عوارض رژیم کتوژنیک با وجود تمام مزیت هایی که دارد کم نیست و شامل آنفولانزای کتو تا کاهش میزان میل جنسی در افراد می شود. با این که امروزه رژیم لاغری کتوژنیک مورد اقبال و توجه بسیاری از افراد است و تمام آن ها برنامه غذایی رژیم کتوژنیک را رعایت می کنند، اما بهتر است قبل از آنکه سراغ این رژیم غذایی بروید، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید و از عوارض جانبی آن آگاه شوید. همچنین بررسی کنید که رژیم کتوژنیک برای شما مناسب هست یا نه.
رژیم کتوژنیک رژیم غذایی بسیار کم چرب است و منجر به بهبود وضعیت متابولیکی به نام کتوز در بدن می شود و با تنظیم چربی بدن از طریق سوزاندن کالری های اضافی، موجب افزایش کارایی بدن خواهد شد. مهم ترین کارکرد این رژیم کاهش وزن است.
دکتر نانسی پی رهنما، پزشک دارویی گفته است برنامه غذایی کتوژنیک به طور قطع می تواند در آغاز باعث کاهش میل جنسی در افراد بشود، زیرا فردی که تحت رژیم لاغری کتوژنیک باشد علائم و عوارض ترک مصرف کربوهیدرات و همچنین آنفولانزای کتو را تجربه می کند. وی اضافه کرد بعد از گذشت مدتی از آغاز کتوژنیک و مصرف کم کربوهیدرات، بدن به شیوۀ جدید عادت می کند و احتمال این که میل جنسی افراد دوباره تنظیم شود و حتی در نتیجۀ کاهش وزن کیفیت بهتری نسبت به قبل پیدا کرده باشد وجود دارد.
استفانی مک کارچر که متخصص تغذیه در کلرادو است می گوید: به طور کلی در زمینۀ مزایا یا عوارض رژیم کتوژ تحقیقات محدود و انگشت شماری شده است و زمان زیادی مورد نیاز است تا بتوانیم با استمرار مطالعات در این حوزه، اطلاعات بیشتری دربارۀ عوارض احتمالی این رژیم لاغری به دست بیاوریم. وی تأکید کرد رژیم کتوژنیک در ابتدا با هدف کمک به افرادی که به صرع مبتلا بودند تهیه شده بود و برنامه غذایی رژیم کتوژنیک برای این دسته از افراد بسیار مناسب بود. با این حال برخی از عوارض جانبی برای کتوژنیک ذکر شده که کاملاً شناخته شده است و هر کسی که می خواهد طبق برنامه رژیم کتوژنیک پیش برود، بهتر است برای مقابله با این عوارض آماده شود. مهم ترین و شایع ترین عوارض رژیم لاغری کتوژنیک عبارت است از
اغلب افرادی که به سراغ رژیم کتو می روند از قبل دربارۀ این عارضۀ جانبی که در آغاز رژیم پیش می آید مطلع نیستند. این عارضه ناشی از ناسازگاری بدن با حالتی است که در آن کربوهیدرات کمتر از حد معمول دریافت می کند. کاهش مصرف کربوهیدرات بدن فرد را مجبور می کند برای تأمین انرژی مورد نیاز خود به جای گلوکز کتون ها را بسوزاند. به همین دلیل هم هست که معمولاً در ابتدای آغاز رژیم اغلب افراد احساس خوبی ندارند و مدتی زمان لازم است تا بدن آن ها به شرایط جدید عادت کند و با آن سازگار شود. علائم این عارضه عبارت است از:
با آغاز کردن رژیم کتوژنیک بدن به جای استفاده از قند و گلوکز به عنوان منبع تأمین کنندۀ انرژی، از چربی های ذخیره شده در بدن استفاده می کند. در فرایند تجزیه شدن چربی به کمک برنامه غذایی رژیم کتوژنیک، بدن شروع به تولید کتون می کند و آن را از طریق ادرار و یا تعرق و... از بدن خارج می کند. این فرایند ممکن است منجر به بروز عوارضی مثل کم آبی بدن، خستگی، سرگیجه، احساس درد در عضلات، حالت تهوع و تحریک پذیری بدن بشود. علائم این پرهیز غذایی در آغاز رژیم لاغری کتو تا حدود یک هفته ادامه خواهد داشت.
از آنجا که رژیم کتوژنیک میزان ادرار را افزایش می دهد و میزان الکترولیت و مایعات در بدن کم می شود، می تواند عوارضی مانند از بین رفتن الکترولیت هایی مثل سدیم، منیزیم و پتاسیم در بدن بشود. این مسئله منجر می شود فرد در معرض ابتلا به آسیب های حاد کلیوی و ایجاد شدن سنگ در کلیه اش شود.
اگر کنجکاو هستید که بدانید عارضۀ بعدی رژیم کتوژنیک چیست، باید بدانید که این رژیم ممکن است افراد مستعد را در معرض ابتلا به آریتمی های قلبی قرار بدهد؛ چرا که الکترولیت ها برای پمپاژ خون و انرژی در قلب لازم هستند. نقص و کمبود میزان الکترولیت ها در بدن خطری جدی است و می تواند منجر به نامنظم شدن ضربان قلب بشود و حتی کشنده نیز باشد. به همین دلیل هم هست که این رژیم برای همۀ افراد توصیه نمی شود.
مطالعات گسترده ای در مورد رژیم کتوژنیک انجام شده است و ممکن است دلیل آن دشواری دنبال کردن برنامه غذایی رژیم کتوژنیک و بررسی عوارض و معایب آن باشد.
سایر عوارض جانبی رژیم کتوژنیک برای لاغری عبارت است از:
1- مهم ترین نگرانی ای که در بین متخصصان بهداشت در حوزۀ رژیم کتوژنیک وجود دارد این است که دریافت این چنینی چربی های ناسالم در طولانی مدت تأثیرات منفی بسیاری بر روی بدن بگذارد.
2- برنامه غذایی در رژیم کتو به گونه ای است که میزان مواد غذایی ای از قبیل میوه ها، سبزیجات، غلات و حبوبات در آن بسیار اندک است. مصرف نکردن طولانی مدت این مواد غذایی موجب می شود بدن به میزان کافی فیبر، ویتامین های معدنی، مواد معدنی و فتوشیمیایی را که فقط در این مواد وجود دارند دریافت نکند و همین مسئله در دراز مدت موجب بروز مشکلات و بیماری هایی مثل ریزش استخوان ها، ضعیف شدن سیستم دفاعی بدن و افزایش خطر ابتلا به بیماری های مزمن بشود.
مهم ترین سوالی که در زمینۀ رژیم لاغری کتو ایجاد می شود این است که آیا رژیم کتوژنیک برای همۀ افراد مناسب است یا نه؟ طبق نظر متخصصان این نوع رژیم همۀ بیماران با هر شرایطی نمی توانند از رژیم کتوژنیک برای لاغری استفاده کنند، به ویژه افرادی که بیماری هایی مثل فشار خون بالا، دیابت و یا مشکلاتی این چنینی دارند به هیچ عنوان نباید از این رژیم استفاده کنند. برنامه غذایی رژیم کتوژنیک می تواند اختلال های بزرگی برای سیستم های متابولیک بدن و سایر اندام های آن ایجاد کند و اثربخشی داروهای مورد مصرف را نیز از بین ببرد.
به خاطر داشته باشید که به دلیل وجود محدودیت های خاص در کتوژنیک، بیماران در هنگام آغاز برنامه غذایی شان حتماً باید تحت نظارت پزشک متخصص باشند. ممکن است این بیماران در هنگام اجرای این رژیم مجبور باشند مکمل های الکترولیت مصرف کنند و یا در مصرف دوزهای روزانۀ داروهایشان تجدید نظری داشته باشند.
حتی ممکن است افراد در صورتی که مشکل افزایش فشار خون نداشته باشد، مجبور به استفاده از مکمل های سدیم بشوند و در برخی موارد هم ممکن است مصرف مکمل های پتاسیم تجویز شده باشد. متخصصان تغذیه توصیه می کنند که تمام افرادی که قصد شروع کتو را دارند در آغاز از مکمل های منیزیم نیز استفاده کنند. دارندگان رژیم داروهای کتو نیز ممکن است در صورت ادامۀ مشکلات مربوط به هیدراتاسیون مجبور باشند میزان مصرف کربوهیدرات را افزایش دهند.
به طور کلی می توان نتیجه گیری کرد افرادی که برنامه غذایی کتوژنیک را پیش می برند معمولاً متعادل نیستند و نمی توانند به صورت طولانی مدت رژیم کتوژنیک را ادامه بدهند. رژیم غذایی فاقد میوه و سبزیجات در طولانی مدت منجر به کمبود ریز مغذی ها در بدن می شود و می تواند عواقب جدی و جبران ناپذیری داشته باشد. با همۀ این ها بهتر است بدانید رژیم کتوژنیک می تواند برای از بین بردن کوتاه مدت چربی ها در زمانی که فرد در تمام طول دورۀ رژیم تحت نظارت پزشک باشد مورد استفاده قرار بگیرد. اما در همان زمان هم فرد باید توجه داشته باشد که برنامه غذایی رژیم کتو راه حل مناسبی برای کاهش وزن دائمی و یا ثابت نگه داشتن وزن نیست.
رژیم کتوژنیک به دلیل این که مبتنی بر غذا خوردن کم چرب است در کوتاه مدت می تواند برای کاهش وزن مؤثر واقع بشود، اما مسئله این جاست که دانشمندان بر روی اثرهای طولانی مدت رژیم کتو بر روی سلامتی بدن افراد بحث و بررسی می کنند. برنامه غذایی کتوژنیک به گونه ای است که محدودیت های محکم و سفت و سختی دربارۀ مصرف کردن کربوهیدرات ها و پروتئین ها اعمال می کند. یک رژیم کتوژنیک به طور معمول مصرف کربوهیدرات ها را به کمتر از 10 درصد کالری و مصرف پروتئین را به 20 درصد کالری در هر روز محدود می کند. این در حالی است که بقیۀ اجزای رژیم کتوژنیک را چربی ها تشکیل می دهد.
مسئلۀ دیگری که توجه به آن ضروری است این است که با همۀ این ها محبوبیت زیادی که در میان متخصصان تغذیه ای پیدا کرده است و افراد مشهور رژیم کتوژنیک برای لاغری را در شبکه های اجتماعی و رسانه های مختلف به عنوان پادزهری برای درمان بیماری های مختلف و صعب العلاج معرفی می کنند و ادعا می کنند که این رژیم بدون آسیب رساندن به بدن فرد موجب کاهش وزن به میزان قابل توجهی خواهد شد. آن ها همچنین ادعا می کنند که رژیم لاغری کتوژنیک به درمان افراد مبتلا به بیماری دیابت نوع دو کمک بسیاری می کند و میزان قند خون را به اندازۀ قابل توجهی کاهش می دهد.
برخی از متخصصان بهداشت و تغذیه و همچنین پزشکان سلامت می گویند که رژیم کتوژنیک می تواند به کم شدن سریع وزن در زمان کوتاه منجر شود، ولی تأثیر آن در طولانی مدت بیشتر از سایر انواع رژیم های غذایی نیست.
بسیاری از پزشکان هم معتقدند که دقیقاً به دلیل تأثیر گذاری یکسان این رژیم ها، استفاده از برنامه غذایی ویژۀ کتوژنیک خطرناک تر و نگران کننده تر است؛ زیرا در رژیم کتو مصرف کردن غذاهایی را که سرشار از چربی های اشباع و برای سلامتی قلب مضر هستند تشویق می کند و این در حالی است که مصرف غذاهای سرشار از ماده های مغذی، اعم از میوه ها و سبزیجات مختلف را محدود و در برخی موارد ممنوع کرده است.
مهم ترین و اصلی ترین خطر و عارضۀ رژیم کتوژنیک برای بدن این است که فرد به مدت مشخصی بدن خود را از دریافت مواد دارای کربوهیدرات و فیبر بالا محروم می کند. غلات، میوه ها، سبزیجات و حبوبات جزو مهم ترین، بهترین و اصلی ترین مواد غذایی موجود بر روی کرۀ زمین هستند. مصرف کردن این مواد علاوه بر باورهای رایج عمومی هیچ تأثیری بر روی تشدید علائم بیماری دیابت نوع دو و یا چاقی ندارند و اجتناب از مصرف آن ها ممکن است آسیب های جبران ناپذیر و جدی به بدن وارد سازد. بنابراین اگر قصد لاغر شدن به صورت اصولی و سالم را دارید، بهتر است روش ها و رژیم هایی غیر از رژیم کتوژنیک برای لاغری را امتحان کنید.
طبق نتایج یافته های محققان در زمینۀ کم و کیف رژیم کتو افراد در این گونه رژیم های کم چربی کالری کمی می سوزانند و بسیاری از کارشناسان نیز ادعا می کنند که در پایان برنامه غذایی رژیم کتوژنیک افراد با برگشتن به رژیم غذایی قبلی افزایش وزن خواهند داشت و کاهش وزن تا زمانی است که بدن را از دریافت فیبر و کربوهیدرات به میزان لازم و کافی آن محروم کرده اند.
در پایان باید افزود که رسیدن به پاسخ های قطعی در زمینۀ رژیم های غذایی مختلف و به خصوص رژیم کتوژنیک بسیار دشوار است، چرا که مطالعاتی که بر روی کیفیت تغذیه ای انجام می شود کوتاه است و چندان دقیق نیست و نحوۀ پاسخ دهی بدن افراد مختلف به رژیم های غذایی گوناگون نیز متفاوت و متنوع است.
