورت لحظه‌ای و بدون فکر دست به انجام آن می‌زنیم) از جمله ویژگی‌های افراد نورتیک (عصبی) می‌باشد. این افراد در برابر لذت‌های آنی مقاومت کمی از خود نشان می‌دهند و در انتخاب‌های خود لذت‌های آنی را بر منافع آتی ترجیح می‌دهند. به محض دیدن یک کیک شکلاتی تصمیم به خوردن آن می‌گیرند و برنامه کاهش وزن خود را نادیده می‌گیرند. هرچند ممکن است بعد از انجام این عمل پشیمان شوند. افرادی که هیجان بالایی دارند، صبور نیستند و در ارزیابی عواقب تصمیمات خود ضعیف عمل می‌کنند. اکثر آنها معمولاً برنامه پس انداز خوبی برای بازنشستگی خود ندارند.
افراد با اضطراب بالا تمایل به نگهداشتن سرمایه‌های خود دارند. آنها از تصمیمات پر ریسک که کنترل کمتری روی آن دارند و بازگشت منافع آن نامعلوم می باشد، اجتناب می‌کنند. این افراد در برابر فشارهای بیرونی مانند بحران ها، کنترل کمتری روی خود دارند و بیشتر آسیب پذیر هستند. آنها ترجیح می‌دهند در منطقه امن خود بمانند و خطر نکنند. در شرایط مواجهه با گزینه‌هایی که زیان را برایشان تداعی می‌کند آنها ریسک پذیر می‌شوند تا شاید جلوی ضرر را بگیرند. برای مثال شخصی که ارزش سهامی که خریداری کرده پایین آمده ، به امید بالا رفتن قیمت باز هم آن را نگه می‌دارد تا جبران ضرری که کرده است بشود.
همچنین افرادی که رفتارهای تکانشی زیادی از خود بروز می‌دهند اغلب تصمیمات هیجانی و ضعیف‌تری می‌گیرند. آنها در لحظه اقدام، کمتر به عواقب کار خود فکر می‌کنند و تنها به فکر خالی کردن هیجانات خود هستند.
وجدان و مسئولیت پذیری بالا، منجر به دستیابی به مدارج علمی، کارایی شغلی و طول عمر بیشتر می گردد. زیرا این افراد دارای نظم و انضباط فردی بوده و برای رسیدن به اهدافشان برنامه‌ریزی دارند و به آن متعهد هستند. این افراد کمتر دچار اهمال کاری می شوند و نظم درونی بالایی دارند. افراد با ویژگی خود کنترلی بالا نسبت به وسوسه های آنی، کنترل بیشتری بر خود دارند و موفقیتهای شغلی و تحصیلی بهتری خواهند داشت. همچنین تحصیلات بهتر آنها باعث بهبود مهارتهای شناختی و اخذ تصمیمات بهتر خواهد شد.
افرادی که نسبت به تجربه های جدید پذیرش بیشتری دارند (Openness) و برای اقدامات جدید و تازه آمادگی دارند، دارای خلاقیت بیشتری هستند و در تصمیمات خود قادرند گزینه های جایگزین بیشتر و ایده های جدید را در نظر بگیرند. این افراد حتی آمادگی دارند تا اصول و ارزش های خود را بازنگری کنند و در صورت لزوم تغییر دهند. بنابراین در انتخاب‌های خود پافشاری بر گزینه‌هایی که تایید کننده باورهای خودشان باشد ندارند. این افراد همچنین در انتخاب های خود بیشتر ریسک پذیر هستند.
افرادی که دارای سازگاری (Agreeableness) و توافق پذیری بالاتر هستند، تمایل به انتخاب گزینه‌های با ریسک کمتر دارند. این افراد به درستکاری دیگران اعتماد دارند و شادی و رضایت دیگران برایشان مهم است و دارای تواضع و فروتنی هستند. آنها رو راست هستند و رفتار فریبکارانه کمتری از خود نشان می‌دهند. آنها در انتخاب‌های خود منافع دیگران را بر منافع خود ترجیح می‌دهند و مراقب هستند با رفتار خود باعث آزار دیگران نشوند.
خصوصیات شخصیتی افراد مختلف در محیط های گوناگون با هم فرق دارد. در محیط کار ما ترجیح می‌دهیم همکاران قابل اعتماد داشته باشیم اما در مهمانی به کسی که شوخ طبعی بیشتری دارد علاقه مندیم.
افراد با اعتماد به نفس بالا در تصمیمات خود بیشتر دچار اشتباه می‌شوند. کمبود انعطاف پذیری شناختی، یکی از دلایلی است که افراد با اعتماد به نفس را دچار کارایی ضعیف در تصمیم گیری می نماید.
افراد با توانایی هوشی پایین، نسبت به افراد باهوش محتاط تر عمل می‌کنند و ریسک گریزتر هستند. افراد خوشبین ریسک پذیری بالاتری دارند. آنها احتمال خطر را کمتر از حد واقعی ارزیابی می‌کنند.
قوی بودن حس وطن پرستی مانند اغلب تصمیمات جمعی منجر به اتخاذ تصمیمات ضعیف تر می شود.
باید به این نکته دقت کرد که هر ویژگی شخصیتی را می‌توان بصورت یک طیف از کمترین حد تا بیشترین حد در نظر گرفت که هر شخص جایی از این طیف قرار می‌گیرد. این ویژگی ها بصورت صفر یا صد در افراد بروز پیدا نمی‌کند. باید توجه داشت که یک مجموعه مشخص و ثابت از ویژگی های اخلاقی وجود ندارد که بتواند موفقیت فرد را تضمین نماید.
