عمدتا تنگناهای تلخ تاریخی باعث ایجاد تغییراتی در جغرافیایی که در آن بروز پیدا کردند میشوند. این موضوع به ارزش اتفاق اضافه نمیکنه و به عقیده ی من تغییرات خوب بعد از آن هم هیچوقت نمیتونن توجیحی برای خود اتفاق باشن. چند وقت پیش با یکی از دوستام در این مورد صحبت میکردم. در واقع چیزی که باعث شد به این موضوع فکر کنیم شرایط کنونی کرونا در جهان به عنوان یکی از این تنگناهای تلخه. به چیزهای زیادی فکر کردیم و پگاه پیشنهاد کتاب خوب طاعون آلبر کامو رو به من داد. گرچه هنوز اونقدر از کتاب رو نخوندم که راجبش توضیح بدم اما بدلیل حوزه ی کاریم یکی از این تغییرات نظرم رو جلب کرد و تصمیم گرفتم درمورد اون بیشتر بنویسم.
تقریبا در هفته ی دوم از موج اپیدمیک کرونا در ایران متوجه شدم دانشگاه علوم پزشکی اصفهان دست به تولید وبسایتی زده که در اون از شما چنتا سوال میپرسه و با توجه به جواب هایی که شما میدید مشخص میکنه که ایا شما مبتلا به کرونا هستید یا نه و آیا به مراجعه ی حضوری نیاز دارید یا نه.سایت ها، اپلیکیشن ها و ربات های تلگرامی دیگه ای روهم در روزهای بعد با این هدف پیدا کردم. ازونجایی که مدت زیادی بود که در مورد سیستم های خبره ی پزشکی و پشتیبان های تصمیم گیری در پزشکی میخوندم سریعا متوجه ارزش و مزایایی که این سیستم میتونه برای شرایط کنونی داشته باشه شدم. سیستم های خبره به دسته‌ای خاص از نرم‌افزارهای رایانه‌ای اطلاق می‌شود که در راستای کمک به کاردانان و متخصّصان انسانی یا جایگزینی جزئی آنان در زمینه‌های محدود تخصّصی تلاش دارند. به طور معمول این سیستم ها در دو پوسته هم به پزشکان و کادر درمانی در تصمیم گیری بهتر کمک میکند و هم به بیماران و افراد عادی در تشخیص بیماریها و شدت بیماریشان کمک میکند.
در نتیجه ی افزایش متون و اطلاعات پزشکی، پزشکان مجبورند روز به روز بیشتر از امکانات و تکنولوژی های اطرافشان برای ارائه ی به روز ترین و دقیق ترین اطلاعات به بیماران خود استفاده کنند. در عین حال دسترسی محدود تر به پزشک های متخصص برای افرادی که در مناطق دورافتاده تر زندگی میکنند، تشخیص زودهنگام بیماری هایی که تشخیص زودهنگام تر آنها به پروسه ی درمانی کمک میکند، پیگیری بیماری های مثل دیابت و آسم و در نهایت کاهش هزینه های درمانی و صرفه جویی های اقتصادی همگی از مزایای استفاده از سیستم های خبره ی پزشکی هستند. نا گفته نماند مقاله های زیاد هم درمورد معایب فعلی سیستم های خبره ی پزشکی نوشته شده که البته به نظر میرسد هوش مصنوعی راه حل بسیاری از این معایب است و بسیاری از سیستم های مطرح در این زمینه به این تکنولوژی روی آورده اند. مقاله های زیادی هم اعتبار و صحت تشخیص های این سیستم ها را بررسی میکنند. در مجموع این تکنولوژی همانند بسیاری از نوآوری های حوزه ی پزشکی به نظر میرسد میتواند در آینده و با پر کردن خلاءهای موجود به ساده تر شدن و دقیقتر شدن پروسه های درمانی و به طور عمده تشخیص کمک کند. سیستم های منطق فازی، استفاده از روش دلفی برای جمع آوری اطلاعات، اصول و قواعد علم داده و درخت تصمیم گیری از جمله تکنولوژی های استفاده شده در سیستم های خبره پزشکی هستند که میتوان با استفاده ی مداوم از یادگیری ماشینی سیستم هایی با بازده بیشتر را ایجاد کرد.چنتا از بهترین های اجرای بی نقص این سیستم را میتوان Babylon و Isabel و Symptoma دانست که اکثرا به زبان های مختلفی میتوان با آن ها کار کرد. متاسفانه هیچکدام از این وبسایت ها از زبان فارسی پشتیبانی نمیکند. تنها مثال فارسی برای این اپلیکیشن را با ارفاق زیادی میتوان تریتا دانست. البته با صحبتی که با دکتر نسیمی داشتم به نظرم افق روشنی برای کارشون دارن. در پایین هم یکی از TEDxهاست که هم بنیانگذار Symptoma تو اون صحبتای قشنگی میکنه :
https://www.youtube.com/watch?v=Y0GHWogx0eg
در پست پیشین از خلا های نهادی و به ویژه جای خالی ژورنالیسم علمی نوشتم و قرار بود این پست در ادامه ی پست قبلی و در واقع مثالی برای این خلاء باشد. همونطور که بالاتر هم اشاره کردم سیستم های خبره تحت عنوان Sympom checker ها مدت زیادی است که در سایر کشور ها در حال ارائه ی سرویس و بهبود هستند و قبل از شروع پاندمی کووید 19 بسیاری از این سایت ها اطلاعات خودشان را درباره ی این بیماری به روز کردند و در نتیجه بسیاری از افرادی که شک به ابتلا داشتند میتوانستند بدون مراجعه به پزشک و بیمارستان از ابتلا یا عدم ابتلای خودشان مطمئن شوند و در نتیجه از مراجعات غیرضروری خودداری کنند. تصور کنید قبل از بروز چنین اپیدمی بزرگی در ایران میتوانستیم بیشتر با تکنولوژی 50 سال پیش آشنا باشیم. یعنی قبل از دست به کار شدن دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، یا حداقل به استفاده از نمونه های خارجی مسلط میبودیم و یا تا به حال یکی از آن را خودمان ساخته بودیم. در واقع همینجاست که میگویم در تنگناهای تاریخی اتفاق های زیادی - خوب یا بد می افتد- که شاید تا قبل وجود نداشتند. در این مورد آشنا شدن ایرانی ها با سیستم های خبره بود. امیدوارم البته این آشناییت و استفاده به همینجا ختم نشود و سیستم های خبره ی دقیق تر و جامع تری را هم برای سایر بیماری ها ایجاد کنیم.
