زانو درد یکی از شایعترین مشکلات اسکلتیعضلانی است که فقط مختص سن بالا نیست و حتی جوانان و نوجوانان نیز ممکن است آن را تجربه کنند. برخلاف تصور عموم، دلیل اصلی زانو درد همیشه آرتروز یا آسیب فیزیکی نیست؛ یکی از عوامل کمتر شناختهشده اما مهم، کمبود ویتامینها و مواد معدنی ضروری بدن است. در این مطلب به بررسی ویتامینهای مؤثر در سلامت زانو، علائم کمبود و روشهای درمان آن میپردازیم.
ویتامین D؛ ویتامین آفتاب برای استخوانهای قوی
ویتامین D نقش اساسی در جذب کلسیم و استحکام استخوانها دارد. کمبود آن باعث کاهش جذب کلسیم و ضعف استخوانها میشود و فعالیتهای ساده مانند ایستادن یا بالا رفتن از پلهها میتواند درد زانو ایجاد کند. این کمبود معمولاً در افرادی دیده میشود که کمتر در معرض نور خورشید هستند، پوست تیره دارند یا رژیم غذایی کمکالری و فاقد منابع حیوانی و لبنی دارند.
منابع طبیعی ویتامین D شامل زرده تخممرغ، ماهیهای چرب مثل سالمون و ساردین، لبنیات غنیشده و نور خورشید (۱۵ تا ۲۰ دقیقه تابش مستقیم روزانه) است. اگر زانو درد با بیحرکتی طولانیمدت تشدید میشود، احتمال کمبود ویتامین D وجود دارد و علاوه بر تغییر رژیم غذایی و نور خورشید، میتوان با مشورت پزشک از مکملهای ویتامین D یا پماد ضد درد برای تسکین درد مفصلی استفاده کرد.
ویتامین C؛ برای تولید کلاژن و ترمیم غضروفها
ویتامین C برای ساخت و ترمیم کلاژن و حفظ سلامت مفاصل ضروری است. کمبود آن باعث تضعیف غضروفها، التهاب و درد زانو میشود. علائم کمبود شامل درد هنگام خم و راست کردن زانو، تورم و احساس خشکی یا سفتی مفصل است.
منابع ویتامین C عبارتند از پرتقال، نارنگی و لیمو، توتفرنگی و کیوی، فلفل دلمهای و کلم بروکلی. مصرف روزانه مکمل ویتامین C (۷۵ میلیگرم برای زنان و ۹۰ میلیگرم برای مردان طبق توصیه NIH) برای کسانی که میوه و سبزیجات تازه ندارند، مفید است.
ویتامین B12؛ برای عملکرد اعصاب و خونرسانی مفصلها
ویتامین B12 در ساخت گلبولهای قرمز و عملکرد سیستم عصبی نقش دارد. کمبود آن باعث کاهش خونرسانی به مفاصل و علائمی مانند گزگز، بیحسی یا سوزش زانو میشود. افراد گیاهخوار، مبتلایان به کمخونی و سالمندان بیشتر در معرض کمبود هستند.
منابع طبیعی ویتامین B12 شامل گوشت قرمز و مرغ، تخممرغ، لبنیات و غلات صبحانه غنیشده است. در صورت کمبود شدید، پزشک ممکن است مکمل یا تزریق B12 را تجویز کند.
ویتامین K؛ تنظیمکننده کلسیم در استخوانها
ویتامین K نقش مهمی در استحکام مفاصل و استخوانها دارد و از رسوب نامتعادل کلسیم جلوگیری میکند. کمبود آن باعث درد، خشکی و التهاب زانو هنگام حرکت یا بلند کردن اجسام سنگین میشود.
منابع غذایی ویتامین K شامل سبزیجات سبز تیره مانند اسفناج، کلم بروکلی و کاهو، تخممرغ، مرغ و میوههایی مثل انار، انگور و کیوی است.
روشهای درمان و پیشگیری زانو درد ناشی از کمبود ویتامینها
آزمایش و مشاوره پزشکی: شناسایی نوع کمبود ویتامین از طریق آزمایش خون.
تغییر رژیم غذایی: افزودن منابع غنی ویتامین D، C، B12 و K.
مکملها: جبران سریع کمبود ویتامینها.
استفاده از پماد ورناتن: کاهش درد، تورم و التهاب مفصل زانو، بهویژه پس از فعالیت بدنی.
ورزش و فیزیوتراپی: حرکات کششی و نرمشی سبک و ماساژ مفصل باعث افزایش جریان خون و تقویت عضلات اطراف زانو میشود.
پیشگیری روزانه: قرار گرفتن در معرض نور خورشید، مصرف میوه و سبزیجات تازه، نوشیدن آب کافی، پرهیز از رژیمهای افراطی، حفظ وزن متعادل و انجام تمرینات منظم کششی و پیادهروی.
سخن پایانی
زانو درد میتواند هشداری از کمبود ویتامینها باشد. با اصلاح رژیم غذایی، دریافت نور خورشید، استفاده از مکملها و پمادهایی مانند ورناتن، سلامت زانوها قابل بازگرداندن است. پیشگیری با تغذیه سالم و سبک زندگی مناسب همیشه بهتر از درمان است.
