آرکیتایپ یا آرکی تایپ بر گرفته از یک واژه یونانی است. مفهوم و معنی آن مدل یا الگویی است که از روی آن چیزی را می سازند. مثل رستم در داستان های ایرانی که الگوی دلیری و قوی بودن است.
این نظریه را کارل یونگ پدر علم روانشناسی بیان کرده است.
در حوزه روانشناسی، آرکتایپ یا کهن الگو عبارت است از: تصاویر، الگوها و مدل هایی که از ناخودآگاه جمعی بیرون می‌آیند. در رؤیاها، اساطیر و افسانه ها ظاهر می‌شوند. و در همه انسان ها طیفی از آن وجود و مشابهت دارد.
۱. زئوس (ZEUS): خدای خدایان، مظهر قدرت، جاه طلبی، پیشرفت، رقابت، کنترل کننده، ریسک پذیر و اهل عمل. (برای آشنایی بیشتر با آرکتایپ زئوس می‌توانید مطلب مربوط به آن را در وبلاگ پزشک خوب بخوانید.)
۲. آپولو (APOLLO): خدای خورشید، قانونگذار و قانونمند، منظم، برنامه ریز، هدفمند و اهل پیشرفت قدم به قدم، محافظه کار، برادر (معمولاَ در رابطه با دخترها نقش برادر را میگیرد)، بچه مثبت
۳. آرس (ARES): خدای جنگ، ورزشکار، پر انرژی و پر تحرک، اهل عمل (البته اغلب عمل بی درنگ و بدون فکر و غیرمنطقی)، متعصب و غیرتی، با معرفت و بامرام
۴. پوزیدون (POSEIDON): خدای دریاها و خدای عواطف و احساسات و غرایز، اهل عواطف و عمیق شدن در احساسات، عشق و هیجانات تند و شدید و خشم و کینه شدید
۵. هرمس (HERMES): خدای سخنوری و مذاکره، دارای قدرت جذب بالا، تنوع طلب، شوخ طبع و خوش سر و زبان، خوش سفر، دارای نوجوان ابدی، فراری از مسئولیت و محدودیت
۶. هادس (HADES): خدای جهان زیرین و خدای دنیای ارواح و مردگان، فرمانروای ناخودآگاه، درون گرا و معناگرا، مردان شهودی و عمیق و کمی عجیب غریب در رفتار، بدون عواطف و احساسات و دور از اجتماع، منزوی ولی پیچیده
۷. هفائستوس (HEPHAESTUS): خدای آتش و فلزکاری، زحمتکش و اهل کار، مردانی درونگرا و گوشه گیر اما پر از خلاقیت و هنرمند، وفادار، اعتماد به نفس پایین
۸. دیونوسوس (DIONYSUS): خدای مستی و شراب. خدای لذت و شادی، جوانترین خدای المپ، اهل خلسه (چه مدل عرفانی و چه مدل اعتیاد به مواد)، آواره و سرگردان، همیشه عاشق، بدون چارچوب، روح لطیف و درک کننده زنان و زیبایی ها
۱. آتنا (ATHENA): خدابانوی عقل و مهارت و تمدن و پیشرفت، دختر تحصیل کرده و عاقل پدر، منطقی و عقل گرا، علاقه مند به شغل و تحصیل و مدرک، اهل پیشرفت و رقابت، هدفمند، کمال گرا، محافظه کار، نماینده تفکر منطقی زنانه، مدیر
۲. آرتمیس (ARTEMIS): خدابانوی شکار، جنگاور، آسیب ناپذیر، مستقل، حفظ هویت فردی، عشق به طبیعت بکر، طرفدار حقوق زنان، خواهر (در رابطه با جنس مخالف خواهر آنها می شود نه همسر)
۳. آفرودیت (APHRODITE): خدابانوی عشق و زیبایی و هنر، خلاق و عاشق پیشه، طبیعت دوست، مرکز توجه، دوستدار زیبایی، دختری اهل زیبایی که با کمترین امکانات بیشترین زیبایی را می آفریند، در لحظه زندگی می کند.
۴. هستیا (HESTIA): خدابانوی معابد، زن دانا، ساکت و آرام، اهل دعا و معنویت و مدیتیشن، شهودی و درونگرای عمیق، ساده پوش و ساده زیست، انرژی گرفتن از خود، خاله و عمه دوشیزه
۵. هرا (HERA): خدابانوی ازدواج، زنان همسر الگو که همسر مهمتر از همه و مرکز زندگی ست، وفادار به همسر و عاشق شوهر کردن، زن زندگی، ملکه، شیک پوش، حسود و کینه توز، کنترل کننده همسر
۶. دیمیتر (DEMETER): خدابانوی مادر و غلات، زنان مادر الگو که همه را مراقبت میکنند و سرویس میدهد، مادرانی خستگی ناپذیر و تسلیم ناپذیر، فداکار، حمایت بی دریغ، مهربان و صمیمی، عاشق بچه ها، عاشق مهمان و مهمانی دادن، توانمند
۷. پرسفون (PERSEPHONE): خدابانوی دوشیزه، ملکه جهان زیرین، مظهر دوشیزگی، نماد دخترانگی، معصوم، انعطاف پذیر، پذیرا و نقش پذیر و منعطف، تقلید کننده و دنباله رو، نماد اضطراب جدایی از زندگی قبلی به یک زندگی جدید، دختر ساده لوح، بی خیال و بی مسؤولیت و سر به هوا، دارای امید، سطح بالای خودآگاهی، اهل این شاخه به آن شاخه پریدن
شخصیت شناسی آرکیتایپی مجموعه ای از این تایپ ها است اما ما وقتی می گوییم آرکیتاپ یکی آفرودیت است یعنی آفرودیت قالب بر تایپ های دیگر است.
نکته دیگر آنکه این پانزده تایپ و انرژی روانی در همه افراد در جریان است. اما تیپ های مردانه بیشتر در مردان و تیپ های زنانه بیشتر در زنان بروز می‌یابند. با این وجود، شناخت کلیه آرکتایپ ها برای همه افراد مفید است. چراکه هر زن/مردی در زندگی اش یک مرد/زن مهم هست که شناخت رازهای او به رابطه شان کمک می‌کند.
باید به این نکته توجه داشت همینطور که تایپ غالب وجود دارد تایپ سرکوب شده نیز وجود دارد، ما می توانیم با تقویت تایپ های سرکوب شده و کنترل تایپ های قالب به تعادل برسیم.
هدف از انجام آزمون های مختلف مثل کهن الگو یا دیسک و ... شناخت شخصیت خود است زیرا ما وقتی خودمانف توانمندی هایمان، نقاط قوت و ضعف مان به طور کلی شخصیتمان را به خوبی بشناسیم می توانیم انتخاب های درست تری انجام بدهیم و به سمت چیزهایی برویم که واقعا به شخصیت ما نزدیک است و بر اساس جو جامعه نیست.
برای انجام تست کهن الگو ها به سایت خود شناس مراجعه کنید.
