بی شک یکی از شاخص های گویا و مهم برای اندازه گیری میزان همه گیری یاس و ناامیدی در میان جوانان، بررسی میزان تمایل و گرایش آنها به خودکشی است. قاعدتا فکر به خودکشی نشانه ای از میزان استیصال و درماندگی فرد افسرده و ناامیدی وی از بهبود و تغییر شرایط است. برای این منظور و سنجش میزان تمایل جوانان به خودکشی، می توان تحقیقات گسترده اجتماعی با بودجه های هنگفت تدارک دید و با انجام پیمایش های میدانی میزان همه گیری این پدیده نامیمون را در جامعه بررسی نمود.
علاوه بر اینکه چنین بودجه هایی در اختیار نهادهای حکومتی است و انجام آن از عهده پژوهشگران مستقل خارج است، مساله مهمتری که نتایج چنین پژوهش هایی را با ابهام و تردید مواجه می کند؛ این است که اساسا چقدر می توان به نتایج چنین پژوهش های میدانی در جامعه به شدت محافظه کار ایرانی اطمینان داشت! آن هم در شرایطی که خودکشی گناه کبیره محسوب می شود و از نظر اجتماعی نیز با انگ و برچسب زنی و قضاوت ناصواب دیگران همراه خواهد بود.
از این رو برای بررسی چنین پدیده های پیچیده ای بررسی و مراجعه به محتوای شبکه های اجتماعی می تواند برای پژوهشگران مستقل بسیار مفید و راهگشا باشد. چرا که نسل جوان در چنین فضاهایی حضور پررنگ و بدون روتوشی دارد و مزیت ناشناس بودن هویت در فضای مجازی باعث می شود نسل جوان آنچه را در دل دارد در این فضا به راحتی بیان نماید. چه بسیار وبلاگ ها و پیج ها و کانال هایی که حتی والدینِ نویسندگان آنها نیز از وجود آنها و اینکه نویسنده اصلی آن صفحات فرزندانشان هستند نیز بی خبرند!
در مورد پدیده خودکشی هر چند صفحات زیادی در میان وبلاگ های فارسی وجود دارد، اما با توجه به اینکه طی سالهای اخیر با ورود شبکه های اجتماعی وبلاگ نویسی تا حدود زیادی از رونق و سکه افتاده، لذا عموما محتوای وبلاگها قدیمی بوده و مدت های زیادی است بروزرسانی نشده اند. بنابراین بررسی میزان استقبال از آنها راهگشا نخواهد بود. اما در مورد شبکه های اجتماعی پرکاربرد در ایران قضیه به کلی متفاوت است.
از آنجایی که بررسی چنین پدیده ای در همه شبکه های اجتماعی پرکاربرد زمان و حوصله زیادی می طلبد، در اینجا صرفا شبکه اجتماعی تلگرام که علیرغم فیلتر بودن و مشکلات دسترسی، در میان جوانان استقبال و مخاطبان فروانی دارد مورد بررسی قرار می گیرد. با سرچ کلمه خودکشی در نوار جستجوی تلگرام به تعدادی کانال با عنوان و موضوع خودکشی بر می خوریم که در ادامه ضمن معرفی به میزان استقبال از آنها اشاراتی می کنیم.
پر مخاطب ترین کانال که به عنوان اولین نتیجه جستجوی کلمه خودکشی به مخاطبان نمایش داده می شود، با عنوان ویدیو خودکشی با ایدی @videokhodkoshi در دسترس است که هرچند 6300 عضو دارد اما بررسی پست های قدیمی تر کانال نشان می دهد میزان بازدید از پستها بسیار بیشتر از میزان اعضاست بطوریکه برخی پست های قدیمی تر تا 65 هزار بازدید نیز داشته اند! کانال پرمخاطب بعدی خودکشی موزیکال با ایدی @MusicalSuicide است که موسیقی های غمگین و مناسب برای خودکشی را معرفی می کند! و بیش از 3600 عضو دارد و تعداد بازدیدهای پست های قدیمی کانال نیز در همین حدود است. کانال پر مخاطب بعدی مغازه خودکشی با ایدی @maghazeyekhodkoshi است که فایل های صوتی بخش های مختلف کتاب معروف و ترجمه شده ای با همین نام را منتشر کرده است و علیرغم آنکه کانال بیش از 2 سال اپدیت نشده است، کماکان 3200 عضو دارد و اخرین پست های آن بیش از 36هزار بازدید داشته اند! کانال اخری که بررسی می کنیم و بارقه هایی از امید را در دلمان روشن می کند کانال برنامه پیشگیری از خودکشی وابسته به دفتر سلامت روان وزارت بهداشت با ایدی @pishgiri_khodkoshi می باشد که هرچند حدود یکسال است اپدیت نشده است، اما نزدیک به 2000 عضو دارد و پست های قدیمی تر آن حدود 5هزار بازدید داشته اند.
اینها صرفا مشتی نمونه خروار از وضعیت بغرنج و ناگوار روانی جامعه و بخصوص نسل جوان است که شمایی کلی از این وضعیت اسفناک به دست علاقمندان می دهند. قاعدتا بررسی دقیق و جامع چنین پدیده هایی نیاز به پژوهش های عمیق و موشکافانه دارند تا ابعاد و زوایای گوناگون ماجرا به خوبی شناسایی گردند.
تاملات یک ذهن جستجوگر
@zehnejostejugar
