اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی یا به‌طور خلاصه شوروی، یک حکومت سوسیالیست فدرال بود که در سال ۱۹۲۲ به‌وجود آمد و در ۱۹۹۱ ازمیان رفت. این حکومت، اتحادیه‌ای متشکل از روسیه و چندین جمهوری متحد در شمال اوراسیا بود که نظام تک‌حزبی داشت و توسط حزب کمونیست اتحاد شوروی اداره می‌شد. پایتخت آن مسکو در بزرگترین جمهوری خود، جمهوری فدراتیو سوسیالیستی روسیه شوروی، قرار داشت. از دیگر مراکز مهم این اتحادیه می‌توان به لنینگراد (روسیه شوروی)، کی‌یف (اوکراین شوروی)، مینسک (بلاروس شوروی)، تاشکند (ازبکستان شوروی) و آلما آتا (قزاقستان شوروی) اشاره کرد. شوروی از نظر مساحت بزرگترین کشور جهان بود و فاصله شرق به غرب آن بیش از ۱۰ هزار کیلومتر (۶٬۲۰۰ مایل) و شمال تا جنوب آن بیش از ۷٬۲۰۰ کیلومتر (۴۵۰۰ مایل) بود و نیز ۱۱ منطقه زمانی داشت. قلمرو آن شامل بیشتر اروپای شرقی، مناطقی از اروپای شمالی و تمام آسیای شمالی و مرکزی بود. پنج منطقه آب و هوایی آن شامل تندرا، تایگا، استپ‌ها، صحرا و کوهستان داشت. جمعیت متنوع آن در مجموع با عنوان مردم شوروی شناخته می‌شد.
اتحاد جماهیر شوروی درنتیجه انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ که طی آن بلشویک‌ها به رهبری ولادیمیر لنین دولت موقتی را که جایگزین امپراتوری روسیه شده بود سرنگون کردند، روی کار آمد. آن‌ها جمهوری شوروی روسیه را تأسیس کردند. جنگ داخلی میان ارتش سرخ و بسیاری از نیروهای ضدبلشویک در سراسر امپراتوری سابق که بزرگترین آن‌ها ارتش سفید بود آغاز شد. با وجود کمک‌های شدید غرب نظیر بریتانیا به ارتش سفید، بلشویک‌ها محل به محل قدرت را به دست گرفتند و شوراها را تشکیل دادند در پایان در سال ۱۹۲۲ ارتش سرخ پیروز شد و اتحاد جماهیر شوروی را با اتحاد جمهوری‌های روسیه، ماورای قفقاز، اوکراین و بلاروس تشکیل داد. سیاست جدید اقتصادی (NEP) که توسط لنین معرفی شد، منجر به بازگشت نسبی بازار آزاد شد. این سیاست منجر به یک بهبود اقتصادی شد. به دنبال مرگ لنین در سال ۱۹۲۴، ژوزف استالین به قدرت رسید. استالین تمام مخالفت‌های سیاسی خودش را با حاکمیت خود در داخل حزب کمونیست سرکوب کرد و یک اقتصاد برنامه‌ریزی شده متمرکز را به اجرا گذاشت (برنامه‌های پنج ساله). در نتیجه این کشور یک دوره صنعتی‌سازی سریع را تجربه کرد که منجر به رشد اقتصادی قابل توجهی شد، اما همچنین منجر به قحطی ساخت بشر در سال‌های ۱۹۳۲–۱۹۳۳ شد و اردوگاه کارگری گولاگ را که در سال ۱۹۱۸ تأسیس شده بود گسترش داد. استالین همچنین پاکسازی بزرگ را آغاز کرد تا مخالفان خود را در میان رهبران نظامی، اعضای حزب کمونیست و شهروندان عادی از میان بردارد در نتیجه این افراد به کار اجباری در گولاک یا اعدام محکوم شدند. در ۲۳ اوت ۱۹۳۹ شوروی پیمان عدم تجاوز را با آلمان نازی امضا کرد. پس از آغاز جنگ جهانی دوم، شوروی که رسماً بی‌طرف بود به چندین کشور اروپای شرقی از جمله شرق لهستان و کشورهای بالتیک حمله کرد و آن‌ها را ضمیمه خاک خود کرد. در ژوئن سال ۱۹۴۱ آلمان نازی به این اتحادیه حمله کرد که باعث وقوع بزرگترین و خونین‌ترین جنگ در تاریخ بشری شد. شوروی در جنگ جهانی دوم نزدیک به ۲۰ میلیون سرباز خود را از دست داد که از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین این جنگ‌ها می‌توان به نبرد استالینگراد اشاره کرد. سرانجام نیروهای شوروی برلین را تصرف کردند و در ۹ می ۱۹۴۵ در جنگ جهانی دوم در اروپا پیروز شدند. سرزمینی که توسط ارتش سرخ تسخیر شد به کشورهای بلوک شرق تبدیل شد. جنگ سرد در سال ۱۹۴۷ به عنوان یک نتیجه از تسلط شوروی در اروپای شرقی شروع شد، به دنبال مرگ استالین در سال ۱۹۵۳، دوره ای معروف به استالین زدایی و ذوب خروشچف به رهبری نیکیتا خروشچف شروع شد. این کشور به سرعت توسعه یافت، زیرا میلیون‌ها دهقان به شهرهای صنعتی منتقل شدند. اتحاد جماهیر شوروی با فرستادن نخستین ماهواره و نخستین انسان به فضا توانست در مسابقات فضایی پیشتاز شود. در دهه ۱۹۷۰ میلادی روابط کوتاهی با ایالات متحده به وجود آمد، اما با حمله اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۷۹ به افغانستان تنش‌ها از سر گرفته شد. این جنگ منابع اقتصادی این کشور را تخلیه کرد و در مقابل با کمک‌های شدید ایالات متحده آمریکا به مجاهد‌ها طرف شد. در اواسط دهه ۱۹۸۰، واپسین رهبر اتحاد جماهیر شوروی، میخائیل گورباچف، با سیاستهای گلاسنوست و پرسترویکا سعی در اصلاح و آزادسازی بیشتر اقتصاد داشت. جنگ سرد در دوران وی به پایان رسید و در سال ۱۹۸۹ کشورهای هم پیمان ورشو در اروپای شرقی رژیم‌های مارکسیست-لنینیست خود را سرنگون کردند. این امر منجر به ظهور جنبش‌های ملی‌گرایانه و جدایی‌طلبانه در داخل اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی نیز شد. در اوت ۱۹۹۱، تندروهای حزب کمونیست اقدام به کودتا کردند. این کودتا به رهبری بوریس یلتسین شکست خورد و باعث ممنوعیت موقت حزب کمونیست و نامداری بیشتر وی شد. در ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱، گورباچف استعفا داد و دوازده جمهوری تشکیل دهنده باقی‌مانده از انحلال اتحاد جماهیر شوروی به عنوان کشورهای مستقل پس از شوروی ظهور کردند. فدراسیون روسیه (جمهوری فدراتیو سوسیالیستی روسیه شوروی سابق) حقوق و تعهدات اتحاد جماهیر شوروی را بر عهده گرفت و به عنوان شخصیت حقوقی ادامه‌دار آن شناخته شد. اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی دستاوردها و نوآوری‌های چشمگیر اجتماعی و فناوری قرن بیستم را به وجود آورد، از جمله نخستین وزارت بهداشت در جهان، نخستین ماهواره ساخته شده توسط بشر، نخستین انسان در فضا و نخستین کاوشگری که در سیاره دیگر (ونوس) فرود آمد. این کشور دارای اقتصادی بزرگ و بزرگترین ارتش در جهان بود. اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی دومین کشوری بود که به سلاح هسته‌ای دست یافت. این کشور یکی از اعضا دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد و همچنین عضوی از سازمان امنیت و همکاری در اروپا، کمینترن و عضو برجسته شورای کمک اقتصادی متقابل و پیمان ورشو بود. پیش از انحلال، این کشور از طریق هژمونی در اروپای شرقی، قدرت نظامی، قدرت اقتصادی، کمک به کشورهای در حال توسعه و پژوهش‌های علمی، به‌ویژه در فناوری فضایی، به مدت چهار دهه پس از جنگ جهانی دوم، وضعیت خود را به‌عنوان یکی از دو ابرقدرت جهان حفظ کرده بود.
منبع: ویکی پدیا
درود بر انسانیت
پست های مرتبط:
