به طور معمول بازی‌های ویدئویی با قیمت کمی به بازار ارائه می‌شود. قیمتی که مخاطب حاضر است آن را به راحتی پرداخت کند. چرا ارائه کنندگان بازی‌های ویدئویی محصولات خود را ارزان می‌فروشند؟ برای پاسخ به این سوال ابتدا باید بدانید یک بازی ویدئویی شامل چه هزینه‌هایی می‌شود و چه عواملی در قیمت‌گذاری محصول تاثیر دارد. همچنین باید بررسی شود مخاطب تا چه اندازه حاضر است برای خرید بازی ویدئویی هزینه کند. پیشنهاد می‌شود پیش از تحلیل چرایی ارزان بودن بازی‌های ویدئویی در بازار، مروری بر اصول قیمت‌گذاری برای فروش محصول داشته باشید که در این مطلب به آن اشاره خواهد شد.
قیمت پایین، دلیلی برای بی‌کیفیت بودن نیست
فرض کنید وارد فروشگاهی شده‌اید که قیمت‌های متفاوتی برای یک محصول تعیین شده است. وقتی با قیمت پایینی روبرو می‌شوید شاید ابتدا این طور برداشت کنید که محصول مورد نظر بی‌کیفیت بوده و چندان تمایلی برای خرید آن نداشته باشید. از طرف دیگر اگر قیمت بالایی را حتی از برند معتبری مشاهده کنید باز هم شاید تصمیمی برای خرید نگیرید چرا که جیب شما پاسخگوی آن هزینه نخواهد بود.
گاهی هم قیمت متعادلی را از برندی می‌بینید که یکی دیگر از محصولات آن را تجربه کرده‌اید. در چنین مواقعی حالت آخر را بیشتر ترجیح می‌دهید اما باید بدانید همیشه قیمت پایین دلیلی برای بی‌کیفیت بودن و گران بودن محصول به معنی برتری آن نسبت به موارد مشابه نیست. آشنایی مختصر با روش‌های قیمت‌گذاری محصول به درک بهتر این موضوع کمک می‌کند.
حساسیتی برای تعیین قیمت
رشد کسب و کار شما به عوامل متعددی مانند نوع محصولی که ارائه می‌دهید، قیمت آن در بازار، نحوه توزیع و شیوه معرفی آن به مشتری بستگی دارد. مجموعه این عوامل با عنوان آمیخته بازاریابی شناخته می‌شوند که می‌توان گفت قیمت، یکی از مهمترین پارامترهای تصمیم‌گیری مشتری برای خرید به حساب می‌آید. اهمیت قیمت‌گذاری زمانی مشخص می‌شود که مشتری برای مقایسه دو محصول، قیمت آن را ملاک قرار می‌دهد. بنابراین انتظار می‌رود صاحبان کسب و کار در قیمت‌گذاری حساسیت بیشتری داشته باشند.
برای تعیین قیمت یک محصول باید به ۳ مفهوم مهم توجه کرد:
قیمت: منظور هزینه‌ای است که مشتری برای استفاده از خدمات و یا کالا پرداخت می‌کند
هزینه: مقدار پولی که برای تولید یک محصول خرج می‌شود
ارزش: ارزش یک محصول یعنی اینکه مشتری بداند بیشتر از هزینه‌ای که پرداخت کرده است، مزایا دریافت می‌کند. این مزایا فقط از جنس پول نیست بلکه شامل مانند تصویر برند در ذهن مشتری، خدمات پس از فروش و اعتبار برند می‌شود.
بقاء: وقتی شرایط اقتصادی خوب نیست و رقابت شدیدی در بازار شکل می‌گیرد، شرکت‌ها از سود خود می‌گذرند تا در رقابت باقی بمانند
سود حداکثری در زمان حال: وقتی بازار قابل پیش‌بینی باشد، شرکت‌ها به دنبال سود بیشتر در زمان حال هستند.
سهم حداکثری از بازار: شرکت‌هایی که به دنبال سهم بیشتر در بازار هستند، با فروش بیشتر و کاهش هزینه‌های تولید محصول، سود بیشتری را تجربه می‌کنند
معرفی محصول منحصر به فرد: برخی از شرکت‌ها با معرفی فناوری خاص، پیش از آنکه رقیبی پیدا کنند، سود بازار را به دست می‌آورند
رهبری محصول-کیفیت: شرکت‌ها برای ایجاد مزیت رقابتی، محصول خود را در بالاترین کیفیت ارائه می‌دهند
بررسی تقاضای محصول در بازار
محاسبه هزینه تمام شده محصول: هزینه تمام شده شامل هزینه ثابت و هزینه‌های متغیر می‌شود.
شناخت مخاطب: باید رفتار و ویژگی‌های مشتریان را بشناسید و بدانید چه نیازهایی دارند
انتخاب مدل مناسب قیمت‌گذاری: در اینجا انواع مدل‌های قیمت‌گذاری که در آن محصول به صورت رایگان یا بسیار ارزان به مشتری ارائه می‌شود، آمده است:
قیمت‌گذاری نفوذی: در این روش برای جلب اعتماد مشتری، محصول با قیمتی پایین‌تر از حد معمول ارائه می‌شود و پس از نفود در بازار قیمت افزایش پیدا می‌کند
قیمت‌گذاری اقتصادی: در این مدل از روش‌های کم هزینه برای تولید و فروش یک محصول استفاده می‌شود تا محصول ارزانی به تولید برسد. شرکت‌های بزرگ با ارائه قیمت پایین‌تر، بیشتر می‌فروشند. این مدل برای شرکت‌های کوچک توصیه نمی‌شود چرا که ممکن است با توجه به حجم کم فروش به سود مورد نظر خود نرسند و این تصور برای مشتری ایجاد شود که محصول آنها کیفیت و ماندگاری لازم را ندارد.
قیمت‌گذاری فریموم: در این روش، ابتدا محصول رایگان ارائه شده و در ادامه کار مشتری برای فعال کردن ویژگی‌های اضافی هزینه پرداخت می‌کند.
قیمت‌گذاری گرفتارکننده: در این مدل، قیمت محصول اصلی پایین نگه داشته می‌شود اما مشتری برای استفاده از آن مجبور هستند محصولات و خدمات دیگری را تهیه کنند که قیمت پایینی ندارند. به عنوان مثال شرکت‌های خدمات ارتباطی، سیم‌کارت‌های خود شامل بسته‌های اینترنتی رایگان را به قیمت خیلی ارزان می‌فروشند اما مشتریان برای استفاده مجدد از آن، باید خدمات متفاوت خریداری کنند.
هزینه تولید بازی‌های ویدئویی، مقدار سود مورد انتظار تولیدکنندگان بازی، قیمت ارائه شده توسط رقبا در بازار، نوع مخاطبان هدف، میزان پیچیدگی و گستردگی بازی و توانایی در جذب اسپانسر از عواملی هستند که در قیمتگذاریبازیهای ویدئویی تاثیر دارند.
هزینه توسعه بازی شامل طراحی، برنامه‌نویسی، صدا، گرافیک، انیمیشن و هزینه سرور
تست و خطایابی
خرید لایسنس نرم‌افزارها، سخت‌افزارهای لازم برای توسعه و ابزار موردنیاز برای تولید محتوا
حق پرداخت مالکیت معنوی و حق استفاده از برندها و اشخاص معروف
هزینه پیچیدگی و گستردگی بازی: هر چه بازی ویدئویی پیچیدگی و گستردگی بیشتری داشته باشد به منابع، زمان و تعداد نیروهای فنی بیشتری نیاز دارد بنابراین هزینه تولید بازی افزایش پیدا می‌کند.
شکی نیست که هزینه ساخت و تولید بازی‌های ویدئویی بسیار گران تمام می‌شود اما به طور معمول قیمت فروش محصول نهایی را بر اساس هزینه تولید مشخص نمی‌کنند چرا که مخاطب توانایی پرداخت آن را ندارند. به همین منظور ارائه‌دهندگان بازی‌های ویدئویی به سراغ حمایت‌کننده‌های مالی می‌روند.
در سال ۹۵ جواد امیری، معاون نظارت و ارزشیابی وقت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای گفته بود:”تولید یک بازی ایرانی علاوه بر داشتن گروه قوی و گرافیک بالا نیازمند هزینه بالایی است. به عنوان مثال ساخت یک بازی در سطح متوسط بالغ بر ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان هزینه نیاز دارد که بسیاری از افراد اطلاعی از این هزینه‌ها ندارند”.
در بررسی دیگر عوامل تاثیرگذار بر قیمت بازی‌های ویدئویی باید گفت سود مورد انتظار تولیدکنندگان بازی به سطح انتظارات آنها و هزینه‌ای که برای تولید می‌پردازند، بستگی دارد. همچنین قیمت ارائه شده محصول توسط رقبا نیز تابع شرایط بازار می‌باشد.
نوع مخاطب هدف و مصرف‌کننده نیز از این لحاظ در تعیین قیمت بازی حائز اهمیت است که نیازها، انتظارات و ویژگی‌هایی مانند توانایی مالی مخاطب را در نظر می‌گیرد. در بخش بعدی به مخاطب‌شناسی بازی‌های ویدئویی پرداخته شده است.
آخرین پیمایش ملی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای نشان می‌دهد تعداد گیمرهای ایرانی تا ابتدای سال گذشته به ۳۲ میلیون نفر رسیده است که ۹۲ درصد از آنها در بستر تلفن همراه بازی می‌کنند. مجموع هزینه‌کرد بازیکنان ایرانی در سال ۹۸ در پلتفرم موبایل بیش از ۲۹۰ میلیارد تومان اعلام شده است. یعنی به طور متوسط هر ماه ۲۴ میلیارد تومان و یا روزانه ۷۹۴ میلیون تومان.
اگر میزان هزینه‌کرد سالانه گیمرهای ایرانی را بر تعداد آنها تقسیم کنیم، میزان هزینه‌ای که هر بازیکن حاضر است در یک سال برای خرید بازی ویدئویی پرداخت کند به دست می‌آید. بر این اساس هر کدام از گیمرهای ایرانی در سال تنها حدود ۱۰ هزار تومان برای خرید بازی موبایلی هزینه می‌کنند.
از ۲۹۰ میلیارد تومان هزینه‌کرد بازیکنان ایرانی، ۸۰ میلیارد سهم بازی‌های موبایلی بومی بوده است. چنانچه این مقدار را بر تعداد کاربران تقسیم کنیم این نتیجه حاصل می‌شود که هر کاربر ایرانی تنها ۲۷۰۰ تومان در سال برای خرید بازی‌های بومی موبایلی هزینه می‌کند.
با توجه به مطالب مطرح شده تا اینجا، پاسخ به این سوال تا حدودی مشخص است اما به عنوان جمع‌بندی می‌توان به علل زیر اشاره کرد:
هزینه کرد سالانه گیمرهای ایرانی نشان می‌دهد، آنها مبلغ بسیار اندکی به خرید بازی‌های ویدئویی اختصاص می‌دهند. وقتی پای بازی‌های موبایلی بومی به میان می‌آید این عدد کمتر هم می‌شود. علاوه بر این ارائه دهندگان بازی‌های ویدئویی همواره سعی کرده‌اند محصولات خود را برای مخاطبان بیشتری عرضه کنند یعنی تنها گیمرها هدف آنها نیستند. اگر جامعه هدف تولیدکنندگان بازی را افراد بیشتری در نظر بگیریم، از آنجا که این گروه کمتر با بازی‌های ویدئویی سر و کار دارند مبلغ کمتری را برای خرید بازی پرداخت خواهند کرد. به عبارت دیگر هزینه بازی‌های ویدئویی جایگاه چندانی در سبد خانوارهای ایرانی ندارد. بنابراین برای فروش این نوع از بازی‌ها چاره‌ای جز ارائه قیمت ارزان وجود ندارد.
در شرایط نامناسب اقتصادی، هدف برخی از شرکت‌های ارائه دهنده بازی‌های ویدئویی این است که از گردونه رقابت با رقبای خود حذف نشوند. به همین منظور از سود خود می‌گذرند تا در صحنه باقی بمانند. بنابراین مجبور هستند محصول خود را با قیمت پایین به بازار عرضه کنند.
برخی از برندها برای جلب اعتماد مشتری، ابتدا محصول خود را با کمترین سود ممکن و پایین‌تر از حد معمول روانه بازار می‌کنند و پس از آشنایی مخاطب با آن محصول و برند و نفوذ بیشتر در بازار، قیمت فروش را افزایش می‌دهند. می‌توان گفت دسته‌ای از محصولات ارزان قیمت بازی، در این حالت قرار می‌گیرند. البته بعضی از شرکت‌ها بدون اینکه دنبال سود بیشتری باشند، فقط برای ایجاد تصویری مناسب از برند خود در ذهن مشتری و تقویت حس مثبت در او نسبت به محصول، محصولات خود را با قیمت بسیار اندک می‌فروشند.
بسیاری از شرکت‌های بزرگ از مدل قیمت‌گذاری اقتصادی استفاده می‌کنند یعنی با روش‌های کم هزینه برای تولید و فروش، محصول ارزان قیمتی تولید می‌کنند. ارائه قیمت پایین‌تر نیز باعث فروش بیشتر می‌شود. بنابراین برخی از تولیدکنندگان بازی‌های ویدئویی به منظور فروش بیشتر، محصول خود را با قیمت پایین به بازار ارائه می‌دهند.
اگر سری به کافه بازار بزنید مشاهده خواهید کرد بسیاری از بازی‌های ویدئویی به صورت رایگان ارائه شده است. البته تمامی آنها هدف یکسانی ندارند به عنوان مثال برخی از شرکت‌ها ابتدا از مشتری هیچ هزینه‌ای دریافت نمی‌کنند اما پس از آشنایی مخاطب با محصول، با ارائه ویژگی‌ها و فیچرهای جدید حسابی از خجالت مشتری در می‌آیند و پول نگرفته در عرضه اولیه را نه تنها جبران می‌کنند بلکه به سود بیشتری می‌رسند. فارغ از اینکه هدف از ارائه رایگان محصول چه باشد، برخی از کارشناسان معتقد هستند که نباید بازی ویدئویی یا هر محصول مشابه را به صورت رایگان به بازار عرضه کرد زیرا ممکن است مشتری ارزشی برای محصول قائل نشود و آن را بی‌ارزش تلقی کند.
برخی از شرکت‌ها نیز محصولات خود را به دو دسته اصلی و فرعی تبدیل می‌کنند. در این مدل محصول اصلی با قیمت پایین به مشتری فروخته می‌شود اما او مجبور است برای استفاده از دیگر محصولات برند مورد نظر خود قیمت بیشتری پرداخت کند.
اهمیت ارزش محصول نسبت به قیمت
نکته حائز اهمیت در ارائه ارزان قیمت محصول یا همان بازی‌های ویدئویی این است که برندها تصویر مناسبی از خود و محصول‌شان در ذهن مشتری ایجاد کنند. به عبارت دیگر عملکرد شرکت‌ها باید به گونه‌ای باشد که مشتری در درجه اول به ارزش محصول پی برده و سپس به خاطر قیمت ارزان، بازی مورد نظر را نسبت به دیگر بازی‌ها و شرکت‌های مشابه انتخاب کند. در این صورت می‌توان گفت نه تنها قیمت پایین محصول از سود شرکت‌ها کم نخواهد کرد بلکه سود واقعی را برای آنها به دنبال خواهد داشت چرا که با این اقدام، مشتری به برند وفادار می‌ماند و آن را به افراد دیگر نیز معرفی خواهد کرد.
استودیو بازی سازی بهشت یک استودیو تولید بازی ویدیویی در بسترهای Android و iOS و دسکتاپ است که فعالیت های خود را بر پایه ی فرهنگسازی بنا نهاده و گیمیفیکیشن را عنصر اصلی تاثیرگذار در آموزش می داند.
