برای فهم دسترسی پذیری، اول بهتره با مفهوم طراحی فراگیر آشنا بشیم.
طراحی فراگیر متدولوژی ایه که میگه بهتره جوری محصولمون رو بسازیم یا خدماتمون رو ارائه بدیم که برای همه افراد با هر میزان توانایی‌ای، قابل فهم و قابل استفاده باشه.
دسترسی پذیری زیرمجموعه طراحی فراگیره. دسترسی پذیری در طراحی وب به این معناست که محصولات دیجیتالی رو به گونه‌ای طراحی کنیم که برای افراد کم توان هم قابل استفاده باشه.
این حق همه افراده که براشون فرصت‌های برابر ایجاد کنیم. در بعضی از کشورها قوانین دسترسی پذیری اجباری است ولی در ایران ما هنوز به این قوانین توجه ویژه‌ای نشده‌است.
قابل ذکر است که پرداختن به دسترسی پذیری، بازار ما رو هم گسترش می‌ده.
نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که قوانین دسترسی پذیری فقط مختص سهولت استفاده برای افراد با ناتوانی دائمی نیست.
ناتوانی انواع مختلفی داره:
１. ناتوانی دائمی: ناتوانی‌ای که بیشتر از ۱۲ ماه طول کشیده باشه. مثل نابینایی
２. ناتوانی موقتی: ناتوانی‌ای که کمتر از ۱۲ ماه طول بکشه. مثل شکستن دست
３. ناتوانی موقعیتی: ناتوانی‌ای که بخاطر شرایط و موقعیت فرد براش ایجاد شده مثل پدر مادری که فرزندشون رو بغل کردن و حرکاتشون محدود شده
در ۴۰ سال گذشته تعریف ناتوانی تغییر کرده. در گذشته ناتوانی رو یه معلولیت تجسم میکردیم که مستقیم به خود شخص بر می‌گشت اما امروزه ناتوانی رو به ناسازگار بودن تعامل‌های انسانی (mismatched human interactions) ارتباط میدیم.
متاسفانه از هر ۶نفر در جهان، ۱ نفر دارای ناتوانی قابل توجهی هست.
برای رسیدن به دسترسی پذیری چند شیوه‌نامه وجود دارد که مهمترین آن WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) یا به زبان فارسی راهبردهای دسترسی پذیری برای محتویات وب است. در ادامه در مورد نسخه WCAG 2.1 که جدیدترین نسخه این شیوه‌نامه است صحبت می‌کنیم.
شیوه نامه WCAG چهار اصل دارد (POUR Principles):
１. قابل درک بودن (Perceivable ): نیازه که محتویات وب حداقل یکی از حواس کاربر رو درگیر خودش کنه. معمولا بینایی یا شنوایی.
２. عمل پذیر بودن (Operable): محصول یا خدمات بهتره بتونه با ورودی‌های مختلف کار کنه. مثلا با موس، کیبورد، صدا
３. قابل فهم بودن (Understandable): همه محتویات باید شفاف و مختصر باشه و باید به کاربران اجازه بدیم که محتویات رو با سرعت خودشون دریافت کنن.
４. سازگار بودن (Robust): محصول یا خدمات باید با تکنولوژی‌های مختلفی که مردم باهاشون کار میکنن سازگار باشه. مثل صفحه خوان‌ها، مرورگرهای مختلف و... .
۳ سطح برای رسیدن به WCAGوجود داره:
به ترتیب سطح A آسان‌ترین سطح، و سطح AAA سخت‌ترین سطح برای رسیدن هست.
هر کدوم از اصول WCAG دارای چند راهبرد (Guideline) است و در کل ۱۳ راهبرد برای این شیوه نامه وجود داره. هر راهبرد دارای یک یا چند معیار موفقیت برای رسیدن به هر یک از این ۳ سطح است.
در مقاله‌های بعد، در مورد راهبردهای هر اصل و معیار موفقیت آن‌ها برای رسیدنن به سطوح AAA، AA، A صحبت می‌کنم. با من همراه باشیدو
ممنون که این مقاله رو خوندید خوشحال می‌شم نظرات و تجربیاتتون از به‌کارگیری اصول دسترسی پذیری رو بشنوم. :)
منابع
https://www.nngroup.com/articles/inclusive-design/
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/disability-and-health
https://app.uxcel.com/courses/design-accessibility
