چرا ذهن ما حواس‌پرت می‌شود؟

آیا تا به حال برایت پیش آمده است که هنگام حل تمرین یا مرور امتحان، ناگهان صدای نوتیفیکیشن گوشی حواست را پرت کند و چند دقیقه در اینستاگرام یا واتساپ بمانی؟ 🤔

این دقیقاً همان چیزی است که دانشمندان به آن "حواس‌پرتی"می‌گویند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که دانش‌آموزان به طور میانگین هر ۱۵ دقیقه یک‌بار گوشی خود را چک می‌کنند و حدود ۵ دقیقه درگیر آن می‌شوند(Rosen و همکاران، ۲۰۱۳).

همین رفتار ساده می‌تواند تمرکز را به هم بریزد و زمان مطالعه را طولانی‌تر کند.

🧩 چیستی: حواس‌پرتی یعنی چه؟

به زبان ساده، حواس‌پرتی یعنی ذهن تو به جای اینکه روی یک کار مشخص متمرکز باشد، به سمت موضوع یا محرک دیگری کشیده شود.

برای مثال:

*وقتی صدای نوتیفیکیشن را می‌شنوی و سریع گوشی را برمی‌داری.

*وقتی وسط کلاس ریاضی به فکر فیلمی فردا پخش می‌شود می‌افتی.

*وقتی صحبت هم‌کلاسی‌ها باعث می‌شود دیگر به توضیح معلم گوش ندهی.

در همه این موقعیت‌ها، تمرکز اصلی از بین می‌رود و کار موردنظر نیمه‌کاره می‌ماند.

🔍چرا این اتفاق می‌افتد؟

۱. مغز همیشه دنبال تازگی است

مغز انسان از گذشته‌های دور عادت کرده است به هر چیز تازه واکنش نشان دهد. این ویژگی در گذشته برای بقا ضروری بود، اما امروز همین ویژگی باعث می‌شود نوتیفیکیشن گوشی جذاب‌تر از کتاب درسی باشد.

۲. وقفه‌های کوچک، اثر بزرگ دارند

وقتی در حین مطالعه حتی چند لحظه گوشی را چک می‌کنی، تمرکزت به‌طور کامل از بین می‌رود. بازگشت به همان سطح تمرکز قبلی چند دقیقه زمان می‌برد. همین اتفاق باعث می‌شود انجام تکالیف خیلی طولانی‌تر شود و استرس بیشتری به وجود بیاید.

۳. اضطراب دور بودن از گوشی

برخی دانش‌آموزان وقتی گوشی‌شان در دسترس نباشد دچار اضطراب می‌شوند. این اضطراب خودش یک نوع حواس‌پرتی است و مانع تمرکز واقعی می‌شود.

۴. استرس و افکار درونی

گاهی دلیل حواس‌پرتی فقط محیط بیرون نیست. اگر ذهنت درگیر نگرانی‌های امتحان یا مشکلات شخصی باشد، بخش زیادی از انرژی مغزت صرف این افکار می‌شود و برای یادگیری چیزی باقی نمی‌ماند.

🛠 چگونه حواس‌پرتی را کم کنیم؟

✅ ۱. آگاه باش

قبل از اینکه گوشی را باز کنی، به این فکر کن که هر بار نگاه کردن به آن یعنی چند دقیقه از دست دادن تمرکز. همین آگاهی می‌تواند جلوی خیلی از حواس‌پرتی‌ها را بگیرد.

✅ ۲. از روش پومودورو استفاده کن

یک تایمر بگذار و ۲۵ دقیقه کامل درس بخوان، بعد ۵ دقیقه استراحت کن. بعد از چهار بار تکرار، یک استراحت ۱۵ دقیقه‌ای داشته باش. این روش باعث می‌شود هم مغز خسته نشود و هم کمتر وسوسه شوی گوشی را چک کنی.

✅ ۳. منطقه بدون گوشی بساز

وقتی می‌خواهی درس بخوانی، گوشی را در اتاق دیگر بگذار یا دست‌کم روی میزی جدا قرار بده. دیدن گوشی روی میز می‌تواند به‌تنهایی وسوسه ایجاد کند.

✅ ۴. تعادل داشته باش

به‌جای اینکه گوشی را کاملاً ممنوع کنی، برای خودت زمان مشخصی تعیین کن. مثلاً بعد از دو ساعت مطالعه، ۱۵ دقیقه گوشی را آزادانه استفاده کن. این کار هم اضطراب نبود گوشی را کم می‌کند و هم تمرکز را بالا می‌برد.

حواس‌پرتی چیزی است که همه ما تجربه می‌کنیم، اما می‌توانیم آن را کنترل کنیم. اگر بفهمیم چیست، بدانیم چرا اتفاق می‌افتد و یاد بگیریم چگونه آن را کم کنیم، می‌توانیم تمرکز خودمان را حفظ کنیم و زمان مطالعه را کوتاه‌تر و مؤثرتر کنیم.

پس به یاد داشته باش: تو می‌توانی با تمرین و مدیریت درست، فرمان ذهن خودت را دوباره به دست بگیری.

من مریم غیاثی هستم؛ همراه دانش‌آموزان نهمی برای کشف معنای زندگی، ساختن رؤیاها و هدف‌گذاری شجاعانه.

اگر آماده‌ای رؤیاهایت را از روی کاغذ برداری و به واقعیت تبدیل کنی، به جمع ما در «کلاس سبز» بپیوند. آینده‌ی تو همین امروز ساخته می‌شود 🌱✨

📚 منابع علمی استفاده شده در این مقاله

* Rosen, L. D., Carrier, L. M., & Cheever, N. A(2013). *The distracted student mind: Enhancing its focus and attention.* Educational Leadership.

* ERIC Database: [The distracted student mind](https://eric.ed.gov/?id=EJ1155665)

* Kappan Online: [Rosen – Distracted student mind](https://kappanonline.org/rosen-distracted-student-mind-attention/)