مهریه هدیه مرد به زن یا پشتوانه زن ؟!!

مَهر یا مهریه مالی است که مرد به هنگام ازدواج، برای پرداخت به زن بر عهده می‌گیرد. مهریه حق زن است و او می‌تواند بلافاصله پس از عقد آن را مطالبه کند، این حق پس از فوت زن به ورثه او می‌رسد و آنان می‌توانند آن را از مرد مطالبه کنند. از دیدگاه اسلام مهریه، صداق نامیده می‌شود که پرداخت آن نشانه صداقت ادعای مرد در عشق و محبت به همسر است. هر چند میزان مهریه از نظر شرعی براساس توافق و رضایت زوجین می باشد و هر مقداری که مورد توافق زوجین باشد چه کم و چه زیاد به عنوان مهریه معین می شود(امام خمینی ره، ترجمه تحریر الوسیله، دفتر انتشارات اسلامی، 1368، ج 3، ص 528) ولی این بدان معنا نیست که نظر پدر و مادر نادیده انگاشته شود بلکه باید سعی شود که حتی الامکان رضایت و نظر آنان را نیز جلب نمود از طرفی از آنجا که مهریه یک بدهی است بر عهده مرد است و با مطالبه زن پرداخت آن بر او واجب می شود بهتر است مقدار مهریه به گونه ای باشد که مرد توانایی پرداخت آن را داشته باشد و توان مالی و شرایط مرد در نظر گرفته شود از طرفی باید شئونات زن لحاظ شود. بنابراین توجه به توان مالی و توانایی در مورد مقدار مهریه را نمی توان نشانه ای بر خواست فرد دانست بلکه بیانگر واقع بینی و درک صحیح فرد از مسؤلیتی است که متوجه اوست. ‌‌‌‌‌‌ در دین اسلام براى مهریه، حد معینی بطور لزوم معین نشده است؛ بلکه بر اساس توافق و رضایت زن و شوهر انجام می گیرد. اما مستحب است مقدار آن از مهر السنه (پانصد درهم) بیشتر نگردد و نیز کمترین مقدار آن طوری باشد که در نظر عرف دارای ارزش باشد. مهر السنه مقدار مهرى است که نبى اکرم صلى الله علیه وآله وسلم براى همسران خود و حضرت زهراعلیها السلام قرار داد. مقدار آن پانصد درهم است و هر درهم، معادل 6/12 نخود نقره سکه دار است. در مجموع برابر 6300 نخود (یا 5/262 مثقال) مى شود و قیمت آن در هر زمان، تابع نرخ همان زمان است. نکته دیگر این که برخلاف تصور اشتباهی که متأسفانه در جامعه مطرح است که مهریه سنگین را نوعی ارزش برای زن می انگارند. از دیدگاه اسلام مهریه سنگین مورد نکوهش قرار گرفته و در مقابل سبک بودن مهریه از ارزش ها و خوبی های زن برشمرده شده است. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «بهترین زنان امت من زنی است که مهریه او از دیگران کم تر باشد». (الشیخ الحر العاملی، وسائل الشیعه، بیروت: داراحیاء و التراث العربی، ج 15، ص 10، ح 9)و در روایت دیگری شده که «کمی مهریه از برکت زن و زیادی مهریه از شومی اوست». ‌ علاوه بر این برخلاف آنچه تصور می شود که مهریه سنگین موجب استحکام زندگی و تضمینی برای تداوم آن است، تجربه نشان داده که مهریه سنگین در بسیاری از موارد موجب اختلاف و دشمنی است. همان گونه که حضرت علی علیه السلام فرمودند که: «مهریه زنان را سنگین قرار ندهید که موجب عداوت و دشمنی خواهد شد». بنابراین مهریه سنگین نه دلیلی بر ارزش و ملاک خوبی زن محسوب می گردد و نه موجب استحکام پایه های زندگی و تضمین کننده آن است از این رو همسو شدن با تفکر اشتباه جامعه با این که پشتوانه عقلی و منطقی ندارد امری معقول و منطقی به نظر نمی رسد. انواع مهریه : مهرالمسمی که باید مقدار و نوع آن به‌طور کامل، روشن و قابل تعریف باشد؛ ضمن این‌که توافق در مورد آن در سند ازدواج، ثبت شود. این صداق به‌صورت نقدی، طلا، املاک یا هر مال دیگری تعریف می‌شود. مهرالمثل، نوعی از مهریه است و زمانی استفاده می‌شود که در هنگام عقد نکاح، مهریه "تعیین نشده" یا به‌طور دقیق مشخص نباشد و شبهه‌ای به وجود آید یا به‌خاطر ابهام، قابلیت اجرا نداشته باشد. تعیین آن هم بر اساس عرف و شأن خانوادگی و اجتماعی زن است. مهرالمثل نیاز به حکم دادگاه برای تعیین مقدار دارد و معیار اصلی آن در مقایسه با زنان هم‌طبقه یا بستگان نزدیک است. مهرالمتعه در مواردی مطرح می‌شود که در زمان عقد، مهریه‌ای تعیین نشده و قبل از ارتباط زناشویی، زوج قصد طلاق چه یکطرفه یا چه طلاق توافقی زوجه را داشته باشد؛ اما شرط این نوع مهریه چیست؟ در واقع بنابر ماده ۱۰۹۳ قانون مدنی، دادگاه بر اساس وضعیت مالی زوج، آن را محاسبه می‌کند که باید پرداخت شود؛ ضمن این‌که از لحاظ اقتصادی، ارتباط مستقیم با مهرالمثل و تعیین آن دارد. دو نوع مهر و مهریه دیگه داریم که به نوع پرداخت مهریه اشاره میکند . مهریه عندالمطالبه به این معنا است که زن می‌تواند بی قید و شرط و هر زمان که بخواهد، مهریه خود را درخواست کند و مرد موظف به پرداخت آن است. این مهر یکی از انواع مهریه است که در هنگام نکاح، توسط زوجین ذکر می‌شود و مالکیت آن را حق زوجه می‌دانند. در این حالت مرد ملزم به پرداخت است؛ حتی اگر پولی برای آن نداشته باشد. درصورت عدم پرداخت هم زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده، شکایتی تنظیم کند و حتی خواستار محکومیت برای مرد باشد.نوعی از پرداخت مهر، تحت عنوان مهریه عندالاستطاعه نیز تعریف شده است که زوجه زمانی می‌تواند مهر خود را طلب کند که زوج، استطاعت پرداخت آن را داشته باشد. این نوع از صداق مختص شرایطی است که مهریه بالاتر از توان مالی زوج باشد و بر اساس وضعیت اقتصادی آن، مشخص ‌شود. مطالبه مهر در این حالت باید با اثبات در محاکم قضایی انجام شود. یه نکته دیگه اینکه در ازدواج موقت تعیین مهریه قبل عقد واجب است و تعیین نکردن آن طبق نظر خیلی از مراجع باعث باطل شدن ازدواج موقت میشود ولی در ازدواج دائم بعد عقد هم میشود تعیین کرد .مهر یا مهریه باید چیز مشخص و قابل انتقال باشد نه چیزی که تعریف و مشخصه مشخصی ندارد و ابهام دارد . در گذشته مهریه ها اغلب به صورت پول و وجه نقد بود که بعد گذشت زمان وقتی پول ارزش خود را از دست داد جای خود را به سکه و طلا داد اما متاسفانه با بروز شوک های تورمی و بالا رفتن قیمت طلا و ارز این مهریه ها خود به مشکلی در جامعه تبدیل شدند و باعث شد پرداخت مهریه ها از توان خیلی از مردها خارج و زندانها پر از زندانی های مهریه شود . در نتیجه تصمیم گیران کشور تصمیم گرفتند راههایی برای حل این مشکل پیدا کنند که نهایت به تقلیل تعداد سکه ها برای اجرای حبس منجر شد که با مخالفت زنان مواجه شد و هنوز هم این مخالفت ها ادامه دارد چون زنها مهریه را تنها حقوق زن در برابر مرد و پشتوانه زندگی بعد طلاق میدانند. چیزی که من از اسلام میفهمم این است که اسلام قاعده اش بر توان است . توان در انجام وظیفه ، توان در پرداخت . قاعده اسلام این است که چیزی فراتر از توان بر عهده کسی نیست . پس چگونه است که یه عده حرف از پرداخت مهریه بدون توجه به توان مرد میکنند ؟ مگر امکانپذیر است ؟!! به نظرم قاعدتا مهریه باید مهریه عند الاستطاعه باشد . یعنی مرد توان پرداختش را در لحظه یا بعدا داشته باشد . اگر داشت که هیچ اگر هم نداشت هر وقت توانش را داشت یا بصورت قسط و تدریجی ولی با توجه به توان مرد . قیمت سکه طلا در حال حاضر چیزی حدود صدو ده میلیون تومان است . یعنی ۵ سکه تمام حدود ۵۵۰ میلیون تومان . چند درصد مردها توان پرداخت چنین مهریه ای دارند که یه عده حرف از مهریه های بالای ۱۰۰ سکه و حتی ۱۰۰۰ سکه ای حرف میزنند ؟ چند درصد همان پدران و مادرانی که مهریه میلیاردی از پسر مردم توقع دارند خود چنین پولی را تو عمرشون یکجا دیده اند ؟!! مهریه هدیه است هدیه ای از جانب مرد به زن به نشانه صداقت . اصلا فرض کنیم پشتوانه زن هم هست ؟ سقف این پشتوانه چیست ؟ یه میلیارد ؟ ده میلیارد ؟ صد میلیارد ؟ چقدر ؟ اینکه بنابر فرض مهریه پشتوانه زن هست دلیل نمیشود مرد هزینه تهیه منزل میلیاردی برای زن را بدهد . چرا پشتوانه به اندازه پول خرید یه منزل مسکونی باید باشد ؟ چرا نباید اندازه پول پیش اجاره نباشد ؟ چه کسی گفته است مرد باید درد بکشد تا زن آسوده باشد ؟!!اینکه بخشی یا خیلی از زنها بعد طلاق امکان ازدواج ندارند دلیل نمیشود که مرد درد بکشد تا حاصل دردش پشتوانه زن باشد ؟؟!!! ( با عرض معذرت ) مگه زن موجود ضعیف و چلاقی است که خرج یک عمرش را باید مرد بدهد ؟ مگه آن مرد خودش خرج ندارد؟ هزار درد و گرفتاری ندارد ؟؟ من نمیگم مهریه همه زنها باید پایین باشد ولی درخواست مهریه خارج از توان پرداخت ظلم به مردهاست. ظلم به زنها هم هست . مردان که از ازدواج فراری شوند دودش به چشم خود زنها هم خواهد رفت . متاسفانه در جامعه ما تعیین مهریه بر عهده خانواده هاست بدون آنکه نظر خود پسران و دختران پرسیده شود . بدون توجه به اینکه کسی که باید مهریه را پرداخت کند آن پسر است . تعیین مهریه باید به خود پسر و دختر سپرده شوند و خانواده ها صرفا نظر دهند یا نگذارند از افراط و تفریط خارج شود . خوشبختانه یا متاسفانه دوره "کی مهریه را داده کی گرفته گذشته" و الان خیلی از پسرها به خاطر همین مهریه زندگیشون نابود شده است . مشکل مهریه مشکلی نیست که قابل حل شدن نباشد . میتوان مهریه را درصدی از حقوق مرد قرار داد ( منهای نفقه و ...) میشود مهریه را بر اساس زندگی زیر یه سقف تعیین کرد یا حتی بصورت تقسیم اموالی که بعد ازدواج بدست امده است . یا تغییر مهریه از سکه و طلا به چیزهای که هم ثبات دارند هم با تورم ارزش خود را از دست نمیدهند . پینوشت ۱ : پرداخت مهریه بر مرد واجب است و دِینی است بر گردن مرد . طبق روایاتی مردی که مهریه را قبول میکند ولی قصد پرداخت آن را ندارد همانند دزد است . پینوشت ۲ : بخش هایی از پست از سایت های مختلف گرفته شده است و بخش های اخر نوشته خودم . پینوشت ۳ : به نظرم الان ۱۴ سکه هم برای مردهای قشر ضعیف زیادی است .نهایت به نظرم ۵ تا باید باشد یا به اندازه پول پیش اجاره یه خونه معمولی ( نه انچنان داغون نه انچنان کاخ مانند ) . قاعدتا مهریه طبقات مرفه میتواند خیلی بالاتر باشد به شرطی که باعث سرایت به قشر متوسط و ضعیف نشود .