آسیب به رباط صلیبی قدامی (ACL) یکی از شایع ترین آسیب های ورزشی به ویژه در ورزش هایی مانند فوتبال، بسکتبال، اسکی و والیبال است. در صورت پارگی این رباط، به خصوص در موارد شدید، معمولاً عمل جراحی بازسازی رباط صلیبی توصیه می شود.
یکی از مهم ترین تصمیماتی که جراح و بیمار باید بگیرند، انتخاب نوع گرافت (پیوند) مناسب برای بازسازی این رباط است. در این مقاله به بررسی انواع گرافت ها، مزایا و معایب آن ها، و راهنمایی برای انتخاب بهترین گرافت برای رباط صلیبی خواهیم پرداخت.
گرافت چیست و چرا اهمیت دارد؟
گرافت به بافتی گفته می شود که برای جایگزینی رباط پاره شده مورد استفاده قرار می گیرد. این بافت می تواند از بدن خود بیمار (اتوگرافت)، از بدن فرد اهدا کننده (آلوگرافت) یا حتی مصنوعی (گرافت های سنتتیک) باشد. انتخاب نوع گرافت نقش اساسی در نتیجه نهایی، زمان بهبودی، میزان موفقیت جراحی و بازگشت به فعالیت ورزشی دارد.
انواع گرافت های مورد استفاده برای ACL
گرافت همسترینگ
در این روش، تاندون عضلات همسترینگ (اغلب تاندون سمی تندینوسوس و گراسیلیس) از پشت ران بیمار برداشته و برای ساخت رباط جدید استفاده می شود.
مزایا:
درد کمتر در محل برداشت گرافت (نسبت به پاتلار)
زخم کوچکتر و ظاهر زیباتر
قدرت و استحکام بالا در طول زمان
معایب:
احتمال کش آمدن گرافت در ماه های اول پس از جراحی
کاهش موقتی قدرت خم کردن زانو
زمان بهبودی کمی طولانی تر نسبت به برخی گرافت ها
گرافت کشکک
در این روش، بخشی از تاندون کشکک (پاتلا) به همراه قطعه کوچکی از استخوان کشکک و استخوان ساق (تیبیا) برای بازسازی ACL استفاده می شود.
مزایا:
استحکام بالا و اتصال استخوان به استخوان، که باعث تسریع جوش خوردن می شود
مناسب برای ورزشکاران حرفهای با نیاز به ثبات حداکثری
نرخ پایین تر پارگی مجدد
معایب:
درد در ناحیه جلوی زانو، به خصوص هنگام زانو زدن
احتمال سندرم درد قدامی زانو
خطر شکستگی کشکک در موارد نادر
گرافت چهارسر ران
در این نوع گرافت، بخشی از تاندون چهارسر ران همراه با قطعه ای از استخوان کشکک استفاده می شود. این روش در حال محبوب تر شدن است.
مزایا:
ضخامت بالای گرافت، مناسب برای افرادی با ساختار بدنی درشت
درد کمتر نسبت به گرافت پاتلار
مناسب برای جراحی های بازسازی مجدد
معایب:
نیاز به تجربه بیشتر جراح
ممکن است ضعف موقت در عضله چهارسر ایجاد شود
تواند التهاب، تجمع مایع یا تشکیل بافت اسکار باشد. انجام منظم فیزیوتراپی و تمرینات مخصوص برای حفظ و افزایش حرکت زانو بسیار ضروری است.
عفونت محل جراحی یکی از عوارض نادر اما مهم است که می تواند با قرمزی، تورم شدید، ترشح از محل جراحی و تب همراه باشد. در صورت بروز این علائم باید فوراً به پزشک مراجعه شود تا درمان به موقع آغاز گردد.
کاهش تحرک پس از عمل می تواند خطر تشکیل لخته خون در وریدهای عمقی پا را افزایش دهد. علائم آن شامل تورم، درد و قرمزی ساق پا است. پیشگیری شامل استفاده از داروهای ضد انعقاد و تحرک زودهنگام است.
گاهی در اثر جراحی ممکن است اعصاب کوچک اطراف زانو آسیب ببینند که باعث بی حسی، گزگز یا مورمور می شود. این علائم معمولاً موقتی و با گذشت زمان برطرف می شوند.
نکات مهم برای کاهش عوارض عمومی
در مورد بهترین گرافت برای رباط صلیبی، برای کاهش عوارض جراحی نکات زیر را در نظر بگیرید:
پیروی دقیق از دستورات جراح و تیم فیزیوتراپی
رعایت استراحت و استفاده از عصا یا بریس (اگر توصیه شده)
حفظ تحرک مناسب و انجام تمرینات تقویتی زیر نظر متخصص
مراقبت دقیق از محل زخم و رعایت نکات بهداشتی
مراجعه فوری به پزشک در صورت مشاهده هر علامت غیرطبیعی مانند تب، افزایش درد ناگهانی یا تورم غیرعادی
درمان به کمک ارایه اطلاعات به بیمار جدید ترین و کم هزینه ترین راه جهت ارتقای سطح سلامت و افزایش کیفیت زندگی افراد است. در اطلاعات درمانی آگاهی های لازم پیرامون وضعیت فعلی و راهکارهای درمان و پیشگیری از بروز مجدد رخداد پاتولوژیک به بیمار آموزش داده شده و خود اوست که نقش محوری را در اصلاح وضعیت خود ایفا می کند
