توییتر فارسی: بورس مظلوم سپر تورم

نگاهی به برخی هشتگ‌های بورسی توییتر فارسی در اردیبهشت ۱۴۰۰

در دو سال اخیر، بسیاری از ایرانیان سرمایه‌های خود را وارد بازار بورس کردند و به جمع معامله‌گران خرد این بازار پیوستند. رشد ناگهانی بورس تهران و سقوط آن در سال گذشته، در کنار عمومی‌تر شدن معامله‌گری بورس، بورس را به یکی از موضوعات ثابت رسانه‌های اجتماعی فارسی‌زبان از جمله توییتر فارسی تبدیل کرد. در ماه‌های اخیر این موضوع به دفعات به یکی از موضوعات جنجالی توییتر فارسی تبدیل شده است.

سرمایه‌گذاران خرد بارها سعی کرده‌اند توییتر را به بستری برای بیان مطالبات خود از دولت در حمایت از بورس تبدیل کرده‌اند؛ هرچند برخی اقتصاددانان با چنین اقداماتی مخالفند. به عنوان نمونه، در نیمهٔ شهریور ۹۹، یک ماه پس از آغاز سیر نزولی شاخص بورس اوراق بهادار تهران، هشتگ #بورس_محکم در توییتر فارسی ترند شد. این هشتگ در همان زمان در یک پست ویرگول بررسی شد.

در دو هفتهٔ اخیر دو هشتگ بورسی شاخص در توییتر فارسی مورد توجه قرار گرفت. در ابتدای ماه جاری هشتگ #بورس_مظلوم و در روزهای بعدی هشتگ #بورس_سپرتورمی و هشتگ فرعی #بورس_سپر_تورم در توییتر فارسی ترند شد. در این نوشتار هشتگ‌های مذکور بررسی می‌شوند.

بورس مظلوم

هشتگ #بورس_مظلوم پیش از ماه جاری نیز جسته و گریخته مورد استفاده قرار می‌گرفته است. توییت مرتضی صادقی در دی ماه سال گذشته به نظر یکی از اولین استفاده‌ها از این هشتگ در توییتر فارسی بوده است:

رضا نگهبان نیز در آخرین روز فروردین سال جاری از این هشتگ استفاده کرده است:

در ساعت ۸:۵۳ شب ۵ اردیبهشت، کاربری به نام حمید توییتی با این هشتگ می‌نویسد:

دقایقی بعد کاربری که نام خود را به بورس مظلوم تغییر داده است توییتی انتقادی با این هشتگ منتشر می‌کند:

با فرارسیدن ساعت ۹ شب توییت‌های زیادی با این هشتگ منتشر می‌شود. با توجه به روند زمانی انتشار هشتگ و توییت‌های اولیه، به نظر می‌رسد کاربران برای ترند کردن این هشتگ از قبل با یکدیگر هماهنگ کرده بودند. کانال تلگرامی کمپین اعتراضات بورس (@bourse_twitter) در یک پست تلگرامی کاربران را دعوت کرده بود که از این ساعت تا ساعت ۱ صبح با هشتگ مورد بحث دربارهٔ مطالباتشان توییت کنند.

در مجموع بیش از ۲۷۰۰ توییت حاوی این هشتگ از بیش از ۶۲۲ کاربر منتشر شده است. در مجموع این هشتگ در بیش از ۵۵هزار توییت و بازنشر به کار رفته است و بیش از ۵۴هزار بار پسندیده شده است. نسبت تعداد لایک به بازنشرِ به اضافهٔ یک به طور میانگین برابر ۰٫۹۴ بوده است (میانه برابر ۰٫۹۳) که سازمان‌یافته بودن هشتگ را تأیید می‌کند.

توییت‌های شامل هشتگ #بورس_مظلوم بیش از ۵۵هزار بار منتشر و بیش از ۵۴هزار بار پسندیده شده‌اند. نسبت کم لایک به ریتوییت و الگوی زمانی انتشار هشتگ نشان می‌دهد هشتگ به شکل سازمان‌یافته و با هماهنگی قبلی، در نتیجهٔ دعوت کانال تلگرامی کمپین اعتراضات بورس ترند شده است.

بسیاری از شرکت‌کنندگان در این هشتگ دولت را مسئول وضع نامناسب بورس معرفی کرده‌اند و خواستار دخالت سریع دولت و حمایت از بورس شده‌اند. بعضی کاربران دولت را به خالی کردن جیب سرمایه‌داران بورس متهم کرده‌اند. برخی از آن‌ها نیز حکومت را متهم کرده‌اند و دربارهٔ عدم شرکت در انتخابات با وضع فعلی صحبت کرده‌اند؛ اتفاقی که کمتر در اعتراضات بورسی دیده می‌شد. تمرکز اصلی هشتگ نه بر درخواست از دولت برای بهبود اوضاع، بلکه بر گله از دولت بوده است. برخی از کاربران به مراجع تقلید یا روایات دینی دربارهٔ ظلم و ظالم متوسل شده‌اند تا این گله را بیان کنند. حذف دامنهٔ نوسان نامتقارن نیز هدف برخی از کاربران بوده است.

توییتی از هادی زرندی با ۱۴۳ ریتوییت بیشترین بازنشر را در بین توییت‌های این هشتگ داشته است:

توییتی از سید نورالدین فاطمی نیز با بیش از ۲۵۵ لایک بیش از سایر توییت‌ها مورد پسند کاربران واقع شده است:

بررسی روابط کاربران مشارکت‌کننده در این هشتگ نشان می‌دهد بدنهٔ اصلی هشتگ را یک گروه بسیار به‌هم‌پیوسته از کاربران عادی توییتری تشکیل می‌دهند که تصور می‌شود کاربران خرد باشند. کاربرانی مانند باران (@baran_1368)، بورس مظلوم (@theboy_021)، هادی زرندی (@hadi6z) و قطره‌ای از دریا (@sjbarodko) از شاخص‌ترین این کاربرانند.

دسته‌ای از خبرنگاران اقتصادی و توییتری‌های بورسی مشهور نیز در این هشتگ مشارکت کرده‌اند؛ هرچند نقش اساسی در گسترش آن نداشته‌اند. مهدیه کردی (@mahdiehkordi)، محمد خبریزاد (@khabarizad) و توییت بورس (@twitt_bourse) از شاخص‌ترین کاربران این گروهند.

حساب کاربری کمپین اعتراضات بورس (@boursecampaign) نیز جزء کاربران تأثیرگذار بوده است. هشتگ با دعوت کانال تلگرامی این کمپین آغاز شده بود.

بورس سپرتورمی

هشتگ #بورس_سپرتورمی و هشتگ فرعی #بورس_سپر_تورم هشتگ‌های دیگری بودند که در روزهای اخیر در توییتر ترند شدند.

هشتگ #بورس_سپر_تورم سابقه‌ای قدیمی دارد. حساب توییتر بورس در ۲۲ شهریور ۹۹ بورس را سپر تورم دانسته است:

به نظر می‌رسد هشتگ #بورس_سپرتورمی را اولین بار بهنام صمدی، فعال باسابقهٔ بورسی در توییتر، در ساعت ۳:۴۴ عصر روز ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ به کار برده است.

او یک دقیقه بعد در کانال تلگرامی خود نیز همین توییت را منتشر می‌کند و ۸ دقیقه بعد سایر کاربران را نیز با یک پست تلگرامی دیگر به پیوستن به این هشتگ ترغیب می‌کند. بعد از این توییت، انبوهی از توییت‌هایی با این هشتگ دیده می‌شود.

کاربری به نام رضا یزدانی یکی از اولین کاربرانی است که در ساعت ۴:۳۲ همان روز در یک توییت محذوف هشتگ #بورس_سپر_تورم را به کار برده است:

وقتی میگیم فساد سیستماتیک است به تلیش قبای بعضی‌ها بر میخوره .#بورس هم جزیی از این سیستم است. #بورس_سپر_تورم

این هشتگ بلافاصله به هشتگ دوم این جریان تبدیل می‌شود.

کانال تلگرامی کمپین مطالبات بورس این بار نیز در ۴:۴۵ در یک پست تلگرامی کاربران را دعوت می‌کند با هشتگ #بورس_سپرتورمی از ساعت ۵ عصر تا نیمه‌شب در توییتر از مطالباتشان بگویند؛ اما به نظر می‌رسد جریان توییت‌ها چندان از این دعوت متأثر نشده است.

در مجموع بیش از ۲۸۰۰ توییت شامل هر یک از این دو هشتگ از بیش از ۱۰۰۰ کاربر منتشر شده است. این هشتگ‌ها در مجموع بیش از ۳۵۸۰۰ بار نشر و بازنشر و بیش از ۵۷۵۰۰ بار پسندیده شده‌اند. نسبت تعداد لایک به بازنشرِ به اضافهٔ یک به طور میانگین برابر ۱٫۲۴ بوده است (میانه برابر ۱٫۰) که نشان می‌دهد هرچند هشتگ نسبتاً سازمان‌یافته بوده، اما نسبت به هشتگ قبل رشد طبیعی‌تری داشته است. احتمالاً به همین دلیل این هشتگ مدت کوتاهی هشتگ اول ترندشده در ایران بود، اما هشتگ پیشین از رتبهٔ هشتم پیش‌تر نرفت.

توییت‌های شامل هشتگ #بورس_سپرتورمی و هشتگ فرعی #بورس_سپر_تورم نزدیک به ۳۶هزار بار منتشر و بیش از ۵۷هزار بار پسندیده شده‌اند. نسبت لایک به ریتوییت و الگوی زمانی انتشار هشتگ نشان می‌دهد این هشتگ‌ها در مقایسه با هشتگ پیشین رشد طبیعی‌تری داشته‌اند.

شرکت‌کنندگان ضمن انتقاد از دولت، معتقدند بورس در ماه‌های گذشته مانع رشد تورم شده است و حالا دولت باید با حمایت کافی از بورس به سرمایه‌گذران پاداش دهد و مجدداً تورم را مهار کند.

توییتی از بهنام صمدی با بیش از ۲۸۸ ریتوییت و بیش از ۱۷۳۲ لایک، بیشترین بازنشر را در بین توییت‌های این هشتگ داشته است و بیش از سایر توییت‌ها مورد پسند کاربران قرار گرفته است:

بررسی روابط کاربران مشارکت‌کننده در هشتگ #بورس_سپرتورمی نشان می‌دهد همانند هشتگ پیشین، یک بدنهٔ منسجم از کاربران وجود دارد که این هشتگ را ترند می‌کنند؛ اما بر خلاف هشتگ قبلی، در این هشتگ مرجعیت از آن کاربران بورسی باسابقهٔ توییتر فارسی، مانند بهنام صمدی (@behnamsamadi_ir) و توییتر بورس (@twit_bourse) بوده است.

سخن پایانی

با افزایش تعداد معامله‌گران خرد و رشد و سقوط شدید بورس اوراق بهادار تهران در دو سال اخیر، جمع کثیری از مردم عادی جامعه با بورس آشنا شده‌اند و به جمع ذی‌نفعان آن پیوسته‌اند. در ماه‌های اخیر گروه‌هایی از این معامله‌گران سعی کرده‌اند تا در کنار اعتراضات میدانی در دنیای واقعی، با استفاده از رسانهٔ اجتماعی توییتر خواسته‌های خود را دربارهٔ بورس به دولت منتقل کنند. آن‌ها سعی می‌کنند با ترند کردن هشتگ‌های مورد نظرشان حضور خود را اعلام کنند؛ فرایندی که گاهی هماهنگی‌های قبلی و فراخوان‌های کانال‌های تلگرامی در موفقیت آن‌ها نقشی اساسی دارد. در این نوشته، به عنوان نمونه، دو ترند پرطرفدار بورسی در نیمهٔ اول اردیبهشت ۱۴۰۰ بررسی شد.