اگر اپیزود سیزدهم لوگوس را شنیده باشید، یحتمل می‌دانید که در آن‌جا #چالش_قرص_رنگی را مطرح کرده‌ام؛ چالشی با این شرایط که اگر مختار باشیم که یکی از قرص‌های آبی یا سبز را انتخاب کنیم، گزینه‌ی ما کدام خواهد بود:
?قرص آبی قرصی است که اگر انتخاب‌ش کنیم، زندگی‌مان در همین جهان و به‌طور معمول ادامه پیدا می‌کند.
?قرص سبز قرصی است که با انتخاب‌ش به جهانی شبیه‌سازی‌شده و آکنده از لذت منتقل می‌شویم.
درباره‌ی این چالش نظرات مختلفی مطرح شده. اما شاید بد نباشد در این‌جا به مقاله‌ای اشاره کنم که به شکلی با این چالش سروکار دارد. مصطفی ملکیان در مقاله‌ای تحت عنوان «تقریر حقیقت و تقلیل مرارت وجه اخلاقی و تراژیک زندگی روشن‌فکری» بحثی در باب وظیفه‌ی اخلاقی «روشن‌فکر» مطرح می‌کند. فعلا کاری به این ندارم که معنای «روشن‌فکر» چیست و آیا مفهوم مطلوبی دارد یا خیر. اما خلاصه‌ی حرف ملکیان این است که از منظر اخلاقی، «روشن‌فکر» یک وظیفه‌ی اساسی دارد که به دو وظیفه‌ی کوچک‌تر شکسته می‌شود: ۱) تقریر حقیقت؛ به این معنا که حقایق و صدق‌های جهان را وابکاود و بیان کند. ۲) تقلیل مرارت؛ به این معنا که بکوشد با فعالیت نظری خود از رنج و درد آدمیان بکاهد.
در انتهای این مقاله، ملکیان به آن‌جا می‌رسد که اگر این دو وظیفه با هم تعارض داشته باشند کدام را باید انتخاب کنیم؟ یعنی اگر فرد در موقعیتی قرار بگیرد که اگر حقیقت را بگوید، رنج آدمیان افزوده می‌شود و اگر حقیقت را نگوید، آدمیان در خوشی (و لو خوشی دروغین) زندگی می‌کنند، آن‌وقت کدام یک از این وظایف را باید انتخاب کند؟ نظر شخصی ملکیان این است که در چنین موقعیت‌هایی فرد باید وظیفه‌ی «تقریر حقیقت» را مقدم کند و «تقلیل مرارت» را کنار بگذارد. او برای این نظرش دلایلی می‌آورد که می‌توانید در انتهای این مقاله ببینیدشان.
تعارضی که ملکیان به آن اشاره می‌کند عیناً مشابه چالش قرص‌های رنگی نیست اما شباهت‌هایی با آن دارد. به همین خاطر، شاید با خواندن دلایل او و نقادی آن‌ها، ذهن پویاتری برای پاسخ به چالش قرص‌های رنگی داشته باشیم.
اگر اپیزود سیزدهم را نشنیده‌اید می‌توان خود اپیزود را در تلگرام و پادبین بشنوید یا متن‌ش را در ویرگول بخوانید.
