کتاب درباره هنر بسیار است اما شما بدنبال کدام گرایش هنری و چه اطلاعاتی در آن زمینه هستید. بطور مثال برداشت هنرمندان از واژه "آفتاب" با هم تفاوت دارد که به نوعی تعدد ادراک آنها را آشکار می سازد.
آفتاب فتح را هر دم طلوعی می‌دهد
از کلاه خسروی رخسار مه سیمای تو
"حافظ"
طلوع صبح جمالش فروغ آفاق است
بساط مجلس عیدش نشاط دوران است
"فروغی بسطامی"
این دو بیت شعر برداشت متفاوت دو شاعر از یک کلمه را نشان می‌دهد. حال آنکه هنرمند در هنرهای تجسمی از آفتاب و نور خورشید در خلق نقاشی‌ها و ساخت تندیس‌ها بهره می‌گیرد. همانطور که می‌دانید ادبیات نیز شاخه‌ای از هنر است، پس خالی از لطف نیست اگر به بررسی آن بپردازیم. " ادبیات" مجموعه متن‌هایی است که تبدیل به آثار ماندگار و برجسته شده‌اند و کتاب هنر را شکل می‌دهند. لفظ کتاب هنر بطورکلی دربرگیرنده آثار شعرگونه، نثر و یا کتاب‌های مرتبط با هنرهای متنوع از جمله صنایع دستی، عکاسی، تئاتر، سینما و ... است. بهتر است قبل از پرداختن به کتاب‌های هنری با چند واژه در این زمینه آشنایی پیدا کنیم.
واژه "هنر" را از ابعاد گوناگون می‌توان مورد بررسی قرار داد، اما در دیدگاه عموم هنر "توانایی و مهارت خلق زیبایی" است و تفاوتی میان شاخه‌های گوناگون آن وجود ندارد خواه هنرهای تجسمی (عکاسی، طراحی و ...) و ادبیات (شعر، داستان و ...) باشد یا هنرهای نمایشی (تئاتر، حرکات موزون و ...)
عنصر اصلی و سازنده هنر تخیل است به همین دلیل افراد مختلف درک و استنباط متفاوتی از آثار هنری دارند. ویل دورانت معتقد است : "آنجا که طبیعت توقف می‌کند، هنر آغاز می‌شود." در نتیجه هنر فراتر از طبیعت است. ارزش هنر وابسته به ماهیت آن و استفاده از تجربه‌های زیبایی شناختی است. در این میان می‌توان به کتاب معنویت در هنر اشاره کرد که توسط واسیلی کاندینسکی نوشته و موضوع آن حول محور آشکار کردن حیات درونی انسان می‌گردد.
هنرمند کسی است که با نگاه به آثار هنری درک و تعریفی از آنها بدست می‌آورد، ادراک هنرمند از عامه مردم عمیق‌تر و ژرف‌تر است که همین امر سبب تفاوت میان این دو گروه می‌گردد. هنرمند عاشق است و همواره مضمونی از عشق و روابط عاشقانه را در ذهن می‌پروراند. شاملو می‌گوید : "هنرمندان وجودی معصومانه و کودکانه دارند." پس هنرمند با نگاهی ساده مفاهیمی برجسته را خلق می‌کند که می‌توان به استنباط‌های متعدد از آن دست یافت.
فلسفه هنر تبیین مبانی فلسفی و نظری هنر است که منجر به شکل‌گیری پرسش‌هایی نظیر "هنر چیست؟"، "منشاء هنر چیست؟" و یا "هدف هنر چیست؟" می‌شود. بعنوان مثال لئو تولستوی در کتاب"هنر چیست؟" از موضوع هنر اشرافی انتقاد کرده و آن را غیراخلاقی می‌داند. اگر جزء هنر دوستان هستید و در فروشگاه کتاب گاج مارکت به دنبال آثاری در این رابطه هستید با مطالعه کتاب هنر که در ادامه معرفی شده است، با عناوین گوناگونی از مباحث فلسفه هنر آشنا خواهید شد که مطالعه آنها اطلاعات مفیدی را در اختیارتان قرار خواهد داد.
نویسنده این کتاب آتنا یزدانی است که جایگاه فلسفه اشراق را در هنر نگارگری دوران تیموری و صفوی مورد بررسی قرار می‌دهد، به این معنا که نشانه‌های موجود در نگارگری را با نشانه‌هایی از فلسفه اشراق در آن دوران مرتبط می‌کند.
بطور مثال عوالم هفت‌گانه تا نورالانوار که مباحثی از فلسفه اشراق هستند در نگاره‌های سده 8 و 9 برای خود نشانه‌های تصویری و رنگ بخصوصی دارند. در این کتاب از سیستم نشانه‌شناسی پیرس برای مطالعه شمایل و نگاره ها استفاده شده است.
از آثار برجسته‌ی ژان لاکست فیلسوف فرانسوی است و به لحاظ ارزش ادبی که دارد امروزه در دانشگاههای معتبر جهان و ایران تدریس می‌شود و امکان تهیه آن از شهر کتاب برای دانشجویان مهیا است. در این کتاب نویسنده به واژه هنر و معانی مختلف آن می‌پردازد، همچنین در ادامه بحث فلسفه هنر را بصورت تخصصی مورد بررسی قرار می‌دهد. به گفته اساتیدی که این کتاب هنر را تدریس می‌کنند فصل چهارم کتاب با عنوان تخیل از مهمترین مباحث آن است زیرا لاکست در این قسمت نظریات چارلز بودلر را درباره تخیل مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و نقدهایی را در رابطه با آن بیان می‌کند.
فلسفه هنر و زیبایی شناسی از بهترین کتاب های هنری و منبع تدریس بسیاری از اساتید بوده که توسط جان هاسپرس و راجر اسکراتن نوشته شده است. همانطور که از عنوان آن برمی‌آید دو مقوله اساسی "فلسفه هنر" و "زیبایی شناسی" از موضوعات اصلی آن هستند. در این اثر نویسندگان به مفاهیم صریح فلسفه هنر و چیستی آن پرداخته‌اند و پس از آن از بررسی فلسفی زیباشناسی و بیان نظریات فرمالیست‌ها بهره جستند. همچنین دیدگاه فیلسوفان بزرگی نظیر کانت در رابطه با سیر تحول زیبایی شناسی در غرب و شرق را تشریح می‌کنند و با بیانی دقیق فلسفه هنر و زیبایی شناسی را مکمل یکدیگر می‌دانند.
یکی از پر طرفدارترین هنرهایی که در طول سالیان مورد توجه قرار گرفته و بسیاری آن را هنری عامه پسند معرفی می‌کنند، " نقاشی" است. بیان تصویری مفاهیم، به تصویر درآوردن ذهنیت یا حادثه ای که اتفاق افتاده را می توان تعریفی برای نقاشی دانست.
هنر نقاشی نامحدود است بدین معنا که برای ترسیم یک اثر حتما نباید وسایل یا امکاناتی خاص در دست داشت. کتاب های هنری در زمینه نقاشی از تنوع بالایی برخوردارند که در این قسمت برخی از آنها را معرفی خواهیم کرد.
راهنمایی برای نقاشان رئالیست که توسط جیمز گرنی، نقاش معاصر نوشته شده است. نقاشی‌های او که پیرو سبک رئال هستند، روایت‌های متنوعی را برای بیننده به تصویر می‌کشند. گرنی در این کتاب تمام نکاتی را که یک نقاش رئالیست به آن نیاز دارد بطور مفصل بیان می‌کند. فصل‌هایی از این کتاب به استفاده از نور و منابع مختلف آن، چگونگی تاثیر و استفاده از آن در نقاشی می‌پردازد، همچنین به اهمیت استفاده از رنگ در کنار سایه و نور می‌پردازد.
میشل آلبالا این کتاب درباره هنر نقاشی را که یک کتاب بی‌نظیر است، برای علاقمندان به تصویرگری از طبیعت و مناظر نوشته است. فصول این کتاب به کامپوزیشن، سایه، نور و رنگ می‌پردازد. نظریات موجود در این کتاب برای نقاشان استودیویی نیز مفید خواهد بود زیرا الگوهای سایه، نور و پرسپکتیو را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد.
مرتضی گودرزی برای شناخت بیشتر دانشجویان هنر در این کتاب به جزئیات نقاشی و سیر تکاملی آن در دوران قبل و بعد از اسلام می‌پردازد. می‌توان گفت به نوعی کتاب آموزش هنر است که منبع تدریس بسیاری از اساتید در دانشگاه بوده و شرح پیدایش و تاریخ تحولات این هنر را در ایران از منظر جریانات اجتماعی و تاریخی در ادوار مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد.
کتابی از هلن گاردنر در مورد تاریخ هنر جهان – هنر مصر، هنر یونان، هنر مسیحیت در دوران بیزانس، هنر رنسانس و ... – که از شهرت فراوانی برخوردار است. در حقیقت نویسنده در این کتاب به این موضوع می‌پردازد که آنچه در طول زمان تغییر می‌کند آثار هنری نیست بلکه دیدگاههای انسان عامه و هنرمندان در اعصار مختلف است که در شکل‌گیری و تغییر هنر نقش دارد.
کتابی جامع که بصورت اختصاری تاریخ هنر در جهان را مورد بررسی قرار می‌دهد. موضوع آن هنر ماقبل تاریخ تا هنر مدرن را دربرمی‌گیرد. مریلین استاکستد در نگارش این کتاب بررسی هنرهای بصری در غرب، شرق، هنر اسلامی و... را مورد توجه قرار داده و به بناهای مهم تاریخی، هنرمندان زن، اقلیت ها و آثار کمتر دیده شده، پرداخته است.
ارنست هانس گامبریچ در این کتاب به سیر تاریخی تکامل هنر از انسان‌های اولیه تا دوران مدرن می‌پردازد. یک کتاب تقریبا قدیمی که نظر منتقدین بسیاری را به خود جلب کرده است از جمله پیر روزنبرگ رئیس موزه لوور که می گوید : " این کتاب از چنان شهرتی برخوردار است که می‌توان آن را با مونالیزای داوینچی مقایسه کرد." شیوه نگارش این اثر آن را به تاریخی ماندگار از هنر تبدیل کرده است.
تا بحال به این موضوع فکر کرده‌اید که چرا برخی هنر را پیشه خود قرار می‌دهند؟ بشر هنر را برای تسکین روح و روان خود انتخاب می‌کند، هنر آینه‌ای از واقعیت‌های موجود در این کره خاکی است که می‌کوشد پیام‌های تلخ و شیرین را منتقل کند. فرناندو پسوآ معتقد است : " آشنایی سطحی برای هنرمند بسیار کم است، او را می‌آزارد و از تاثیرش می‌کاهد."
کتاب‌های هنری گوناگونی در سطح دنیا و در شاخه‌های مختلف به چاپ رسیده‌اند که برخی از آنها در لیست پرفروش‌ترین‌ها قرار می‌گیرند، در این قسمت از مقاله برخی از آنها را معرفی خواهیم کرد اما چه موضوعاتی سبب می‌شوند که یک کتاب در این لیست جای بگیرد؟
اولین نکته در پاسخ به این پرسش محتوای کتاب است، که باید نکاتی عمیق را با زبانی ساده و دلنشین بیان کند تا مخاطب برای مطالعه آن جذب شود. دومین مورد شهرت نویسنده در شاخه‌ای که به آن می پردازد است، بگونه‌ای که نظریات سازنده موافقین و مخالفین را بیان کند و بدون هیچ مشکلی نقدهای منتقدین را بپذیرد. سومین امر استفاده از منابع، مدارک و مستندات معتبر در ارائه دلیل است که می‌تواند یک کتاب را به مرجع بزرگی در سطح یک کشور یا دنیا تبدیل کند.
کتاب آموزش بازیگری یکی از کتب مرجع و پرفروش در زمینه بازیگری است که توسط سید علی طباطبایی نظری نوشته شده و راهنمای دانشجویان این رشته دانشگاهی است.
کتاب طراحی چهره به قلم نسرین جاسمی یکی از معروفترین کتاب‌ها در زمینه طراحی است که بصورت خودآموز صفر تا صد طراحی چهره را برای علاقمندان به این رشته بازگو می‌کند.
نمی‌توان کتاب تاریخ هنر گامبریچ را از لیست پرفروش‌ترین‌ها حذف کرد. متن ساده و روان این کتاب آن را به منبع معتبری برای تدریس اساتید تبدیل کرده، علاوه بر‌این تفاسیر و توصیفاتی که در این کتاب به چشم می‌خورد فهم هنر و تاریخچه آن را برای دانشجویان بسیار ساده کرده است.
کتاب معنویت در هنر که در قسمت ابتدایی مقاله بطور مختصر به آن اشاره کردیم هم در این لیست می‌گنجد. مجموعه‌ای از پنج مقاله مهم که توسط متفکران ایرانی و خارجی نوشته شده‌اند و عوامل شکل‌گیری هنر و تکامل آن را مورد بحث قرار می‌دهند. این کتاب توسط کاندینسکی نوشته شده و در میان پژوهشگران این رشته از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
کتاب عصر آوانگارد در زمینه فلسفه هنر توسط هیلتون کرامر نوشته شده است. عصر آوانگارد در نیمه قرن نوزدهم با رئالیسم آغاز و در قرن بیستم به کوبیسم و اکسپرسیونیسم رسید و در آغاز دهه ۸۰ با هنر پاپ خاتمه یافت. کتاب پیش‌رو مجموعه نقدهایی است که هیلتون کرامر منتقد آمریکایی درباره نقاشان آوانگارد و آثار آنان نوشته است.
رنوآر نقاش فرانسوی است که از او می توان به عنوان رهبر جنبش امپرسیون یاد کرد. در نقاشی‌های او می توان زیبایی و حس‌گرایی زنانه را مشاهده کرد. نویسنده این کتاب باربارا ارلیچ وایت است که بر نبرد شدید رنوآ با بیماری فلج روماتیسم اشاره می‌کند و هنر را تنها درمان درد او می‌داند که در آرام شدن دردهایش نقش بسزایی دارد.
داوینچی نقاش، مجسمه ساز، موسیقی‌دان، مهندس و نظریه پرداز علمی است که عمده شهرت او بخاطر نقاشی‌های مونالیزا و شام آخر است که از نظر والتر ایزاکسون نویسنده کتاب، این دو تابلو نقاشی‌هایی پیچیده با عمقی بی‌کران هستند. در ادامه او از توصیف تکنیک اجرای کار در آثار داوینچی نیز غافل نشده است.
کرینگتون نقاش و هنرمند سوررئالیست و از پایه‌گذاران جنبش آزادی زنان مکزیک در دهه 70 میلادی است. در این کتاب که توسط جوآنا مورهد نگارش شده روایتی طنزآمیز و دل‌‌انگیز از زندگی سرکشانه‌ی این نقاش که با تفصیل و زیبایی تمام توصیف می شود. داستان کتاب بدین شکل است که یک کودک سرکش توسط بونوئل مسحور گشته و با پیر شدن جسمش بصورت یک جادوگر شوخ طبع که مرگ را به سخره گرفته ظاهر می‌شود.
در این کتاب اریک کارپلز روابط نزدیک میان هنرهای تجسمی و ادبی را مورد اشاره قرار می‌دهد. او تمام نقاشی‌هایی را که پروست به آن اشاره کرده شناسایی می‌کند و به توصیف حال و هوای خاص آن می‌پردازد. این اثر با یادداشت های گسترده و یک فهرست جامع از همه نقاشان و نقاشی‌های ذکر شده در رمان تمام می شود.
در سالهای اخیر اریک راویلیوس بعنوان یکی از مهمترین هنرمندان انگلیسی قرن بیستم شناخته شده است که نقاشی‌های آبرنگ و حکاکی‌های روی چوب او حس و حال عجیبی را القا می‌کند. از ویژگی‌های بارز راویلیوس این است که در انزوا کار نمی‌کند و با شبکه ای گسترده از هنرمندان که تحت تاثیر افکار و آموزه های پل نش در کالج سلطنتی هنر بوده اند، مرتبط است.
75 سال پس از مرگ او اندی فرند داستان این گروه از هنرمندان را از زمان دانشجویی‌‌شان تا جنگ جهانی دوم روایت می‌کند و چگونگی تاثیرگذاری آنها بر یکدیگر و تجربیات مشترکشان در کار را بیان می‌کند. مهمترین نکته این کتاب اهمیت الگوی دوستی زنان هنرمند است که جایگاه آنها در طول تاریخ هنر انگلستان نادیده گرفته شده بود.
در آخر بهتر است بدانید که برخی از کتاب‌های هنری که در این مقاله به آنها اشاره شد بعنوان بهترین کتاب های مبانی هنر در دانشگاههای معتبر جهان تدریس می شوند و حتی امکان استفاده عموم از آنها نیز وجود دارد، همچنین از امکان خرید کتاب های هنری در فروشگاه کتاب گاج مارکت هم برخوردار هستند.
نویسنده : سپیده حقیقی‌مراد
