تشنج، می تواند توسط چندین عامل مختلف ایجاد گردد، مثل بیماری صرع، اما حملات تشنج، مانند (شبه تشنج) معمولاً با انواع شرایط روانی، از جمله استرس، مرتبط اند. در ادامه مقاله به طور مفصل درباره بیماری صرع و نقش استرس در تشنج صحبت میکنیم. پس تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
تشنج، فعالیت الکتریکی تغییر یافته در مغز است که می تواند باعث تغییر در رفتار، خلق و خو، حرکات و سطح هوشیاری شود. در صورتی که فرد، بدون تحریک دچار دو یا چند حمله تشنجی گردد، ممکن است مبتلا به صرع باشد.
هنگامی که مسیرهای ارتباطی موجود بین نورون ها (سلول های عصبی) در مغز مختل شود، تشنج رخ می دهد. یکی از علل شایع بروز این عارضه، بیماری صرع است، اما عوامل محرک دیگری نیز برای تشنج شناسایی شده اند، از جمله این عوامل می توان به تب بسیار بالا، عفونت مغزی مانند مننژیت، اختلالات الکترولیتی (به عنوان مثال، سطح غیر طبیعی سدیم خون)، استفاده از برخی داروهای خیابانی، ترک الکل، مسمومیت، گزش یا نیش سمی و موارد دیگر اشاره نمود.
از برخی محرک های خاص، به ویژه کمبود خواب و چراغ های چشمک زن، می توان برای فعال سازی روند تشنج در طول آزمایش های الکتروانسفالوگرام (EEG)، که فعالیت الکتریکی مغز را ردیابی و ضبط می کنند، کمک گرفت. همچنین در آزمایش های استاندارد صرع، می توان از تحریک فوتیک (نوری) استفاده نمود.
حدود سه میلیون نفر در ایالات متحده، به صرع مبتلا هستند. تشنج های صرعی، زمانی اتفاق می افتد که الگوهای خاصی از فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز رخ دهد.
علائم تشنج صرعی، شامل انقباض یا تکان خوردن عضلات، از دست دادن هوشیاری، ضعف، اضطراب و خیره شدن است. در برخی از افراد مبتلا به صرع، تغییرات آب و هوا، قرار گرفتن در معرض برخی بوها و حتی استرس، می تواند به عنوان یک عامل محرک برای بروز تشنج عمل کند.
در بعضی موارد، شروع حملات صرعی با Aura همراه است. Aura ها، ادراک خاص و متمایزی هستند که در زمان بروز هر تشنج، احساس می شوند. این ادراک ها می تواند شنیداری، بویایی، بینایی، حسی – پیکری، چشایی (مربوط به مزه)، شکمی (شبیه احساس حالت تهوع)، حرکتی، اتونومیک (لرز یا حالت مورمور شدن)، یا روانی (به عنوان مثال، دژاوو) باشند.
تشنج، انواع مختلفی دارد. اغلب افرادی که مبتلا به صرع هستند، دچار تشنج کانونی یا جزئی می شوند. حملات کانونی، تنها یک ناحیه یا یک طرف مغز را درگیر می کنند.
با اینکه شواهد مربوط به اثر استرس بر ایجاد تشنج متناقض اند، استرس، به عنوان یک عامل مشترک در بین افراد مبتلا به شبه تشنج مشاهده می گردد.
* استرس، احساس خطر یا چالشی است که فرد باید با آن مواجه شود. پاسخ ما به استرس، می تواند مولفه های روانشناختی و جسمی داشته باشد.
* استرس، همیشه چیز بدی نیست و استرس بهینه یا eustress، می تواند سازگاری و رشد افراد را تقویت نماید. با این حال، استرس شدید یا مزمن، می تواند منجر به بروز مشکلات مختلفی گردد. احساس استرس، می تواند پاسخ های مختلف جسمی مانند ناراحتی معده، درد قفسه سینه، فشار خون بالا، سردرد، اختلال عملکرد جنسی و مشکلات خواب را ایجاد کند.
* استرس میتواند مشکلاتی مانند افسردگی، حملات هراسی (panic attacks)، کمبود انگیزه و اشکال مختلف اضطراب را ایجاد نماید.
در موقعیت های اضطراری، به یک واکنش مناسب استرس، معروف به جنگ یا گریز، نیاز است. با این حال، استرس طولانی مدت می تواند از نظر جسمی و روحی به بدن آسیب برساند.
استرس طولانی مدت و مزمن، مکانیسم های دفاع طبیعی بدن را از بین می برد و منجر به بروز عوارضی مانند موارد زیر می گردد:
در صورت تشخیص تشنج یا PNES، حملات ایجاد شده می توانند با استرس همراه باشند. کنترل استرس، ابزاری مهم در ترکیب با درمان تجویز شده توسط پزشک است.
شناسایی عوامل استرس زا و مراقبت جسمی و عاطفی از خود در دوره های پر استرس، بخشی اساسی در کاهش اضطراب می باشد.
استراتژی های مدیریت استرس عبارتند از:
در آخر میتوان گفت، استرس، بخشی طبیعی در زندگی است، اما از نظر جسمی، عاطفی، ذهنی و رفتاری بر ما تأثیر میگذارد. استرس می تواند با تشنج همراه باشد، گرچه بیشتر سبب ایجاد شبه تشنج می گردد. اگر دچار تشنج یا شبه تشنج شده اید، شناخت عوامل استرس زا و کنترل استرس، می تواند در درمان بیماریتان تاثیرگذار باشد.
اگر دچار استرس، اضطراب، افسردگی و علائم تشنج شده اید، برای اطلاع از تشخیص و برنامه درمانی مناسب با نیازهای خود، به پزشک مراجعه نمایید. پزشک ممکن است داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی را به شما پیشنهاد کند.
منبع: سایت دکتر حسام عبدالحسین پور متخصص جراحی مغز و اعصاب
